του Ελευθερίου Κρητικού
Αποκλειστικά για katanixi.gr

Ὁ καλός ποιμήν ἐπιθυμεῖ σφοδρῶς «μεταδοῦναι τό εὐαγγέλιον τοῦ Θεοῦ» καί μαζί του «καί τήν ἑαυτοῦ ψυχήν»…

Επιμέλεια σύνταξης: katanixi.gr

Καλοί καί κακοί ποιμένες

Ἐλευθερίου Κρητικοῦ

«Προσέχετε ἑαυτοῖς ἀπό τῶν ψευδοπροφητῶν͵ οἵτινες ἔρχονται πρός ὑμᾶς ἐν ἐνδύμασι προβάτων͵ ἔσωθεν δέ εἰσι λύκοι ἅρπαγες· ἀλλ΄ ἀπό τῶν καρπῶν αὐτῶν ἐπιγνώσεσθε αὐτούς» (Ματθ. ζ΄,15).

Τό ἀξίωμα καί τό ἔργο τῶν κληρικῶν εἶναι μέγα καί σπουδαῖο. Τό ἔργο τους εἶναι θεραπευτικό. Μέσα στήν Ἐκκλησία, τήν ταμειοῦχο τῆς θείας χάριτος, ἀναλαμβάνουν νά ἐπιτελέσουν τή θεραπεία καί διόρθωση τῶν πληγωμένων μελῶν της. Ἀναμφισβήτητα οἱ ἱερεῖς, ποιμένες, λόγῳ τῆς ἱερωσύνης, πού ἔλαβαν, ἔχουν τό ἀνώτατο ἀξίωμα καί καθίστανται ἀνώτεροι ἀπό τούς λαϊκούς, βασιλεῖς καί ἄρχοντες, καί γι’ αὐτό ἀναντίρρητος εἶναι ὁ ὀφειλόμενος σ’ αὐτούς σεβασμός. Ὅμως καθότι αὐτοί ἀναλαμβάνουν τή διαποίμανση τῶν ψυχῶν, δίδεται στά ὑπόλοιπα μέλη τῆς Ἐκκλησίας τό ἀναφαίρετο δικαίωμα, νά ἐνδιαφέρονται γιά τή γνησιότητα τῶν ποιμένων τους καί νά τούς διακρίνουν σέ καλούς καί κακούς.

Γιά νά γίνει βέβαια αὐτή ἡ διάκριση σέ καλό καί κακό ποιμένα χρειάζεται νά γνωρίζει τό ποίμνιο τά ἀνάλογα χαρακτηριστικά κάθε κατηγορίας. Καί μάλιστα εἶναι ἀπαραίτητο τό ποίμνιο νά γνωρίζει τόν ποιμένα του, διότι ὁ ἄνθρωπος ὡς ἔλλογο ὄν καί ὑπεύθυνος γιά τή σωτηρία του, ὄφείλει νά εἶναι γνώστης, ἐάν ὁ ποιμένας του πληροῖ τίς προϋποθέσεις, πού χρειάζονται, γιά νά τόν ὁδηγήσει στή Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, μέ ἀσφάλεια. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἑρμηνεύοντας τόν ἀποστολικό λόγο «ἀναθεωροῦντες τήν ἔκβασιν τῆς ἀναστροφῆς», λέγει: «Τί ἐστίν, ἀναθεωροῦντες; Συνεχῶς στρέφοντες, παρ’ ἐαυτοῖς (σ.σ. τοῖς ποιμέσιν) ἐξετάζοντες, λογιζόμενοι, ζητοῦντες ἀκριβῶς, ὡς βούλεσθε βασανίζοντες» (Ἰω. Χρυσοστόμου, Εἰς τήν πρός Ἑβραίους, PG 63, 228), δηλαδή «Τί σημαίνει τό ‘‘ἀναθεωροῦντες’’; Συνεχῶς νά στρέφετε τή σκέψη σας σ’ αὐτούς (τούς ποιμένες), νά τούς ἐξετάζετε μέσα σας, νά τούς σκέπτεσθε, νά τούς μελετᾶτε μέ προσοχή, ἐξετάζοντας τή γνησιότητα αὐτῶν».

