Άρθρο της Πασχαλίδου Μαρίας

Το θέμα της κακόβουλης βλασφημίας είναι αρκετά ευαίσθητο για την ελληνική κοινωνία και νομοθεσία…

Το 2019 συζητήθηκε στο Ελληνικό Κοινοβούλιο το θέμα της επαναφοράς της ποινικής τιμωρίας της κακόβουλης βλασφημίας  των Θείων και του Θεού. Τον Νοέμβριο του 2019 ο υπουργός Δικαιοσύνης κ. Τσιάρας ανακοίνωσε την αυστηροποίηση των ποινών για την παιδεραστία, τη διακίνηση μεταναστών και την επαναφορά της κακόβουλης βλασφημίας των Θείων.

Όπως ανακοίνωσε: «Επανέρχονται η κακόβουλη βλασφημία και η καθύβριση των θρησκευμάτων (άρθρο 198 του ΠΚ). Προβλέπεται φυλάκιση έως 2 έτη για όποιον κακόβουλα καθυβρίζει τον Θεό και για όποιον δημόσια και κακόβουλα καθυβρίζει την ορθόδοξη εκκλησία ή θρησκεία ανεκτή στην Ελλάδα. «Με αυτόν τον τρόπο θεραπεύουμε τα πάντα και δημιουργούμε τις συνθήκες, ώστε φαινόμενα που αποτέλεσαν κορυφαία σημεία της επικαιρότητας το τελευταίο διάστημα να αντιμετωπίζονται με το συγκεκριμένο τρόπο», είπε ο υπουργός Δικαιοσύνης». Η ανακοίνωση αυτή όμως προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις στον υπόλοιπο πολικό και δημοσιογραφικό κόσμο και σε περίπου 24 ώρες ο Υπουργός αναγκάστηκε να δηλώσει ότι θα αποσύρει τις διατάξεις περί βλασφημίας, διότι θα αποτελούσε οπισθοδρόμηση η επαναφορά του νόμου περί βλασφημίας, μετά από προηγούμενη κατάργησή του. 

     Η ελληνική νομοθετική πραγματικότητα

Το θέμα όμως της κακόβουλης βλασφημίας είναι αρκετά ευαίσθητο για την ελληνική κοινωνία και νομοθεσία, διότι υπάρχει το άρθρο 3 του Ελληνικού Συντάγματος το οποίο στην 1^η παράγραφο του αναφέρεται σε επικρατούσα Θρησκεία. «Επικρατούσα θρησκεία στην Ελλάδα είναι η θρησκεία της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού. Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδας, που γνωρίζει κεφαλή της τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό, υπάρχει αναπόσπαστα ενωμένη δογματικά με τη Μεγάλη Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης και με κάθε άλλη ομόδοξη Εκκλησία του Χριστού, τηρεί απαρασάλευτα, όπως εκείνες, τους ιερούς αποστολικούς και συνοδικούς κανόνες και τις ιερές παραδόσεις. Είναι αυτοκέφαλη, διοικείται από την Ιερά Σύνοδο των εν ενεργεία Αρχιερέων και από τη Διαρκή Ιερά Σύνοδο που προέρχεται από αυτή και συγκροτείται όπως ορίζει ο Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας, με τήρηση των διατάξεων του Πατριαρχικού Τόμου της κθ’ (29) Ιουνίου 1850 και της Συνοδικής Πράξης της 4ης Σεπτεμβρίου 1928».  Άρα η προστασία από τις προσβολές της Ανατολικής Ορθοδόξου Πίστεως και Εκκλησίας θα πρέπει να τυγχάνει της ίδιας ισότιμης προστασίας με τις υπόλοιπες γνωστές Θρησκείες, όπως αναφέρεται στο άρθρο 13 του Συντάγματος.

