Πατερικά
Επίσκοπος Αυγουστίνος Καντιώτης, «Αλληλούια»
29 Μαρ 2024
Του μακαριστού επισκόπου Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτη
“Ὅλοι, ἀγαπητοί μου, λένε στὸν Κύριο τὸ «Ἀλληλούϊα» – «αἰνεῖτε τὸν Θεόν». Ἕνας μόνο δὲν τὸ λέει. Ποιός; Ὁ σατανᾶς. Γιατὶ ἂν πῇ ὁ σατανᾶς «Ἀλληλούϊα», θὰ γίνῃ ἄγγελος”…
Β΄ Στάσις τῶν Χαιρετισμῶν
Δὲν θέλω νὰ σᾶς κουράσω. Ἂν ἔχετε λίγη ὑπομονή, μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς ἀκολουθίας θὰ ποῦμε λίγα λόγια γιὰ τὸν Ἀκάθιστο ὕμνο.
Ὑπάρχουν, ἀγαπητοί μου, δύο εἴδη μνημείων τέχνης· μνημεῖα ὕλης καὶ μνημεῖα πνεύματος.
Μνημεῖα ὑλικῆς συνθέσεως δημιουργοῦν σπουδαῖοι καλλιτέχνες, γλύπτες, ἀρχιτέκτονες κ.λπ.. Τέτοιο ἀπαράμιλλο μνημεῖο τέχνης εἶνε π.χ. ὁ Παρθενών, ποὺ ἔρχονται καὶ θαυμάζουν πλῆθος ξένοι ἐπάνω στὸν «ἱερὸ βράχο», ὅπως λένε, τῆς Ἀκροπόλεως. Ἐγὼ δὲν τὸν λέω «ἱερό», γιατὶ εἶνε εἰδωλολατρικός· ἐγὼ θὰ ἐπιθυμοῦσα ἐπάνω στὴν Ἀκρόπολι –νὰ πῶ κάτι τολμηρό;–, νὰ χτίσουμε τὸ ναὸ τοῦ ἐλευθερωτοῦ μας Σωτῆρος Χριστοῦ! Ἐν πάσῃ περιπτώσει ὁ Παρθενὼν εἶνε ἕνα μνημεῖο μοναδικό.
Ἀλλ᾽ ἐγὼ δὲν θαυμάζω τόσο αὐτὸ ὅσο θαυμάζω ἕνα ἄλλο μνημεῖο τέχνης, μνημεῖο λόγου, ποὺ θὰ μείνῃ ἀκατάλυτο. Ὁ Παρθενὼν δὲν ἀποκλείεται μὲ ἕνα σεισμὸ –ποὺ ὁπωσδήποτε θὰ γίνῃ καὶ ἐδῶ καὶ στὸν κόσμο ὁλόκληρο κατὰ τὰς Γραφὰς καὶ τὴν Ἀποκάλυψι– νὰ καταστραφῇ. Τὰ ὑλικὰ μνημεῖα τὰ φθείρει ὁ πανδαμάτωρ χρόνος καὶ ἄλλοι παράγοντες (φωτιὰ κ.λπ.), ἐνῷ τὸ μνημεῖο τοῦ λόγου ποὺ θαυμάζω μένει ἀκατάλυτο. Ποιό εἶνε τὸ μνημεῖο αὐτό, τὸ καλλιτέχνημα τοῦ πνεύματος; Εἶνε ὁ Ἀκάθιστος ὕμνος, ποὺ γιὰ μένα ἔχει ἀξία μεγαλύτερη ἀπ᾽ ὅ,τι ἔχει ὁ Παρθενὼν τῆς Ἀκροπόλεως.