Τό πρῶτο κύριο γνώρισμα τοῦ καλοῦ ποιμένος εἶναι ὅτι εἰσέρχεται στό πνευματικό μαντρί «διά τῆς θύρας». «Ὁ μή εἰσερχόμενος διά τῆς θύρας εἰς τήν αὐλήν τῶν προβάτων, ἀλλά ἀναβαίνων ἀλλαχόθεν, ἐκεῖνος κλέπτης ἐστί καί λῃστής» (Ἰω. ι΄, 1). Ἡ θύρα εἶναι ἡ νόμιμος εἴσοδος, δηλαδή ἡ ἐκλογή τοῦ ποιμένος «ψήφῳ κλήρου καί λαοῦ» καί ἡ κατοχή τῶν ἀπαραίτητων προϋποθέσεων. Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ ἁγιορείτης στό ἔργο του Συμβουλευτικό Εγχειρίδιο ἀναφέρει ὅτι παλαιά οἱ ἀρχιερεῖς δέν ἤταν αὐτόκλητοι, ἀλλά ἤ θεόκλητοι ἤ δημόκλητοι. Οἱ ὑπερπηδοῦντες τή θύρα εἶναι αὐτοί, πού ἔρχονται νά κλέψουν, ἀπαγάγουν βιαίως καί κατασπαράξουν τά πρόβατα. Εἶναι οἱ πλάνοι, οἱ λαλοῦντες διεστραμμένα δόγματα, οἱ καλούμενοι «λύκοι βαρεῖς μή φειδόμενοι τοῦ ποιμνίου» (Πράξ. κ’, 29).

Ἐπιπροσθέτως ὁ καλός ποιμήν γνωρίζει τό ὄνομα τῶν ποιμενομένων «καί τά ἴδια πρόβατα καλεῖ κατ’ ὄνομα» (Ἰω. ι’, 3). Ὁ καλός ποιμένας διακρίνεται καί ἀπό τόν τρόπο, πού συμπεριφέρεται πρός τό ποίμνιο. Φροντίζει, μεριμνᾶ, ἀγωνίζεται καί ἀγωνιᾶ γιά τά πρόβατά του, νά τά κρατήσει στό ὕψος τῶν περιστάσεων. Ἀξιοσημείωτο εἶναι ὅτι γνωρίζει τό ὄνομα ἑκάστου, δηλαδή ἔχει προσωπική σχέση μέ κάθε ποιμενόμενο. Δέν ἐμπορεύεται τό ποίμνιο, γιά νά ἱκανοποιήσει τίς προσωπικές του φιλοδοξίες καί ὑλικές ἀνάγκες. Περιποιεῖται ὅλα τά πρόβατα ἑκάστου κοινωνικοῦ στρώματος καί ὄχι μόνον φαινομενικῶς τούς ἔχοντας τιμές καί ἐξουσίες, γιά νά ἐκλάβει κάποιον μισθό ἐξ αὐτῶν. Γνωρίζει νά ἀσκεῖ τήν ποιμαντική ἐπιστήμη καί συνδέει τά πάντα μέσα στήν ὕπαρξη ἄμεσα μέ τή σωτηρία τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου. Ἐμβαθύνει στό βάθος τῆς ψυχῆς ἑκάστου προσώπου, περιποιούμενος καί καλλιεργῶντας τόν ἔσω ἄνθρωπο, πολλάκις δέ καί τόν ἔξω.