Με την κατάργηση όμως των άρθρων 198, 199 του προηγούμενου ποινικού κώδικα, βάσει του ν. 4619/2019, οι οποίες διατάξεις όριζαν ποινές φυλάκισης, κράτησης και προστίμου, για κακόβουλες υβριστικές συμπεριφορές έναντι του Θεού καθώς και έναντι της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Πίστεως και έναντι κάθε άλλης θρησκείας αναγνωρισμένης εντός της Ελληνικής επικράτειας, τέτοιου είδους συμπεριφορές δεν θα έχουν ποινικό ενδιαφέρον και δεν θα επιφέρουν ποινικές κυρώσεις.

Προκύπτουν όμως με την κατάργηση ορισμένα ερωτήματα: αν προσβληθεί η θρησκεία κάποιου και ειδικά η Ανατολική Ορθόδοξη Πίστη, μετά την κατάργηση των άρθρων 198 και 199, πώς προστατεύεται το Ορθόδοξο φρόνημα, εφόσον οι αντίστοιχες υβριστικές πράξεις δεν είναι ποινικά κολάσιμες; Οι διατάξεις του αντιρατσιστικού νόμου παρέχουν επαρκή προστασία; Ο Ν. 4285/2014, γνωστός ως αντιρατσιστικός νόμος τροποποίησε τον ν. 927/79 περί «κολασμού πράξεων ή ενεργειών αποσκοπουσών εις φυλετικάς διακρίσεις», και τον προσάρμοσε στην απόφαση πλαίσιο 2008/913/ΔΕΥ της 28^ης -11^ου -2008 για την καταπολέμηση ορισμένων μορφών και εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας μέσω του ποινικού δικαίου. Η παράγραφος 1 του άρθρου 1 του ν. 927/79, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει αναφέρει τα εξής: «Όποιος με πρόθεση, δημόσια, προφορικά ή δια του τύπου, μέσω του διαδικτύου ή με οποιοδήποτε άλλο μέσο ή τρόπο, υποκινεί, προκαλεί, διεγείρει ή προτρέπει σε πράξεις ή ενέργειες που μπορούν να προκαλέσουν διακρίσεις, μίσος ή βία κατά προσώπου ή ομάδας προσώπων, που προσδιορίζονται με βάση τη φυλή, το χρώμα, τη θρησκεία, τις γενεαλογικές καταβολές, την εθνική ή εθνοτική καταγωγή, το σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα φύλου, χαρακτηριστικά φύλου ή την αναπηρία, κατά τρόπο που εκθέτει σε κίνδυνο τη δημόσια τάξη ή ενέχει απειλή για τη ζωή, την ελευθερία ή τη σωματική ακεραιότητα των ως άνω προσώπων, τιμωρείται με φυλάκιση τριών (3) μηνών έως τριών (3) ετών και με χρηματική ποινή πέντε έως είκοσι χιλιάδων (5.000 – 20.000) ευρώ». 

Το παράδοξο είναι ότι στον ν. 927/79 γίνεται απλή αναφορά μόνο στην θρησκεία, και δεν προσφέρεται πλήρη προστασία στην επίσημη θρησκεία της Ελλάδας, η οποία είναι κατοχυρωμένη στο άρθρο 3 του Συντάγματος, στην παράγραφο 1, όπου ορίζεται μεταξύ άλλων ότι «Επικρατούσα θρησκεία στην Ελλάδα είναι η θρησκεία της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού», που σημαίνει ότι η εν λόγω  αναφορά στην θρησκεία γίνεται για την αποφυγή διακρίσεων σε βάρος προσώπων ή ομάδας προσώπων που προσδιορίζονται με βάση την θρησκεία τους και όχι για την αυτοτελή προστασία της ίδιας της θρησκείας και της θρησκευτικής συνείδησης των πιστών της.  