Ἂν μετρήσετε στὴν Ἀκρόπολι τοὺς κίονας (=τὶς κολῶνες) τοῦ Παρθενῶνος, εἶνε 46. Ὅπως λοιπὸν ὁ Παρθενὼν ἔχει 46 κολῶνες, ἔτσι καὶ τὸ μνημεῖο αὐτοῦ τοῦ λόγου ἔχει κολῶνες· ὁ ἄγνωστος καλλιτέχνης, ποὺ συνέθεσε τὸν Ἀκάθιστο ὕμνο, τὸν στερέωσε ἐπάνω σὲ 24 κολῶνες, ποὺ ἐδῶ ὀνομάζονται οἶκοι καὶ ἀντιστοιχοῦν μὲ τὰ 24 γράμματα τοῦ ἀλφαβήτου. «Ἄγγελος πρωτοστάτης…» ὁ πρῶτος οἶκος, κι ὁ τελευταῖος «Ὦ πανύμνητε μῆτερ…».
Στὴν κορυφὴ κάθε κολώνας τοῦ Παρθενῶνος –γιὰ νὰ συνεχίσουμε τὴν παρομοίωσι– ὑπάρχει τὸ λεγόμενο κιονόκρανο, τὸ κράνος – καπέλλο ἂς ποῦμε ποὺ σκεπάζει τὸν κίονα. Ὅπως λοιπὸν ἐκεῖ οἱ κίονες ἔχουν τὰ κιονόκρανά τους, ἔτσι ἐδῶ κάθε οἶκος ἀπολήγει ἂς ποῦμε σὲ κιονόκρανο, ποὺ εἶνε ἕνα ὡραῖο ἐφύμνιον (ἀκριβέστερα λέγεται ἀνακλαστόν) σὲ δύο μορφές·«Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε» καὶ «Ἀλληλούϊα». Καθένας ἀπὸ τοὺς 12 μονοὺς οἴκους ἐπιστεγάζεται – κλείνει μὲ τὸ «Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε», καὶ καθένας ἀπὸ τοὺς 12 ζυγοὺς οἴκους κλείνει μὲ τὸ «Ἀλληλούϊα», ποὺ πέφτουν στὸ τέλος κάθε οἴκου σὰν μιὰ φωτοβολίδα.
Τὸ «Ἀλληλούϊα», ποὺ ἀκούγεται ἀνὰ ζεῦγος οἴκων, θὰ μποροῦσε σὲ ἀρχιτεκτονικὴ γλῶσσα νὰ παρομοιασθῇ μὲ τὸ λεγόμενο ἐπιστήλιο · τί εἶνε τὸ ἐπιστήλιο; μία ὁριζοντία δοκὸς ποὺ ἐπικάθεται καὶ ἑνώνει δύο κίονες – κολῶνες.
Ὥστε ἔχουμε 24 οἴκους – κολῶνες, 12 + 12 κιονόκρανα – ἐφύμνια, καὶ 12 ἐπιστήλια ζευγῶν. Ἐγὼ λοιπὸν τώρα ἀφήνω τὰ ἄλλα καὶ θ᾽ ἀσχοληθῶ μόνο μὲ τὸ ἐπιστήλιο «Ἀλληλούϊα».
