«Κύριε, ὁ Θεός μου, δός μου αὐτή τή χάρι καί ἀρετή γιά δόξα καί τιμή δική σου» (Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης)

Ἐπιμέλεια σύνταξης: katanixi.gr

Μέρος 35ον

«Ἀδελφοί μου, ἐνδυναμοῦσθε ἐν Κυρίῳ καί ἐν τῷ κράτει τῆς ἰσχύος Αὐτοῦ. Ἐνδύσασθε τήν πανοπλίαν τοῦ Θεοῦ πρός τό δύνασθαι ὑμᾶς στῆναι πρός τάς μεθοδείας τοῦ διαβόλου» (Πρός Ἐφεσ. 6, 10-11).

Οἱ Ἅγιοι Πατέρες μᾶς καθοδηγοῦν νά προσευχόμαστε συνήθως νοερά μέ τήν ἀδιάλειπτη εὐχή ἤ μέ λίγα ἁπλᾶ καί ἀνεπιτήδευτα λόγια, μέ ἱκετευτική στάση τοῦ σώματος, ἔχοντας καθαρότητα λογισμῶν μέ τήν συγκέντρωση τοῦ νοῦ καί μέ πολλή συναίσθηση. 

Ἡ πολυλογία συνήθως δέν εἶναι πλεονέκτημα γιά τήν προσευχή, οἱ δέ αἰσθητές εἰκόνες καί ἡ φαντασία ἐνέχουν πάντοτε τόν κίνδυνο ἤ τῆς πλάνης ἤ ἀκόμα καί τῆς παραφροσύνης.

Ἐκεῖνα πού συνιστοῦν τήν εὐάρεστη καί καρποφόρα προσευχή εἶναι τά δάκρυα, ἡ ἀνδρεία, ἡ εὐχαριστία μέ τήν δοξολογία, ἡ εὐσπλαγχνία, ἡ μακροθυμία καί τό κατά Θεόν πένθος. 

Πάντοτε γιά τούς γνήσιους καί τούς ἐνάρετους ὑποτακτικούς δι’ εὐχῶν τοῦ  Ἁγίου Γέροντός τους, χαρίζεται ἡ καρδιακή προσευχή ὡς ἀνταμοιβή τῆς ταπεινῆς ὑπακοῆς.

Γι’ αὐτό ἄς εἶναι ἡ εὐχαριστία μέ τήν δοξολογία πρός τόν Κύριο, τό πρῶτο μας βῆμα σέ κάθε ταπεινή μας δέηση ἤ ὁποιαδήποτε προσευχή, ἐνῶ δεύτερο βῆμα ἄς εἶναι ἡ συντριβή μαζί μέ τήν μετάνοια καί ἐξομολόγηση τῶν ἁμαρτιῶν μας καί τό τελευταῖο μας βῆμα τά αἰτήματα τῆς καρδίας μας. 

Ὁ Ὅσιος Νικόδημος, στό ἔργο του ὁ «Ἀόρατος Πόλεμος», γιά αὐτόν τόν «Ἀόρατον» Πόλεμο τοῦ Κυρίου ἐναντίον τοῦ διαβόλου, γράφει τά ἑξῆς: 

Κεφάλαιο ΜΣΤ´

Τί εἶναι ἡ νοερή προσευχή καί πῶς πρέπει νά γίνεται

Ἡ νοερή καί καρδιακή προσευχή, σύμφωνα μέ τούς Ἁγίους Πατέρες τούς καλουμένους Νηπτικούς, εἶναι ἡ συγκέντρωσις τοῦ ἀνθρώπινου νοῦ στήν καρδιά του κυρίως, καί χωρίς νά ὁμιλῇ μέ τό στόμα, μέ μόνο τόν ἐνδιάθετο λόγο, ὁ ὁποῖος ὁμιλεῖται μέσα στήν καρδιά, νά λέγῃ αὐτή τή σύντομη καί μονολόγιστη προσευχή. (119)

Δηλαδή τό «Κύριε, Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱέ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με», κρατώντας λίγο καί τήν ἀναπνοή (120). 