Επίσης υπάρχει το άρθρο 361 του ποινικού κώδικα περί εξυβρίσεως και προσβολής της τιμής του άλλου, εκτός των περιπτώσεων της δυσφήμησης (άρθρα 362 και 363), με λόγο ή με έργο ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, το οποίο  τιμωρεί με φυλάκιση μέχρι ενός έτους ή με χρηματική ποινή. Θα μπορούσε τελικά να το επικαλεστεί ο θιγόμενος με επιτυχία; Διότι η  αιτιολόγηση της απαγόρευσης της βλασφημίας (άρθρα 198,199) δεν μπορεί να είναι  ο φόβος της τιμωρίας από έναν «θυμωμένο» Θεό. Ο πραγματικός σκοπός είναι, μάλλον, να προστατεύσει τα θρησκευτικά αισθήματα της πλειοψηφίας του πληθυσμού, σε ένα κράτος όπου υπάρχει επικρατούσα Θρησκεία η οποία και προστατεύεται Συνταγματικά, και σπανιότερα, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις των μειονοτήτων. Από τη στιγμή που η βλασφημία μπορεί να προκαλέσει δυσαρέσκεια στους πιστούς, είναι πιθανό να προκαλέσει βίαιες αντιδράσεις και να οδηγήσει σε κοινωνική αναταραχή και διατάραξη της ειρήνης. Έτσι, η ανάγκη να προστατευθεί η θρησκευτική ελευθερία και να διατηρηθεί η κοινωνική ειρήνη, και όχι η προστασία της θρησκείας, φαίνεται πως είναι η αιτιολογική βάση για την ύπαρξη κυρώσεων κατά της βλασφημίας. Θα μπορούσε λοιπόν το άρθρο 361 του ΠΚ, να σταθεί στην θέση των καταργημένων άρθρων χρησιμοποιώντας την ίδια αιτιολόγηση;

Η ευρωπαϊκή ένωση

Στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής ένωσης, η ύπαρξη νομοθεσίας περί ποινικής δίωξης σε περίπτωση βλασφημίας ή δυσφήμισης της θρησκείας έχει αποτρεπτικά αποτελέσματα (chilling effects) στην ελευθερία του λόγου, καθώς περιορίζει τη δυνατότητα κριτικής και προάγει τη λογοκρισία. Ο διαχωρισμός Εκκλησίας και Κράτους και η δημιουργία κοσμικών κρατών στην Ευρώπη είναι που οδήγησε στην κατάργηση των νόμων περί βλασφημίας σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Σημειώνεται, βεβαίως, ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει κρίνει ότι οι σχετικοί νόμοι δεν παραβιάζουν τις διατάξεις της ΕΣΔΑ (Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου), καθώς θεωρεί ότι θα πρέπει να υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στο δικαίωμα ενός ατόμου περί μη προσβολής των θρησκευτικών του πεποιθήσεων και στο δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης. Οι περιορισμοί δηλαδή είναι νόμιμοι, εφόσον τηρούνται οι προϋποθέσεις που ορίζονται στο άρθρο 10 παρ. 2 ΕΣΔΑ, και αφορούν το συμφέρον της εθνικής ασφάλειας, της εδαφικής ακεραιότητας ή της δημόσιας ασφάλειας για την πρόληψη εγκλημάτων. Προφανώς, δεν υπάρχει κάποιος γενικά αποδεκτός ορισμός της βλασφημίας. Σύμφωνα με τον ορισμό που δίνεται από την Επιτροπή Πολιτισμού, Επιστημών και Εκπαίδευσης της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, βλασφημία είναι το αδίκημα της προσβολής ή της επίδειξης περιφρόνησης ή έλλειψης ευλάβειας για τον Θεό και, κατ’ επέκταση, προς οτιδήποτε θεωρείται ιερό. Ένα παρόμοιο αδίκημα που παρατηρείται στον ευρωπαϊκό χώρο είναι η θρησκευτική προσβολή. Συγκεκριμένα, ορίζεται ως προσβολή κατά συγκεκριμένης θρησκείας ή προσβολή για τα θρησκευτικά αισθήματα και επισύρει ποινή φυλάκισης από μερικούς μήνες έως πέντε έτη ή/και χρηματική ποινή. Το συγκεκριμένο αδίκημα εμφανίζεται συχνά με την μορφή της υποκίνησης θρησκευτικού μίσους, το  οποίο απαραίτητα προκαλεί διακρίσεις ή βία και τιμωρείται ως ειδική περίπτωση.