Ὁ καλός ποιμήν «τά ἴδια πρόβατα καλεῖ κατ’ ὄνομα καί ἐξάγει αὐτά». Ἀναλαμβάνει πᾶσα φροντίδα καί τά ὁδηγεῖ στήν κατάλληλη βοσκή, σέ τόπους χλοερούς καί ἀναψύξεως, δηλαδή τή διδασκαλία τῶν θείων λόγων. Καί ὅταν ἐκβάλλει ἀπό τή μάνδρα τά ἰδικά του πρόβατα, «ἔμπροσθεν αὐτῶν πορεύεται, καί τά πρόβατα αὐτῷ ἀκολουθεῖ, ὅτι οἴδασι τήν φωνήν αὐτοῦ». Πρῶτα πορεύεται ὁ ποιμήν καί ἀκολουθοῦν τά πρόβατα. Διδάσκει τήν κάθαρση, τό φωτισμό καί τή θέωση, διότι καί αὐτός πρῶτα τά βίωσε. Ἄλλωστε, ἐάν ὁ ἴδιος ὁ ποιμένας δέν ἔχει περάσει ἀπό αὐτά τά τρία στάδια τῆς καθάρσεως, τοῦ φωτισμοῦ καί τῆς θεώσεως, πῶς ὁ ἴδιος θά ὁδηγήσει ἀντιστοίχως τό ποίμνιο σ’ αὐτές τίς βαθμίδες τῆς πνευματικῆς ζωῆς; Ἀγωνίζεται ἐν ὀλίγοις νά ἐξαγάγει τά πρόβατα ἀπό τήν ζωή τῆς φθορᾶς, τοῦ παλαιοῦ Ἀδάμ, στή νέα ζωή τοῦ νέου Ἀδάμ, τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Ὁ καλός ποιμήν ἐπιθυμεῖ σφοδρῶς «μεταδοῦναι τό εὐαγγέλιον τοῦ Θεοῦ» καί μαζί του «καί τήν ἑαυτοῦ ψυχήν». Αὐτοθυσιάζεται διαρκῶς καί γιά τό ἐλάχιστο λογικό πρόβατο, θάλποντας αὐτό «ὡς ἄν τροφός θάλπῃ τά ἑαυτῆς τέκνα». «Ὁ ποιμήν ὁ καλός τήν ψυχήν αὐτοῦ τίθησιν ὑπέρ τῶν προβάτων» (Ἰω. ι’, 11). Ἀκόμα, καί ἐάν ἕνα πρόβατο πλανηθεῖ καί ἀπομακρυνθεῖ ἀπό τό κοπάδι, τρέχει καί τό ἀναζητεῖ μέ κάθε κίνδυνο καί ἀφοῦ τό βρεῖ τό ἐπαναγάγει στήν ποίμνη. «Νυκτός γάρ καί ἡμέρας» παρακαλεῖ καί παραμυθεῖ «ὡς ἕνα ἕκαστον ὡς πατήρ τέκνα ἑαυτοῦ» (Α’ Θεσ. β’, 11).

Ὁ καλός ποιμήν πρέπει νά ἔχει τά προσόντα πού ὁ ἀπόστολος Παῦλος πρόσταξε νά ἔχει ὁ ἐπίσκοπος. «Δεῖ γάρ τόν ἐπίσκοπον ἀνέγκλητον εἶναι ὡς Θεοῦ οἰκονόμον, μή αὐθάδη, μή ὀργίλον, μή πάροινον, μή πλήκτην, μή αἰσχροκερδῆ, ἀλλά φιλόξενον, φιλάγαθον, σώφρονα, δίκαιον, ὅσιον, ἐγκρατῆ, ἀντεχόμενον τοῦ κατά τήν διδαχήν πιστοῦ λόγου, ἵνα δυνατός ᾖ καί παρακαλεῖν ἐν τῇ διδασκαλίᾳ τῇ ὑγιαινούσῃ καί τούς ἀντιλέγοντας ἐλέγχειν» (Τιτ. α’,7). Ἀκόμα ὁ καλός ποιμήν πρέπει νά εἶναι στολισμένος. Στολισμένος μέ ἀρετές καί ἀγγελική βιωτή. «Ἄνθη δέ εἰσιν ἱερέως συντυχία, ὁμιλία, ἦθος ἀγαθόν, λόγος χρηστός, πίστις, δόξα, ἀλήθεια, διακιοσύνη· καί μεταξύ τούτων οἱ κώδωνες, ἡ συμφωνία, συμφωνίᾳ τῶν καλῶν ἔργων» (Ἰω. Χρυσοστόμου, Ὅτι Παλαιᾶς καί Καινῆς Διαθήκης εἷς νομοθέτης, PG 56,405).

Ὁ καλός ποιμήν ἔχει τά χαρακτηριστικά, πού ὁ ἅγιος Παΐσιος ὁ ἁγιορείτης συμβούλευσε κάποτε ἕναν νέο πού θά γινόταν ἱερέας νά ἔχει: «Τρία εἶναι τά βασικά πράγματα πού πρέπει νά προσέξης. Πρῶτον, νά εἶσαι φιλακόλουθος. Νά χτυπᾶς τήν καμπάνα πρωΐ-ἀπόγευμα καί νά κάνης τίς Ἀκολουθίες. Δεύτερον, νά εἶσαι ἀφιλάργυρος. Ὅσα χρήματα σοῦ δίνουν στίς ἱεροπραξίες θά τά παίρνεις καί θά λές εὐχαριστῶ, ἀφοῦ ἔχεις οἰκογένεια, ἀλλά δέν θά ζητᾶς. Νά καταλάβουν οἱ ἄνθρωποι ὅτι δέν εἶσαι προσκολλημένος στά χρήματα, καί τρίτο, νά ἀγαπᾶς τούς ἀνθρώπους καί νά μήν τούς μαλλώνης» (Ὁ γέροντας Παΐσιος, Ἐνωμένη Ρωμηοσύνη, Θεσσαλονίκη 2010, σ.80).