Καταχρηστικά ὅμως καί εὐρύτερα νοερή προσευχή λέγεται καί κάθε ἄλλη δέησις πού δέν θά γίνῃ μέ τό στόμα, ἀλλά μέ τόν ἐνδιάθετο λόγο τῆς καρδιᾶς πού ἀναφέρθηκε.

Ἄν, λοιπόν, ἀδελφέ, ἀγαπᾷς νά εἰσακουσθῇς πιό εὔκολα ἀπό τόν Θεό καί νά λάβης ἐκεῖνο πού τοῦ ζητᾶς, ἀγωνίζου ὅσο μπορεῖς σ᾿ αὐτή τή νοερή προσευχή, παρακαλώντας τόν Θεό μέ ὅλο σου τόν νοῦ καί τήν καρδιά γιά νά σέ ἐλεήσῃ καί νά σοῦ δώσῃ ἐκεῖνα πού εἶναι ἀπαραίτητα καί σέ συμφέρουν γιά τή σωτηρία σου. 

Διότι, ὅσο περισσότερο κόπο ἔχει αὐτή ἡ νοερή προσευχή, ἀπό ἐκείνη πού λέγεται μέ τό στόμα προφορικά, τόσο περισσότερο τήν ἀκούει ὁ Θεός, ὁ ὁποῖος ἀκούει καλύτερα τήν νοερή βοή τῆς καρδιᾶς, παρά τίς δυνατές φωνές τοῦ στόματος. 

Γι᾿ αὐτό καί ἔλεγε στόν Μωυσῆ πού μόνο νοερά καί μέ τήν καρδιά τόν παρακαλοῦσε γιά τούς Ἰουδαίους: “Γιατί φωνάζεις δυνατά πρός ἐμένα;”, «εἶπε δὲ Κύριος πρός Μωυσῆν· τί βοᾷς πρός με; λάλησον τοῖς υἱοῖς Ἰσραήλ, καί ἀναζευξάτωσαν» (Ἔξοδ. 14, 15).

Γνώριζε ἀκόμη ὅτι, ἐπειδή καί τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ, εἶναι καθολικό Ὄνομα καί περιέχει ὅλες τίς χάρες (121), πού ζητᾶμε καί ἐμεῖς ἀπό τόν Θεό, καί ὁ Θεός μᾶς τίς δίνει, γι᾿ αὐτό γιά κάθε ὑπόθεσι καί χάρι πού ζητᾷς ἀπό τόν Θεό, μπορεῖς νά χρησιμοποιῇς τήν προρρηθεῖσα σύντομη αὐτήν προσευχή, τό «Κύριε, Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱέ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με». 

Γιατί καί ὁ νοῦς συμμαζεύεται μέ αὐτήν πιό εὔκολα, ἐνῷ στίς ἄλλες προσευχές, στίς ἐκτενέστερες καί πολλές, ὁ νοῦς διασκορπίζεται. 

Ἐάν ὅμως καί ἐπιθυμῇς, κατά τίς διάφορες ὑποθέσεις καί χάριτες πού ζητᾷς, νά προσεύχεσαι, ἐδῶ σοῦ παραθέτω μερικές προσευχές, γιά νά τίς ἔχῃς ὡς παράδειγμα. 

Γιά παράδειγμα, ὅταν ζητᾷς κάποια ἀρετή καί χάρι, μπορεῖς νά πῇς μέ τήν καρδιά σου τά ἑξῆς:

– «Κύριε, ὁ Θεός μου, δός μου αὐτή τή χάρι καί ἀρετή γιά δόξα καί τιμή δική σου»· ἤ ἔτσι: 

– «Κύριέ μου, ἐγώ πιστεύω ὅτι σοῦ ἀρέσει καί εἶναι δόξα δική σου τό νά ζητήσω ἐγώ καί νά λάβω αὐτή τήν χάρι· ἐκπλήρωσέ μου λοιπόν αὐτή τήν ἐπιθυμία σύμφωνα μέ τό θέλημά σου». 