Ορθόδοξη αντιμετώπιση

Ο Χριστιανισμός και ειδικότερα η Ορθοδοξία, ως θρησκεία αγάπης, υπομονής, ανεξικακίας και καταλαγής, άντεξε στα δύο χιλιάδες χρόνια της πορείας του σε κάθε είδους διώξεις και βγήκε πάντοτε νικητής ενισχύοντας το φρόνημα και την πίστη των ανθρώπων στο μεταφυσικό του μεγαλείο.

Η λέξη βλασφημία σημαίνει βλάπτω την φήμη, βλάπτω τη φήμη του Θεού. Όμως βλασφημία δεν είναι μόνο το ότι υβρίζουμε τον Θεό, την Παναγία μας ή τους Αγίους, αλλά βλασφημούμε και με τα έργα μας. Κάθε φορά που παραβαίνουμε τον λόγο του Θεού στην ουσία  βλασφημούμε, δηλαδή βλάπτουμε αυτά που είπε ο Θεός. Ιδιαίτερα, αυτός που απορρίπτει τα Μυστήρια της Εκκλησίας, τα οποία επιτελούνται από το Άγιο Πνεύμα, βλασφημεί το Άγιο Πνεύμα. Και ως γνωστόν, η βλασφημία του Αγίου Πνεύματος δεν συγχωρείται στον αιώνα των αιώνων.

Ο Άγιος Νεκτάριος, στον «Λόγο περί βλασφημίας», αναφέρει:

«Βλασφημία! Λέξη φοβερὴ, λέξη ποὺ προκαλεῖ ἀποτροπιασμό, λέξη ποὺ φανερώνει ἀσέβεια πρὸς τὸ Θεό.

Ἡ βλασφημία εἶναι ἔκφραση μίσους κατὰ τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἀποτέλεσμα βρώμικης καρδιᾶς καὶ χαρακτηρίζει πονηρὴ ψυχή.

Ἡ βλασφημία προκαλεῖται ἀπὸ ἄνθρωπο ποὺ εἶναι αἰχμάλωτος στοὺς δαίμονες καὶ στὴν ψυχὴ καὶ στὸ σῶμα.

Ὁ βλάσφημος ἐξουσιάζεται ἀπὸ τὸν πονηρὸ δαίμονα, εἶναι ἡ φωνὴ ποὺ ἐξέρχεται ἀπὸ τὸ βάθος τῆς κακίας, εἶναι ἡ ἠχὼ τοῦ Ταρτάρου.»

Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέει χαρακτηριστικά: ««Ασεβών άνθρωπος και εις Θεόν βλασφημών και εναντιούμενος αυτού τοις νόμοις … Μεθύει και μέμηνε και κωμαζόντων και εστηκότων αθλιώτερον διάκειται…» (Κατά Ιουδ. Λόγος Η’, ΕΠΕ 34, 368) δηλ. ο άνθρωπος που ασεβεί και βλασφημεί το Θεό μοιάζει με τον μεθυσμένο και τον τρελό, τον μανιακό, που συμπεριφέρεται χειρότερα απ’ εκείνους που διασκεδάζουν με θόρυβο και κάνουν τρέλες». 

Ο ίδιος Άγιος τον παρομοιάζει ακόμη με όνο «Με όνο μοιάζει ο βλάσφημος, που έπεσε, γιατί δεν μπορούσε να βαστάξει το φορτίο του θυμού του. Πλησίασε και σήκωσέ τον και δια των λόγων και δια των έργων, και μ’ επιείκεια και με σφοδρότητα, ας είναι ποικίλο το φάρμακο της θεραπείας» (από την ομιλία του «Εις τους ανδριάντας»).