* * *
Τί εἶνε, ἀγαπητοί μου, αὐτὸ τὸ «Ἀλληλούϊα» ποὺ ἀκοῦμε; τί σημαίνει; Δὲν εἶνε ἑλληνικὴ λέξις· εἶνε λέξις ἑβραϊκή. Στὰ ἑλληνικὰ σημαίνει «αἰνεῖτε τὸν Θεόν»· μᾶς προτρέπει δηλαδὴ ὁ ποιητὴς σὲ αἶνο, σὲ δοξολογία τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ. Γιατί; Διότι μᾶς διηγεῖται κάτι πολὺ θαυμαστό. Ὑπάρχει ἀσφαλῶς μεγαλεῖο καὶ στὴ φύσι, στὸν ὁρατὸ κόσμο, γι᾽ αὐτὸ λέμε «Δόξα σοι τῷ δείξαντι τῷ φῶς…» (Δοξολ.)· ἥλιος, σελήνη, ἄστρα, ἄνθη καὶ δέντρα τῆς γῆς, πέτρες καὶ βουνά, τὰ πάντα, αἰνεῖτε τὸν Κύριον (βλ. Ψαλμ. 148ος). Ἀλλὰ ὁ θαυμασμὸς ἐδῶ δὲν εἶνε γι᾽ αὐτό· ἔχει ἄλλο κίνητρο, πνευματικό. Ποιό;
Ὁ ποιητὴς τοῦ Ἀκαθίστου ὕμνου θαυμάζει τὸ μέγα μυστήριο τῆς ἐν Χριστῷ σωτηρίας. Ἐκεῖνο ποὺ ἂν κ᾽ ἐσὺ δὲν τὸ θαυμάζῃς δὲν εἶσαι Χριστιανός. Ποιό δηλαδή· ὅτι ἀπὸ τοὺς οὐρανοὺς κατέβηκε στὴ γῆ ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ καὶ ἔγινε υἱὸς ἀνθρώπου. Αὐτὸ ἐγκωμιάζει. Καὶ σὲ κάθε φάσι αὐτοῦ τοῦ μυστηρίου σταματᾷ καὶ λέει ἔκθαμβος· «Ἀλληλούϊα». Ἂς προσπαθήσουμε λοιπὸν νὰ δοῦμε τὰ «Ἀλληλούϊα» ποὺ βρίσκονται στὸ τέλος τῶν ζυγῶν οἴκων.
※ Τὸ πρῶτο «Ἀλληλούϊα» (στὸ ψηφίο Βῆτα) δὲν ἀκούγεται ἀπὸ τὴ γῆ ἀλλὰ ἔρχεται ἀπὸ τὸν οὐρανό. Ὁ ἀρχάγγελος Γαβριήλ, ποὺ κατέβηκε γιὰ νὰ φέρῃ στὴν Παρθένο τὸ «Χαῖρε», ἔκπληκτος ἐμπρὸς στὸ κάλλος τῆς ἀρετῆς της συστέλλει τὰ φτερά του καὶ δοξολογεῖ τὸν Κύριο, ποὺ εὐδόκησε νὰ φυτρώσῃ πάνω στὴν ἁμαρτωλὴ γῆ τέτοιο ῥόδο ἀμάραντο.
※ Κι ἀφοῦ ἡ θεία δύναμις ἐπισκίασε τὴν Παρθένο καὶ συνέλαβε τὸν Χριστό, αὐτοὶ ποὺ περίμεναν τὴν σωτηρία, βλέποντας ὅτι ὁ πόθος τους πραγματοποιήθηκε, ψάλλουν μὲ ἀγαλλίασι τὸ δεύτερο «Ἀλληλούϊα», δοξολογοῦν γιὰ τὴ λύτρωσι ποὺ ἦρθε (ψηφίο Δέλτα). Τέτοιοι ἦταν π.χ. οἱ ταπεινοὶ ποιμένες τῆς Βηθλεέμ. Ὦ θρησκεία μου, ποὺ δὲν ἄρχισες ἀπὸ τὰ παλάτια, ἀπὸ τοὺς μεγάλους καὶ τρανούς, ἀλλὰ ἀπὸ τοὺς ἀσήμους ποὺ ἄκουσαν τὸ «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία» (Λουκ. 2,14) καὶ τὸν προσκύνησαν!
※ Τὸ τρίτο «Ἀλληλούϊα» τὸ λέει ὁ ἅγιος Ἰωσήφ (ψηφίο Ζῆτα). Ταλαιπωρήθηκε ἀπὸ λογισμοὺς ἀμφιβολίας γιὰ τὴν ἐγκυμοσύνη τῆς Μνηστῆς του· ὅταν ὅμως ἔμαθε ὅτι ἡ σύλληψις ἔγινε ἐκ Πνεύματος ἁγίου, τότε δόξασε ἐκ βάθους ψυχῆς τὸν Κύριο. Προηγουμένως τὸ ἴδιο ἅγιο Πνεῦμα εἶχε ἐμπνεύσει τὴν ἐξαδέλφη τῆς Παναγίας, τὴν Ἐλισάβετ, ν᾽ ἀντιληφθῇ ἀπὸ τὰ σκιρτήματα τοῦ ἐμβρύου της ὅτι αὐτὴ κυοφορεῖ τὸν Κύριο καὶ τὴν ὕμνησε.