Ὅταν ἔμπρακτα πολεμῆσαι ἀπό τούς ἐχθρούς, θά προσευχηθῇς ἔτσι:

– «Τρέξε γρήγορα, Θεέ μου, νά μέ βοηθήσῃς, γιά νά μή νικηθῶ ἀπό τούς ἐχθρούς μου· ἤ Θεέ μου, καταφυγή μου, δύναμις τῆς ψυχῆς μου, βοήθησέ με γρήγορα, γιά νά μήν πέσω». 

Ὅταν ἀκολουθῇ ἡ μάχη, ἀκολούθησε καί ἐσύ αὐτόν τόν τρόπο τῆς προσευχῆς, ἀντιστεκόμενος γενναῖα σ᾿ ἐκεῖνο πού σέ πολεμεῖ. 

Ἔπειτα, ἀφοῦ τελειώσει ἡ σκληρότητα τῆς μάχης, στρέψου πρός τόν Θεό, παρουσίασε μπροστά του τόν ἐχθρό πού σέ πολέμησε καί τήν ἀδυναμία σου νά τοῦ ἀντισταθῇς λέγοντας: 

– «Νά, Κύριε, τό δημιούργημα τῶν χεριῶν τῆς ἀγαθότητός σου, τό ἐξαγορασμένο μέ τό Αἷμα σου. 

Νά ὁ ἐχθρός σου πού ζητᾷ νά τό ἐξαφανίσῃ καί νά τό καταφάγη· σέ σένα προστρέχω· σέ σένα μόνον ἐλπίζω πού εἶσαι ἀγαθός καί παντοδύναμος· καί κύταξε τήν ἀδυναμία μου καί τήν ταχύτητα –ἄν δέν μέ βοηθήσῃς ἐσύ– νά ὑποταχθῶ ἐκούσια· βοήθησέ με λοιπόν, ἐσύ πού εἶσαι ἡ ἐλπίδα καί ἡ δύναμις τῆς ψυχῆς μου».

Σοῦ ὑπενθυμίζω καί τό ἑξῆς: Ὅταν κουρασθῇς νά προσεύχεσαι νοερά καί μέ τήν καρδιά, μπορεῖς νά λές καί μέ τό στόμα καί προφορικά τόσο τήν εὐχή «Κύριε, Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱέ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με», ὅπως λέγουν οἱ Πατέρες, ὅσο καί τίς ἄλλες προσευχές πού θά θελήσῃς. 

Φρόντιζε ὅμως καί νά συμμαζεύῃς τόν νοῦ σου τότε γιά νά προσέχης στά λόγια τῆς προσευχῆς.

Μερικοί μάλιστα λέγουν ὅτι νοερά προσευχή λέγεται ἀκόμη καί τό ἑξῆς· ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀφοῦ συμμαζέψη ὅλες τίς νοερές δυνάμεις τῆς ψυχῆς του μέσα στήν καρδιά, χωρίς νά πῇ κανένα λόγο οὔτε προφορικό, οὔτε ἐνδιάθετο, μέ μόνο τό νοῦ του σκέπτεται καί ἀμετάβατα ἀναλογίζεται ὅτι ὁ Θεός εἶναι παρών ἐνώπιόν του.

Καί ὅτι αὐτός στέκεται μπροστά του πότε μέ φόβο καί δέος σάν ἕνας κατάδικος· πότε μέ ζωντανή πίστι γιά νά λάβη τήν βοήθειά του· καί πότε μέ ἀγάπη καί χαρά γιά νά τόν ὑπηρετήσῃ παντοτεινά. 