Η δικαιοσύνη του Θεού λέει πως πρέπει να τιμωρήσει εκείνους, που Τον βλασφημούν, αλλά η μακροθυμία Του παρατείνει τα χρονικά όρια και περιμένει την μετάνοιά τους. Κι αυτό διότι η βλασφημία και η αισχρολογία σημαίνουν μόλυνση ψυχής και σώματος. Νους, σώμα, γλώσσα, αλλά χειρότερα μολύνεται η ψυχή. Με συνέπεια να επιστρέφει στο κεφάλι του βλάσφημου η ύβρις όπως πέφτει από ψηλά η πέτρα «ο βαλών λίθον εις ύψος, εις την κεφαλήν εαυτού έβαλεν» (Σοφ. Σειρ. 27,28). Και επειδή σέβεται την ελευθερία του ανθρώπου, τον αφήνει να έλθει σε επίγνωση και να μετανοήσει ειλικρινά.

Ο Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς διαβάζοντας το κατά Μάρκον γ’ 28-29: ««Πάντα αφεθήσεται τοις υιοίς των ανθρώπων τα αμαρτήματα και αι βλασφημήσωσιν, ος δ’ αν βλασφησμήση εις το Πνεύμα το Άγιον ουκ έχει άφεσιν εις τον αιώνα, αλλά ένοχος εστίν αιωνίου κρίσεως», απαντά στην ερώτηση «ποια είναι η βλασφημία κατά του Αγίου Πνεύματος;». « Είναι η βλασφημία εναντίον της αλήθειας και της ζωής που προέρχεται από το Άγιο Πνεύμα. Ο άπιστος που μισεί και απορρίπτει την αλήθεια του Θεού, βλασφημεί εναντίον του Αγίου Πνεύματος. Το Άγιο Πνεύμα ονομάζεται Πνεύμα της Αληθείας και Ζωής Χορηγός. Στο κατά Ιωάννην ευαγγέλιο διαβάζουμε πως ο Κύριος τρεις φορές ονόμασε το Άγιο Πνεύμα, Πνεύμα Αληθείας (δι’ 26,ιε’ 26,ιστ’ 13). Όποιος απορρίπτει και περιπαίζει την αλήθεια, αρνείται και περιπαίζει το Άγιο Πνεύμα, αρνείται και περιπαίζει το Θεό, που είναι πνεύμα και αλήθεια. 

Και γιατί δεν μπορεί να συγχωρεθεί η αμαρτία αυτή;
Ο Ζακχαίος συγχωρέθηκε για την απληστία του στα χρήματα, η αμαρτωλή γυναίκα για τα σαρκικά της αμαρτήματα, ο ληστής στο σταυρό για τις ληστείες και τα εγκλήματά του. Γιατί τότε η άρνηση της αλήθειας, η απιστία και ο εμπαιγμός του Αγίου Πνεύματος δε συγχωρούνται;
Επειδή στην πρώτη περίπτωση έχουμε ντροπή και μετάνοια, στη δεύτερη όμως δεν έχουμε τίποτα. Στην πρώτη περίπτωση ο άνθρωπος, αν και βρίσκεται ακόμα στην αμαρτία, εξακολουθεί να έχει δεσμό με το Θεό, τρέχει κοντά Του με ντροπή και φόβο. Στην δεύτερη περίπτωση όλοι οι δεσμοί με το Θεό έχουν αποκοπεί, ο άπιστος άνθρωπος έχει απομακρυνθεί από το Θεό απόλυτα, αιώνια. Στην πρώτη περίπτωση υπάρχει ανθρώπινη αδυναμία, στη δεύτερη επιμονή. Στην πρώτη η ψυχή ταξιδεύει στο σκοτάδι, μα νοσταλγεί τουλάχιστον τον Θεό. Στην δεύτερη η ψυχή ταξιδεύει στο σκοτάδι και πιστεύει το σκοτάδι για φως».

