Άρθρο της Παναγιώτας Κεμανετζή

Στατιστικές και συμπεράσματα 

Την αποκατάσταση και ενίσχυση του Ιερού Ναού της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη ανήγγειλε ο υπουργός Τουρισμού και Πολιτισμού της Τουρκίας, Μεχμέτ Νουρί Έρσοϊ, με αφορμή τις προγραμματισμένες εργασίες συντήρησης ιστορικών μνημείων της πόλης.

Επισημαίνοντας τη ραγδαία αύξηση των τουριστών, μετά τη μετατροπή του ναού σε τέμενος, υπογράμμισε τη σημασία της αποκατάστασης κάτω από την καθοδήγηση ειδικής επιτροπής, η οποία έχει συσταθεί γι’ αυτό το λόγο. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αρχαιολόγων το εμβληματικό μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO έχει υποστεί τόσες φθορές που δε δύναται να δεχθεί μεγάλο αριθμό τουριστών πλέον, ενώ καταγγέλλει και παρεμβάσεις από τουρίστες προσκυνητές που ξύνουν τους τοίχους, για να πάρουν κομμάτι από τον τοίχο ως ενθύμιο ή φυλακτό.

Ιστορικά στοιχεία για την Αγία Σοφία

Η ανέγερση του κτιρίου τοποθετείται στο 532 μ.Χ επί Ιουστινιανού, λίγο μετά την καταστολή της Στάσης του Νίκα. Τις εργασίες ανέλαβαν οι περίφημοι μηχανικοί της εποχής εκείνης, ο Ανθέμιος από τις Τραλλείς της Λυδίας και ο Ισίδωρος από τη Μίλητο. Ο ναός, ο οποίος σήμερα κοστολογείται γύρω στα 2 δισεκατομμύρια δολάρια, ήταν ο πρώτος που συνδύαζε τετράγωνο σχέδιο των παραδοσιακών βασιλικών με τον κεντρικό τρούλο των αυτοκρατορικών κτιρίων, όπως το Πάνθεον της Ρώμης. Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν την εποχή εκείνη ήταν τα ιδανικά, για να στηρίξουν το κτίριο σε περίπτωση ισχυρών σεισμών, καθώς η Αγία Σοφία είχε ανεγερθεί σε μια γεωγραφική θέση επιρρεπή σε γεωφυσική, πολιτική και θρησκευτική αστάθεια. Εν μέσω καταστροφών, φυσικών και ανθρωπογενών, το μνημείο, το οποίο από Βυζαντινή εκκλησία μετατράπηκε σε τέμενος (1453 Άλωση της Πόλης), μετά το 1935 έγινε μουσείο και από το 2019 μέχρι το 2023 είναι πάλι τέμενος, έχει καταλήξει να είναι σήμερα, μετά από επιδιορθώσεις και ενισχύσεις, ένα κτίριο που συνδυάζει τρούλους, αντερείσματα, μιναρέδες και τοίχους αντιστήριξης, ώστε να αντέχει στις φθορές.

Όταν η Αγία Σοφία μετατράπηκε ξανά σε τέμενος 

Τον Απρίλιο του 2022 ο επικεφαλής της Τουρκικής Ένωσης Ιστορία της Τέχνης δημοσίευσε σε κοινωνικά δίκτυα φωτογραφικό υλικό, όπου διακρίνονται οι φθορές στις θύρες του Ναού. Προέβλεψε επίσης την πτώση του θόλου μέχρι το 2050, αν δεν λαμβάνονταν μέτρα συντήρησης. Εκείνο που τόνισε ο Arie Amaya-Akkermans ήταν ότι οι ζημιές κατά ένα μεγάλο μέρος οφείλονταν στην απομάκρυνση του εξειδικευμένου προσωπικού που έλεγχε τις φθορές, όταν με τη  μετατροπή της Αγίας Σοφίας από μουσείο σε τέμενος άλλαζε χέρια και η διαχείριση της από το υπουργείο Πολιτισμού στο Υπουργείο Θρησκευτικών Υποθέσεων.  

Ένα χρόνο νωρίτερα, το 2021 και αφού είχαν προηγηθεί διαμαρτυρίες για τη μετατροπή, η Ουνέσκο ζήτησε έκθεση της κατάστασης του κτιρίου, την οποία η Τουρκία αρνήθηκε να δώσει, καθώς το θεώρησε κακοήθεια.

Διευκρινήσεις και συμπεράσματα

Σημειώνουμε, λοιπόν, ότι οι φθορές προήλθαν λόγω παρέλευσης των ετών και της απομάκρυνσης του συνεργείου συντήρησης του Ναού και όχι λόγω του όγκου ή… ατασθαλιών των τουριστών.

Επιπλέον, στατιστικά στοιχεία μας δείχνουν ότι η Αγία Σοφία αποτελεί τον πιο δημοφιλή τουριστικό προορισμό στην Κωνσταντινούπολη με το Τοπ Καπ, το μουσείο Μεβλάν, τον αρχαιολογικό χώρο του Παμούκαλε και άλλα αξιοθέατα να ακολουθούν, μένοντας αισθητά πίσω σε αριθμό επισκεπτών. Τα στατιστικά επίσης αποκαλύπτουν ότι ανέκαθεν ο αριθμός των επισκέψεων στο μουσείο ήταν υψηλός, με αυξητικές τάσεις κάθε χρόνο (με εξαίρεση το διάστημα των γνωστών απαγορεύσεων λόγω του ιού). Άρα δεν ξέρουμε κατά πόσο οφειλόταν ο αριθμός των 21 εκατομμυρίων επισκεπτών στη δημοφιλία του ως τέμενος την τριετία που πέρασε ή στην αναμενομένη αυξημένη κίνηση που παρατηρείται ούτως ή άλλως με το πέρασμα των χρόνων.

Και, τέλος, μια ενδιαφέρουσα παρατήρηση που έχει κυκλοφορήσει ευρέως και στα κοινωνικά δίκτυα: οι Οθωμανοί οδηγήθηκαν να προσευχηθούν με αφορμή την τρίτη επέτειο της ιερόσυλης μετατροπής, όχι σε κάποιο από τα μεγάλα τεμένη που ήδη υπάρχουν στην Πόλη αλλά σε έναν από τους πιο μεγαλειώδεις Βυζαντινούς ναούς της Χριστιανοσύνης, ο οποίος είναι καθαγιασμένος εις τους αιώνας. Γιατί η κοινότητα των Μουσουλμάνων δεν μπόρεσε ποτέ να ανεγείρει ένα τέμενος παρόμοιο σε αίγλη και δόξα όπως η Αγία Σοφία, στο κατώφλι της οποίας κατέθεταν τα άρματα τους οι Αυτοκράτορες του Βυζαντίου, πριν μπουν να προσευχηθούν.

Και έτσι άθελα τους έφτασαν να προσκυνούν τον Άγιο Θεό και να ομολογούν εμμέσως την Ανάσταση της Αγίας Σοφίας, αναγνωρίζοντας το μεγαλείο και τη δόξα της Ορθοδοξίας. 

Κάνε ἐγγραφή στό νέο κανάλι τῆς Κατάνυξης τοῦ Youtube πατώντας ἐδῶ: ΚΑΤΑΝΙΧI

Δείτε σχετικα:

– Η Αγία Σοφία είναι μόνο η αρχή
– Μα το αίμα, νερό δεν γίνεται και ο Χριστός απ’ την Αγιά Σοφιά δε σβήνεται!
– Ο ατρόμητος Παπάς που λειτούργησε στην Αγιά Σοφιά 466 χρόνια μετά την Άλωση