Καί αὐτό εἶναι ἐκεῖνο πού ἔλεγε ὁ Δαυΐδ· “ἔβλεπα πάντοτε τόν Κύριό μου ἐνώπιόν μου”, «προωρώμην τόν Κύριον ἐνώπιόν μου διαπαντός, ὅτι ἐκ δεξιῶν μού ἐστιν, ἵνα μή σαλευθῶ» (Ψαλμός 15, 8). 

Μπορεῖ ἡ προσευχή αὐτή νά γίνῃ καί μόνο μέ ἕνα ἀμετάβατο βλέμμα τοῦ νοῦ πρός τόν Θεό, πενθικό καί παρακαλεστικό, τό ὁποῖο βλέμμα εἶναι σάν μία σιωπηλή ὑπενθύμησι ἐκείνης τῆς χάριτος, πού τοῦ εἴχαμε ζητήσει προηγουμένως μέ τόν λόγο καί μέ τήν καρδιακή προσευχή. 

Γι᾿ αὐτό, ἐπειδή ἡ προσευχή αὐτή μπορεῖ νά γίνῃ εὔκολα σέ κάθε τόπο καί γιά κάθε ἀφορμή καί περίστασι, κράτησέ την στά χέρια σου σάν ἕνα ὅπλο δυνατό καί εὐκολομεταχείριστο, καί θά ὠφεληθῇς καί θά βοηθηθῇς πολύ”.

Ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, ἐδῶ μᾶς συμβουλεύει πατρικά, κυρίως μέ τήν ταπείνωση καί πάντοτε μέσα ἀπό τήν πράξη μέ σοφά λόγια, ὡς ἑξῆς: «Καί ἄρχισε τό ἔργο, καί πολέμησε γιά νά νικήσῃς· καί βέβαια ἀπό αὐτά θά ἀποκτήσῃς τήν ὁλοκληρωτική ἐλπίδα στόν Θεό. 

Μέ τά τέσσερα αὐτά ὅπλα ὁπλίσου, ἀδελφέ μου, σάν ὁπλισμό πολύ ἀσφαλῆ καί ἀναγκαῖο, γιά νά γίνῃς νικητής σέ αὐτόν τόν ἀόρατο πόλεμο καί γιά νά λάβης τό στεφάνι. 

– Καί αὐτά εἶναι: Τό α΄ νά μήν ἐμπιστεύεσαι ποτέ τόν ἑαυτόν σου, τό β΄ νά ἔχῃς πάντα ὅλο σου τό θάρρος καί τήν ἐλπίδα στό Θεό, τό γ΄ νά ἀγωνίζεσαι πάντα· καί τό δ΄ νά προσεύχεσαι».

Ἀδελφοί μου, ἐμεῖς ἄς ζητήσουμε νά ἐνδυναμωθοῦμε ἀπό τόν Ἴδιο τόν Κύριο, ἄς ἐνδυθοῦμε τήν πανοπλία τοῦ Θεοῦ, ἄς ἀντισταθοῦμε γιά νά δυνηθοῦμε κατά τήν ἡμέρα ἐκείνη τῆς πονηρίας, νά ἀναδειχθοῦμε νικητές. 

Ἄς ἐργαστοῦμε μέσα ἀπό τήν ἰσχυρή δύναμη τοῦ Θεοῦ, γιά τήν κατάκτηση τῶν ἐπουρανίων ἀφθάρτων ἀγαθῶν, τῆς δικαιοσύνης, κι’ ἀκόμη αὐτῆς τῆς θεωρίας τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ σύμφωνα μέ τόν Ψαλμό τοῦ Δαυΐδ: «Ἐγώ δέ ἐν δικαιοσύνῃ ὀφθήσομαι τῷ προσώπῳ Σου χ ο ρ τ α σ θ ή σ ο μ α ι ἐν τῷ ὀφθῆναι μοι τήν δόξαν Σου» (Ψαλμός 16, 15). 

Ἀμήν, γένοιτο!