Και ενώ η Ορθόδοξη Θεολογία έχει τοποθετηθεί τόσο ξεκάθαρα έναντι της βλασφημίας και του εμπαιγμού των Θείων και Ιερών, θεωρώντας συνολικά αυτήν την πτώση ως αρρώστια του σώματος και της ψυχής, η οποία χρειάζεται την άμεση επέμβαση του Ιησού Χριστού για να απαλλαγεί ο πεπτωκός βλάσφημος,  από την επιρροή των δαιμόνων, όπως μας υπενθυμίζει ο Άγιος Νεκτάριος, υπάρχουν φωνές της εποχής μας που επιπεδοποιούν και τοποθετούν σε μονοδιάστατη εκδοχή το ποινικό αδίκημα της βλασφημίας, σκεπτόμενοι και βασισμένοι σε ψευτοδιλήμματα, περί παραβιάσεως της ελευθερίας του λόγου και υπάρξεως άλλων διατάξεων που προστατεύουν «την τιμή και την υπόληψη», χωρίς φυσικά να αντιλαμβάνονται τις πνευματικές προεκτάσεις της υπάρξεως μιας τέτοιας ρύθμισης στον ποινικό νόμο.

Υπάρχουν επιστήμονες, καλλιτέχνες, πολιτικοί, δημοσιογράφοι που καταχρώμενοι το ανεξίκακο πνεύμα της Ορθοδοξίας που βλασφημούν το όνομα της Υπεραγίας Θεοτόκου και του Υιού της καθώς και τους Αγίους μας. Σκηνοθέτες με τις ταινίες τους δίχασαν το κοινό, όπως ενδεικτικά αναφέρουμε, «ο τελευταίος πειρασμός» του Σκορτσέζε, «η ζωή του Μπράιαν» των Μόντι Πάιθονς, το «Jesus Christ Superstar», μια ροκ όπερα, απότοκη της εποχής του Woodstock, «Τα Πάθη του Χριστού» του Μελ Γκίμπσον, καθώς επίσης και μια τελευταία προσπάθεια με τίτλο «ο πρώτος πειρασμός του Χριστού», ταινία του Netflix που προκάλεσε εντονότατες αντιδράσεις κατά την προβολή της. 

Μήπως όμως από την πρώτη εμφάνιση του Χριστού στην γη δεν συκοφαντήθηκε το πρόσωπο του Θεού, δεν κυνηγήθηκε και κατηγορήθηκε όσο κανένας άλλος;  Οι αντίπαλοί Του, Αρχιερείς, Γραμματείς και Φαρισαίοι επινόησαν πολλές και διάφορες συκοφαντικές κατηγορίες εναντίον Του. Προσπάθησαν να Τον παρουσιάσουν ως λαοπλάνο, (Ματθ.27,63), ως διαστροφέα του έθνους και επαναστάτη που στρέφεται εναντίον της ρωμαϊκής εξουσίας, (Λουκ. 23,2), ως δαιμονισμένο, που βγάζει τα δαιμόνια με τη δύναμη των δαιμόνων, (Ματθ.12,24), ως παράφρονα, (Μαρκ.3,21), ως παραβάτη του μωσαϊκού νόμου και της αργίας του Σαββάτου, (Ιω. 5,18), κ.λπ.

Από τα πρώτα αποστολικά χρόνια η ύβρις και η συκοφαντία εμφανίστηκαν με τις πρώτες αιρέσεις και συνεχίζονται μέχρι σήμερα με τον διαθρησκειακό διάλογο και την εξόφθαλμη οικουμενιστική πολιτική που ακολουθεί το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Μήπως τελικά ο απόστολος Λουκάς με δύο λέξεις μας πληροφορεί για την αλήθεια που βιώνουμε; Ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός, ο Θεάνθρωπος Λυτρωτής μας, ήταν, είναι και θα είναι «σημείο αντιλεγόμενο» (Λουκ.2,34), μέχρι συντελείας των αιώνων.

Κάνε ἐγγραφή στό νέο κανάλι τῆς Κατάνυξης τοῦ Youtube πατώντας ἐδῶ: ΚΑΤΑΝΙΧI

Δείτε σχετικά:
– Τσιάρας: Γιατί θα αποσύρω τη διάταξη για την βλασφημία
– Τσιάρας για αλλαγές στον Ποινικό Κώδικα: “Μην μπερδεύουμε τη βλασφημία με την εξύβριση”
– Ιερώνυμος για τη διάταξη περί βλασφημίας: “Διαφυλάττει το συναίσθημα των πιστών”