ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΣΤΟ «ΠΑΤΕΡΑ, ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟ, ΑΣ ΑΠΟΦΥΓΩ ΤΟ ΠΟΤΗΡΙΟ ΑΥΤΟ· ΟΜΩΣ ΑΣ ΜΗ ΓΙΝΕΙ ΟΠΩΣ ΕΓΩ ΘΕΛΩ, ΑΛΛ’ ΟΠΩΣ ΘΕΛΕΙΣ ΕΣΥ»

Παραθέτουμε σε συνέχειες αποσπάσματα από το αρχαίο κείμενο και τη μετάφραση της ΟΜΙΛΙΑΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΣΤΟ «ΠΑΤΕΡΑ, ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟ, ΑΣ ΑΠΟΦΥΓΩ ΤΟ ΠΟΤΗΡΙΟ ΑΥΤΟ· ΟΜΩΣ ΑΣ ΜΗ ΓΙΝΕΙ ΟΠΩΣ ΕΓΩ ΘΕΛΩ, ΑΛΛ’ ΟΠΩΣ ΘΕΛΕΙΣ ΕΣΥ».
Επίσης κατά των Μαρκιωνιστών και Μανιχαίων, και ότι δεν πρέπει να ριχνόμαστε στους κινδύνους, αλλά από κάθε θέλημα να προτιμούμε το θέλημα του Θεού. (ΟΜΙΛΙΕΣ ΗΘΙΚΕΣ-ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ)

1ο μέρος

Αν πρέπει να θυμόμαστε αμαρτήματα, πρέπει να θυμόμαστε μόνο τα δικά μας (Ιερός Χρυσόστομος)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ομιλία στο «Πατέρα αν είναι δυνατό ας αποφύγω το ποτήρι αυτό…» είναι ερμηνευτική με δογματικό περιεχόμενο και αποτελείται από τέσσερα μέρη. Ο Χρυσόστομος αρχίζει με ερμηνεία του χωρίου (Ματθ.26,39) και θυμίζει τις αναφερόμενες προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης στη σταύρωση του Χριστού. Στο δεύτερο μέρος τονίζει τη σημασία και την αξία της σταύρωσης, παρατηρώντας πως «ο σταυρός είναι το θέλημα του Πατέρα, η δόξα του Υιού, η αγαλλίαση του πνεύματος, το καύχημα του Παύλου, το σημείο το θαυμαστό και παράδοξο». Στο τρίτο μέρος λέγει πως ο Ιησούς δέχθηκε τη σταυρική θυσία με τη θέληση του και αναφέρεται σε γεγονότα της Π. Διαθήκης που προεικονίζουν το τόσο παράδοξο μυστήριο της σταύρωσης. Στο τελευταίο μέρος της ομιλίας στρέφεται κατά των οπαδών του Μαρκίωνα, του Ουαλλεντίνου και του Μανιχαίου, καθώς και άλλων γνωστικών αιρετικών, τονίζει πως ο Χριστός διδάσκει με λόγια και με έργα, κάμνει μια σύντομη αναφορά στην Κυριακή προσευχή και τελειώνει με διάφορες συμβουλές προς τους πιστούς. Η ομιλία εκφωνήθηκε πιθανότατα στην Αντιόχεια. Το κείμενο λαμβάνεται από την Πατρολογία του Migne.

Βαθείαν τομήν τοις αρπάζουσι και πλεονεκτείν βουλομένοις πρώην εδώκαμεν· ουχ ίνα πλήξωμεν, αλλ΄ίνα διορθωσώμεθα, ου τους ανθρώπους μισούντες, αλλά την πονηρίαν αποστρεφόμενοι. Επεί και ιατρός τέμνει το έλκος, ου τω τραύματι μαχόμενος. Φέρε δη, σήμερον μικρόν ενδώμεν αυτοίς, ώστε αυτούς από της οδύνης αναπνεύσαι, και μη συνεχώς πληττομένους αποσκιρτήσαι της θεραπείας. Ούτω και ιατροί πιούσι· μετά τας τομάς εμπλάστρους επιτιθέασι και φάρμακα, και διαλιμπάνουσιν ημέρας, τα παραμυθούμενα την οδύνην επινοούντες.  Τούτους δη και ημείς μιμούμενοι σήμερον ενδώμεν αυτοίς, ώστε καρπώσασθαι την από της ημετέρας διαλέξεως ωφέλειαν, και τον περί δογμάτων κινήσωμεν λόγον, εις τα ανεγνωσμένα τον λόγον αφιέντες. Και γαρ οίμαι πολλούς διαπορείν, τίνος ένεκεν ταύτα είρηται παρά του Χριστού· εικός δε και αιρετικούς παρόντας επιπηδήσαι τοις ειρημένοις, και πολλούς των αφελεστέρων αδελφών εντεύθεν υποσκελίζειν.