Ὁ καλός ποιμήν προσφέρει τίς ὑπηρεσίες του μέ χαρά, ἐν ἀντιθέσει μέ τό μισθωτό, πού προσφέρει αὐτές μέ νωθρότητα. «Ὁ μισθωτός δέ καί οὐκ ὤν ποιμήν, οὗ οὐκ εἰσί τά πρόβατα ἴδια, θεωρεῖ τόν λύκον ἐρχόμενον καί ἀφίησι τά πρόβατα καί φεύγει· καί ὁ λύκος ἁρπάζει αὐτά καί σκορπίζει τά πρόβατα» (Ἰω. ι’, 12). Ὁ μισθωτός στούς κινδύνους ἀφήνει ἀνυπεράσπιστα τά πρόβατα καί φεύγει νά σωθεῖ ὁ ἴδιος, διότι ποτέ δέν ἔτρεφε αἰσθήματα ἀνιδιοτελοῦς ἀγάπης καί στοργῆς, ἀλλά πάντοτε ἐπιβουλευόταν αὐτά πρός ἴδιον ὄφελος, μιμούμενος τό διάβολο. Ὁ μισθωτός εἶναι αὐτός, ὁ ὁποῖος ἀνέλαβε τή διακονία ὡς ἐξουσία καί βιοποριστικό ἐπάγγελμα μόνο καί μόνο γιά νά ζήσει ἀνέτως καί πλουσίως μέ δαπάνες τοῦ ποιμνίου. Ὁ μισθωτός δέν διαβλέπει στό ἀξίωμα ὑποχρεώσεις, ἀλλά μόνον προνόμια. «Ἔστω Ἐπίσκοπος μή ἐκ τοῦ τόπου σεμνυνόμενος, ἀλλά τόν τόπον σεμνύνων ἀφ’ ἑαυτοῦ» (Μ. Βασιλείου, Ἐπιστολή στθ΄, PG 32,497).

Ὁ «μισθωτός» διά αὐταρχικοῦ τρόπου ἐπιβάλλει στούς ἀντιδρῶντες κατά τῶν πρακτόρων θανάτου τό νόμο «βλέπε-ἄκουε-σιώπα». Φίμωτρο ἀποπειρᾶται νά εἰσάγει στό στόμα τῶν ὀρθοφρονούντων καί ἀκολουθούντων τήν μακραίωνη ἐκκλησιαστική παράδοση. Ὁ κακός ποιμήν ἀποβάλλει τήν ἔννοια τοῦ ποιμένος, τοῦ πατέρα καί ἡγέτη καί ἐνδύεται τήν οὐσία τοῦ δεσπότου ὀρεγόμενος τήν τυραννία, μή δεσμευόμενος ἀπό καμία κανονική διάταξη ἤ ἔλεγχο. Οἱ κακοί ὅμως ποιμένες ὄχι μόνον εἶναι ἐπικίνδυνοι· «οὐδένα γάρ λοιπόν δέδοικα ὡς τούς ἐπισκόπους πλήν ὀλίγων» (Ἰω. Χρυσοστόμου, Εἰς Ὀλυμπιάδα, ἐπιστ. θ’, PG 52, 617), ἀλλά καί ἐξοργίζουν τό Θεό· «οὐδέν γάρ οὕτω παραξύνει Θεόν, ὡς τό παρ’ ἀξίαν ἱερᾶσθαι» (Ἰω. Χρυσοστόμου, Εἰς Ματθαῖον, ὁμιλ. Μ’, PG 57, 443).

