Του Αχιλλέα Ε. Π.

Άραγε η ενσυναίσθηση σχετίζεται με την Ορθοδοξία;

Επιμέλεια σύνταξης: katanixi.gr

Η ενσυναίσθηση στο σχολείο

Βασική παιδαγωγική έννοια που ανθίζει και καλλιεργείται στα σύγχρονα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα είναι η ενσυναίσθηση. «Η κατάσταση της ενσυναίσθησης ή του να είναι κάποιος ενσυναισθητικός είναι να αντιλαμβάνεται το εσωτερικό πλαίσιο αναφοράς του άλλου με ακρίβεια και με τα συγκινησιακά συστατικά και νοήματα που εμπεριέχονται σε αυτό σαν να ήταν ο ίδιος το πρόσωπο, αλλά πάντα χωρίς να χάνει τη συνθήκη «σαν».

Έτσι, αυτό σημαίνει να συναισθάνεται τον πόνο ή την ευχαρίστηση του άλλου όπως ο άλλος τα αντιλαμβάνεται, αλλά χωρίς να παύει να αναγνωρίζει ότι είναι σαν εγώ να πονούσα ή να ήμουν ευχαριστημένος κ. λπ. Αν χαθεί το στοιχείο «σαν», τότε το στάδιο είναι αυτό της ταύτισης» (Roggers, 1959, σελ.119). Ο παραπάνω ορισμός της ενσυναίσθησης αρκεί για να αντιληφθεί κάποιος τη σπουδαιότητα και την αναγκαιότητα ύπαρξής της εντός του σχολικού περιβάλλοντος.

Ως γνωστόν ο ρόλος του σχολείου δεν σχετίζεται μόνο με την κατάκτηση γνώσεων αλλά και με την καλλιέργεια και την ανάπτυξη της ψυχοσυναισθηματικής κατάστασης του παιδιού αλλά και του ίδιου του εκπαιδευτικού. Συγκεκριμένα, η ενσυναίσθηση είναι μία ικανότητα η οποία αναπτύσσεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου. Παράλληλα, υψίστης σημασίας είναι το γεγονός ότι η ενασχόληση των παιδιών με ψυχοσυναισθηματικές δράσεις έχει άμεση επίδραση στη διαδικασία μάθησης. Συνεπώς, οι ωφέλειες της ανάπτυξης της ενσυναίσθησης καλύπτουν ευρύ φάσμα της διαμόρφωσης του χαρακτήρα και της προσωπικότητας του καθενός.

Σύγχυση υπάρχει σε αρκετούς παιδαγωγούς για το αν η ενσυναίσθηση σχετίζεται με την Ορθοδοξία. Η μία πλευρά υποστηρίζει πως η Ορθοδοξία απέχει από τις επιστήμες διότι επιστήμη και θρησκεία είναι δύο δρόμοι που δεν συγκλίνουν ενώ η άλλη θεωρεί πως η αρχή όλων και δημιουργός των πάντων είναι ο Θεός. Άραγε η ενσυναίσθηση σχετίζεται με την Ορθοδοξία;

Στην Ορθόδοξη διδασκαλία ο όρος που συναντάται;

Κύριος παράγοντας ο οποίος φανερώνει την άρρηκτη σύνδεση της ενσυναίσθησης με την Ορθοδοξία, είναι ο γέροντας. Ο γέροντας τη στιγμή που εξομολογείται κάποιος το βίωμά του (είτε αυτό είναι χαράς, λύπης, αγωνίας, ενθουσιασμού κλπ.), συμπάσχει μαζί του και γίνεται ένα με το βίωμά του. Ταυτίζεται απόλυτα με την ψυχοσυναισθηματική του κατάσταση και ερμηνεύει τα συναισθήματά του, πολλές φορές, καλύτερα και από τον ίδιο τον εξομολογούμενο! Μπορεί ο γέροντας να μην διαθέτει πτυχίο Δυτικής Ψυχολογίας ή κάποια επιστημονική ειδίκευση στο πεδίο της Συμβουλευτικής, αλλά γνωρίζει τον Δημιουργό αυτών, δηλαδή τον Χριστό.

Είναι μία αδιάψευστη πραγματικότητα πως η έννοια του «συμπάσχω» αποτελεί μία σχετικά σύγχρονη έννοια για την παιδαγωγική επιστήμη. Ωστόσο, η έννοια αυτή έχει διατυπωθεί πρώτα από τους τρεις Ιεράρχες οι οποίοι μάλιστα την έχουν χαρακτηρίσει ως την κυριότερη έννοια για την διεκπεραίωση της παιδαγωγικής διαδικασίας. «Πως γίνεται, δέκα εφτά περίπου αιώνες πριν τα κλινικά και συστηματικά ευρήματα του Roggers (1961), να υπογραμμίζεται το συνπάσχω ως η βασικότερη και ισχυρότερη παιδαγωγική λειτουργία, στο έργο των μεγάλων παιδαγωγών και ιεραρχών, Μεγάλου Βασιλείου, Ιωάννου του Χρυσοστόμου και Γρηγορίου του Νανζιανζινού;» (Μπακιρτζής, 2010, σελ.200). Η προφανής απάντηση είναι πως οι τρεις μέγιστοι φωστήρες της τρισηλίου θεότητος εκτός του ότι κατείχαν πάσαν την επιστήμη και φιλοσοφία της εποχής τους, ήταν και σκεύη εκλογής και δοχεία της Χάριτος!

Συνεπώς, το σύνολο των προαναφερθέντων χαρακτηριστικών επιβεβαιώνει πως επάξια είχαν τον τίτλο των σπουδαίων παιδαγωγών. Τέλος, η τεράστια παρακαταθήκη που άφησαν οι τρεις γίγαντες της Ορθοδόξου πίστεως και της παιδαγωγικής επιστήμης αξίζει να μελετηθεί τόσο από τους εκπαιδευτικούς όσο και από τους γονείς ώστε να εμπνευστούν, να φωτιστούν, να μάθουν και να γνωρίσουν παράλληλα με τις ανάγκες των παιδιών και τον Χριστό! Να έχουμε τις πρεσβείες των τριών Ιεραρχών!

Πηγές:

• Μπακιρτζής, Κωνσταντίνος. “Βιωματική μάθηση και εμψύχωση ή ο δάσκαλος-εμψυχωτής.” Μικρές Ομάδες στην Εκπαίδευση, Τυποθήτω, 2010.
• Roggers, Carl R. ‘Ενας Τρόπος να Υπάρχουμε. Translated by Μάρα Τσουμάρη, Αθήνα, ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ, 2006.

Κάνε ἐγγραφή στό νέο κανάλι τῆς Κατάνυξης τοῦ Youtube πατώντας ἐδῶ: https://bit.ly/2WldGra