Πριν από λίγο προξενήσαμε βαθιά πληγή στους άρπαγες και σ΄ αυτούς που θέλουν να είναι πλεονέκτες. Όχι για να τους πλήξουμε, αλλά για να τους διορθώσουμε, όχι μισώντας τους ανθρώπους, αλλ΄αποστρεφόμενοι την κακία. Γιατί και ο γιατρός εγχειρίζει την πληγή, όχι από έχθρα προς το σώμα του αρρώστου, αλλά πολεμώντας την αρρώστια και το τραύμα του. Εμπρός λοιπόν, ας δείξουμε σήμερα λίγη υποχώρηση προς αυτούς, ώστε ν΄ αναπνεύσουν από τον πόνο και να μην απορρίψουν τη θεραπεία, δεχόμενοι συνεχή πλήγματα. Το ίδιο κάμνουν και οι γιατροί. Μετά τις τομές επιθέτουν έμπλαστρα και φάρμακα, και αφήνουν να περάσουν μερικές ημέρες, επινοώντας όλα εκείνα που καταπραΰνουν τον πόνο. Μιμούμενοι λοιπόν και εμείς σήμερα αυτούς, ας δείξουμε κάποια υποχώρηση προς αυτούς, ώστε να ωφεληθούν από τη δική μας ομιλία, και ας μιλήσουμε για τα δόγματα, μεταφέροντας το λόγο σ΄ αυτά που αναγνώσθηκαν. Γιατί βέβαια νομίζω πως πολλοί απορούν,  για ποιο λόγο τα είπε αυτά ο Χριστός· και εύλογο είναι οι παρόντες αιρετικοί να επιτεθούν στα λεγόμενα, και έτσι να εξαπατήσουν πολλούς από τους αφελέστερους αδελφούς.

Ίν΄ουν και την εκείνων έφοδον αποτειχίσωμεν, και τους διαπορούντας θορύβου και ταραχής απαλλάξωμεν, μεταχειρίσαντες το ειρημένον, ενδιατρίψωμεν τη λέξει, και προς το βάθος καταβώμεν των νοημάτων. Ουδέ γαρ αρκεί η ανάγνωσις, εάν μη προσή και η γνώσις. Επεί και ο ευνούχος Κανδάκης ανεγίνωσκεν, αλλ΄έως ότε παρεγένετο ο διδάσκων αυτόν ανεγίνωσκεν, αλλ΄ έως ότε παρεγένετο ο διδάσκων αυτόν τί ποτε ην ο ανεγίνωσκςν, ουδέν εκαρπούτο μέγα. Ίν΄ουν μη και υμείς το αυτό πάθητε, προσέχετε τοις λεγομένοις, συντείνατε την διάνοιαν, σχολάζουσαν μοι την ψυχήν παράσχετε, οξυδερκές έστω το όμμα, συντεταμένη η γνώμη·  απηλλαγμένη φροντίδων βιωτικών η ψυχή, ίνα μη καταβάλωμεν εις τας ακάνθας, μηδέ εις τας πέτρας, μηδέ παρά την οδόν τα λεγόμενα·  αλλά βαθύγειον και λιπαράν γεωργούντες άρουραν, κομώντα τον άσταχυν αμήσωμεν. Εάν γαρ ούτω προσέχητε τοις λεγομένοις, και ημίν κουφότερον τον πόνον εργάσεσθε, και υμίν ευκολωτέραν την εύρεσιν κατασκευάσετε.

Με σκοπό λοιπόν και να εμποδίσουμε τελείως την έφοδο εκείνων και ν΄απαλλάξουμε από την ανησυχία και την ταραχή όσους απορούν, εξετάζοντας αυτό που λέχθηκε, ας ασχοληθούμε με τις λέξεις αυτές και ας κατέβουμε στο βάθος των νοημάτων του. Γιατί δεν αρκεί η ανάγνωση, αν δεν υπάρχει επί πλέον και η γνώση. Γιατί και ο ευνούχος της Κανδάκης διάβαζε, αλλά δεν είχε καμιά ωφέλεια μέχρι που ήρθε εκείνος που του δίδαξε τι ακριβώς σήμαινε αυτό που διάβαζε. Για να μην πάθετε λοιπόν και σεις το ίδιο, προσέχετε στα λεγόμενα, εντείνετε την προσοχή σας, παραδώστε μου την αφοσίωση της ψυχής σας, το μάτι σας ας  είναι οξυδερκές και ο νους σας συγκεντρωμένος. Η ψυχή σας ας είναι απαλλαγμένη από τις βιοτικές φροντίδες,  για να μη ρίξουμε τους λόγους μας στα αγκάθια ούτε στις πέτρες ούτε κοντά στο δρόμο, αλλά, καλλιεργώντας εύφορο και γόνιμο έδαφος, να θερίσουμε πλούσια τα στάχυα. Γιατί, αν έτσι προσέχετε στα λεγόμενα, και σε μας θα κάνετε ελαφρότερο τον κόπο και σε σας πιο εύκολη την κατανόηση…

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ…

ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΕΡΓΑ
ΟΜΙΛΙΕΣ
ΗΘΙΚΕΣ-ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΚΕΙΜΕΝΟ-ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ-ΣΧΟΛΙΑ
Από τον
ΣΠΥΡΟ ΜΟΥΣΤΑΚΑ
Θεολόγο-Φιλόλογο
ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Επόπτης 
Παναγιώτης Κ. Χρήστου, Καθηγητής Πανεπιστημίου
Επιμελητής Ελευθέριος Γ. Μαρετάκης, Θεολόγος
ΕΠΕ ΠΑΤΕΡΙΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ»
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1986

ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ katanixi.gr

Κάνε ἐγγραφή στό νέο κανάλι τῆς Κατάνυξης τοῦ Youtube πατώντας ἐδῶ: ΚΑΤΑΝΙΧI