※ Μετὰ τοὺς ταπεινοὺς ποιμένες νά τώρα καὶ οἱ σοφοὶ μάγοι. Ξεκίνησαν ἀπὸ τὰ πέρατα τοῦ κόσμου καὶ μὲ ὁδηγὸ τὸν ἀστέρα ἔφθασαν τὸν Ἄφθαστον, τοῦ προσέφεραν τὰ πολύτιμα δῶρα τους, καὶ μὲ χαρὰ φωνάζουν κι αὐτοὶ τὸ «Ἀλληλούϊα» (ψηφίο Θῆτα). Γιατὶ ἡ πίστι τοῦ Χριστοῦ ἀναπαύεται μὲν στοὺς βοσκούς, ἀλλὰ ἱκανοποιεῖ καὶ τὰ μεγαλύτερα πνεύματα καὶ τὶς ὑψηλότερες διάνοιες.
※ Ἐν συνεχείᾳ βλέπουμε ἕναν ἀσπρομάλλη γέροντα ἑκατὸ ἐτῶν, τὸν δίκαιο Συμεών. Δέχεται στὴν ἀγκάλη του τὸν Υἱὸν τῆς Παρθένου, βεβαιώνεται ὅτι αὐτὸς εἶνε Θεὸς τέλειος, καὶ τότε λέει τὸ «Ἀλληλούϊα» (ψηφίο Μῦ). Στὸ γῆρας, ὅταν ὁ θάνατος φτερουγίζει σὰν ὄρνεο, ποιός ἄλλος μπορεῖ νὰ παρηγορήσῃ τὸν ἄνθρωπο; ἡ ἐπιστήμη, τὰ πλούτη, οἱ συντάξεις, τὰ παιδιά; Μόνο ὁ Κύριος, κανείς ἄλλος.
※ Τὰ ἑπόμενα ἕξι «Ἀλληλούϊα» δὲν λέγονται ἀπὸ μεμομωμένα πρόσωπα ἀλλὰ ἀπὸ τὸ σύνολο πλέον τῶν σῳζομένων ἀνθρώπων. Οἱ πιστοὶ ἑλκύονται πρὸς τὸ ὕψος τοῦ οὐρανοῦ, ἀποσπῶνται – ξεκολλοῦν ἀπὸ τὴ γῆ, ὑψώνουν τὸ νοῦ στὸ Θεὸ καὶ τὸν ὑμνοῦν (ψηφίο Ξῦ).
※ Ὅλοι οἱ ἄγγελοι μένουν ἔκπληκτοι βλέποντας στὴ γῆ τὸν ἀπρόσιτο Θεὸ νὰ συναστρέφεται μαζί μας καὶ ν᾽ ἀκούῃ ἀπ᾽ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους τὸν ὕμνο «Ἀλληλούϊα» (ψηφίο Πῖ).
※ Μὲ δική του ἀπόφασι ὁ Δημιουργὸς τοῦ κόσμου ἦρθε κοντά μας, ἔγινε ἄνθρωπος ὅμοιος μ᾽ ἐμᾶς, γιὰ νὰ μᾶς καλέσῃ ἔτσι κοντά του· γι᾽ αὐτό, σὰν Θεὸς ποὺ εἶνε, ἀκούει νὰ τοῦ λέμε θεϊκὸ ὕμνο, τὸ «Ἀλληλούϊα» (ψηφίο Σῖγμα).
※ Ὅσο ὅμως κι ἂν σὲ ὑμνοῦμε, ἅγιε Βασιλέα μας, μὲ τὰ «Ἀλληλούϊά» μας, πάντα θὰ ὑπολειπώμεθα· ποτέ δὲν θὰ μπορέσουμε νὰ σ᾽ εὐχαριστήσουμε ὅπως σοῦ ἀξίζει (ψηφίο Ὕψιλον).