Στίς ἡμέρες μας πολλοί κακοί ποιμένες ἐπιτελοῦν τή μεγίστη ἀσέβεια. Διαστρέφουν τή διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας καί κηρύσσουν αἱρέσεις «γυμνῇ τῇ κεφαλῇ», τίς ὁποῖες ἐμπνέονται ἀπό τό διάβολο. Καινοτομοῦν καί ἀπορρίπτουν τήν καθαρή πηγή τοῦ ζῶντος ὕδατος, συνταράσσοντας τήν οἰκουμένη μέ τίς κακοδοξίες τους. Οἱ αἱρέσεις τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, τοῦ Νεονικολαϊτισμοῦ καί προσφάτως τῆς μολύνσεως ἀπό τούς ἱερούς ναούς καί τά ἐν αὐτοῖς ταλανίζουν τό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας. Οὔτε οἱ παρακλήσεις, οὔτε οἱ ἀντιδράσεις τῶν πιστῶν μποροῦν εὐκόλως νά μεταστρέψουν τούς αἱρετίζοντες. Θά μποροῦσε νά εἰπωθεῖ γι’ αὐτούς ὁ λόγος τοῦ προφήτη Ἱεζεκιήλ: «οἱ ἱερεῖς αὐτῆς ἠθέτησαν νόμον μου καί ἐβεβήλουν τά ἅγιά μου· ἀναμέσον ἁγίου καί βεβήλου οὐ διέστελλον καί ἀναμέσον ἀκαθάρτου καί τοῦ καθαροῦ οὐ διέστελλον» (Ἰεζ. κβ΄,26). Αὐτοί, λοιπόν, οἱ ὁποίοι διδάσκουν διδασκαλίες ἀντικείμενες στήν ὀρθή πίστη καί δημιουργοῦν διχόνοιες, δέν ὑπηρετοῦν τόν Κύριο, ἀλλά τά συμφέροντα τῆς κοιλίας τους ἐξαπατώντας τούς ἀφελεῖς, ὅπως λέγει ὁ ἀπόστολος Παῦλος.

Μέσα σέ μιά τέτοια ἀτμόσφαιρα ὁ πιστός λαός τοῦ Θεοῦ κάλυψε τό πρόσωπό του ἀπό ἐντροπή, αἰσθανόμενος ὀδύνη, ἐπειδή ἀλλογενεῖς εἰσέβαλαν στά ἅγια· «ᾐσχύνθημεν, ὅτι ἠκούσαμεν ὀνειδισμόν ἡμῶν, κατεκάλυψεν ἀτιμία τό πρόσωπον ἡμῶν, εἰσῆλθον ἀλλογενεῖς εἰς τά ἅγια ἡμῶν, εἰς οἶκον Κυρίου» (Ἱερ. κη΄, 51). Σέ αὐτή τήν περίπτωση δέν εἶναι πρέπον νά σιωπᾶ καί νά μένει κανείς ἀδρανής, διότι ἐάν ἔτσι συμπεριφέρεται, δηλαδή εἰρηνεύοντας τήν εἰρήνη πού μισεῖ ὁ Θεός, θά κριθεῖ ὡς ἄνομος, καθώς ὁ ψαλμωδός λέγει: «ἐζήλωσα ἐπί τοῖς ἀνόμοις εἰρήνην ἁμαρτωλῶν θεωρῶν» (Ψαλμ. οβ΄, 3). Ἀπαραίτητη κατ’ ἐπέκταση εἶναι ἡ προσφυγή στό Θεό μέ τά λόγια τοῦ Δαυίδ: «ἀποκάλυψον τούς ὀφθαλμούς μου, καί κατανοήσω τά θαυμάσια ἐκ τοῦ νόμου σου» (Ψαλμ. ριη΄, 18) καί ἡ διαρκής ὑπόμνηση τῶν λόγων τοῦ Κυρίου: «Προσέχετε δέ ἀπό τῶν ψευδοπροφητῶν, οἵτινες ἔρχονται πρός ὑμᾶς ἐν ἐνδύμασι προβάτων, ἔσωθεν δέ εἰσι λύκοι ἅρπαγες» (Ματθ. ζ΄, 15), ὥστε ἔχοντας γνώση τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ καί τῶν εὐσεβῶν δογμάτων νά βλέπει κανείς τούς φαύλους καί αἱρετίζοντες κληρικούς, νά τούς ἐλέγχει ἐν ἀγάπη καί «ἐν πάσῃ μακροθυμίᾳ», νά προσεύχεται γι’ αὐτούς, νά τούς ἀποστρέφεται, ὅταν κηρύσσουν δυσσεβή δόγματα, καί νά ἀκολουθεῖ τούς γνήσιους καί ἀληθινούς ποιμένες, τούς φίλους τοῦ Θεοῦ.

Κάνε ἐγγραφή στό νέο κανάλι τῆς Κατάνυξης τοῦ Youtube πατώντας ἐδῶ: https://bit.ly/2WldGra