※ Δὲν ἀξίζαμε νὰ λάβουμε τὴν ἄφεσι τῶν ἁμαρτιῶν μας, γι᾽ αὐτὸ τελικὰ μᾶς τὴν ἔδωσε χάρισμα· ἦρθε, πῆρε τὸ γραμμάτιο τοῦ χρέους μας καὶ τὸ ἔσχισε. Δικαίως λοιπὸν ἀκούει ἀπ᾽ ὅλους νὰ τοῦ λέμε τὸ «Ἀλληλούϊα» (ψηφίο Χῖ).
※ Στὸ τέλος τοῦ Ἀκαθίστου ὕμνου μὲ θαυμασμό, μὲ θάμβος ἀλλὰ καὶ μὲ υἱικὸ θάρρος ἀπευθυνόμαστε στὴ Μητέρα τοῦ Θεοῦ Λόγου καὶ τὴν παρακαλοῦμε νὰ δεχτῇ αὐτὸ τὸν ὕμνο, νὰ γλυτώσῃ ἀπὸ κάθε συμφορὰ καὶ νὰ λυτρώσῃ ἀπὸ τὴν κόλασι ἐμᾶς ποὺ τῆς φωνάζουμε τὸ «Ἀλληλούϊα» (ψηφίο Ὠμέγα).
* * *
※ Ὅλοι, ἀγαπητοί μου, λένε στὸν Κύριο τὸ «Ἀλληλούϊα» – «αἰνεῖτε τὸν Θεόν». Ἕνας μόνο δὲν τὸ λέει. Ποιός; Ὁ σατανᾶς. Γιατὶ ἂν πῇ ὁ σατανᾶς «Ἀλληλούϊα», θὰ γίνῃ ἄγγελος. Ὑπάρχουν ὅμως καὶ ἄνθρωποι – ὄργανα τοῦ σατανᾶ, ποὺ κι αὐτοὶ δὲν λένε τὸ «Ἀλληλούϊα». Καὶ τέτοιος ἦταν ὁ Ἡρῴδης, ποὺ ἔσφαξε τὰ νήπια τῆς Βηθλεὲμ καὶ βύθισε σὲ πένθος χιλιάδες μητέρες. Δὲν εἶχε καλὸ τέλος, γιατὶ δὲν θέλησε νὰ ἑνώσῃ τὴ φωνή του μὲ τῶν μάγων νὰ πῇ κι αὐτός τὸ «Ἀλληλούϊα» (ψηφίο Κάππα).
Δυστυχῶς καὶ σήμερα, ἐνῷ μέσα στοὺς ναοὺς ἀκούγεται τὸ «Ἀλληλούϊα», ἔξω ἀκούγονται βλασφημίες τῶν θείων· τὰ «Ἀλληλούϊα» πνίγονται μέσα σὲ μιὰ θάλασσα βλασφημιῶν. Ἐὰν δὲν ξερριζωθῇ ἀπὸ τὸν τόπο μας ἡ βλασφημία, κάποιο μεγάλο κακὸ θὰ μᾶς βρῇ, σεισμὸς ἢ ἄλλη φιάλη τῆς Ἀποκαλύψεως.
Ἐμεῖς μὲ καρδιὰ καὶ μὲ τὸ στόμα νὰ λέμε ὅλοι παντοῦ «Ἀλληλούϊα», «Ἀλληλούϊα», καὶ πάλι «Ἀλληλούϊα». Τῷ Χριστῷ, τῷ Σωτῆρι ἡμῶν, δόξα καὶ τιμὴ εἰς αἰῶνας αἰώνων· ἀμήν.
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Μαρίνης Ἡλιουπόλεως – Ἀθηνῶν τὴν Παρασκευὴ 7-3-1969 βράδυ. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 18-2-2019.
Κάνε ἐγγραφή στό νέο κανάλι τῆς Κατάνυξης τοῦ Youtube πατώντας ἐδῶ: ΚΑΤΑΝΙΧI