Συνεχίζεται…

• 119. Ὁ «Ἀόρατος Πόλεμος» Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου. Ἀπόδοση στή νέα Ἑλληνική: Ἱερομόναχος Βενέδικτος. Ἔκδοση Συνοδείας Σπυρίδωνος Ἱερομονάχου, Νέα Σκήτη, Ἅγιον Ὄρος. http://users.uoa.gr https://www.imaik.gr
• 120. Πολλά καί μεγάλα εἶναι τά χαρίσματα πού προκαλεῖ αὐτή ἡ ἱερή καί νοερή προσευχή, τά ὁποῖα ἀπαριθμοῦν οἱ Ἅγιοι καί Θεοφόροι Πατέρες, οἱ καλούμενοι Νηπτικοί, καί βλέπε στήν Φιλοκαλία. Ἐγώ ὅμως ἀναφέρω ἐδῶ τό γενικώτερο καί σπουδαιότερο ἀπό ὅλα τά ἄλλα. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι καί λέγεται κατ᾿ εἰκόνα Θεοῦ, ἔχοντας νοῦ, λόγο καί ζωοποιό πνεῦμα τοῦ σώματος, δηλαδή φυσική θέλησι καί ἀγάπη. Ἐπειδή ὅμως ὁ Θεός εἶναι τρία καί ἕνα, καί ὁ ἄνθρωπος πού εἶναι κατ᾿ εἰκόνα Θεοῦ νά γίνῃ καί τρία καί ἕνα, γιά νά μοιάζῃ μέ τό πρωτότυπό του καί στή συνέχεια νά ἑνωθῇ μέ αὐτό. Αὐτή ἡ ἕνωσις καί ὁμοιότητα μέ τόν Θεό δέν γίνεται μέ ἄλλον τρόπο παρά μόνο μέ τήν προσευχή αὐτή. Ὅταν λοιπόν ὁ νοῦς ἔχῃ ὅλη του τήν προσοχή στραμμένη στόν ἐνδιάθετο λόγο, πού εἶναι μέσα στήν καρδιά καί ὁ ἐνδιάθετος λόγος λέγῃ τό «Κύριε, Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱέ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με», ἐνῷ τό Πνεῦμα καί ἡ φυσική θέλησις μέ ὅλη της τήν δύναμι ἀγαπᾷ καί ἀφιερώνεται στά λόγια αὐτά τῆς προσευχῆς, τότε αὐτές οἱ τρεῖς δυνάμεις, μένοντας τρεῖς γίνονται ἕνα. Καί ὁ ἕνας ἄνθρωπος γίνεται τρία, μένοντας ἕνα. Καί αὐτό σημαίνει ἐκεῖνο πού λέγει ἀμυδρά ὁ μέγας τῆς Θεσσαλονίκης Γρηγόριος, ὁ μεγάλος ἐκεῖνος ἐργάτης καί διδάσκαλος τῆς Νοερᾶς Προσευχῆς: «Ὅταν τό ἑνιαῖο τοῦ νοῦ γίνεται τρία, μένοντας ἕνα, τότε ἑνώνεται μέ τήν Θεαρχική Τριαδική Μονάδα, ἀποκλείοντας κάθε εἴσοδο πλάνης, καί βρίσκεται πάνω ἀπό κάθε καθεστώς σάρκας κόσμου καί κοσμοκράτορος». 
• Καί στή συνέχεια λέγει ὁ ἅγιος ὅτι, κι’ ἄν αὐτή ἡ ἕνωσις τῶν τριῶν, μέ τήν προσευχή αὐτή, εἶναι πιό κοπιαστική ἀπό κάθε ἄλλο κόπο ἀρετῆς, ὅμως δίνει τά ἀπόρρητα μυστήρια καί τίς ἀποκαλύψεις τοῦ Θεοῦ, ὅταν κανείς ὑπομένῃ πολύ χρόνο στήν ἐργασία καί ἕνωσι αὐτή. Καί γιατί νά πολυλογῶ; Μέ ἄλλον τρόπο δέν μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά φυλάξῃ τήν πρώτη ἐντολή, δηλαδή, τό “νά ἀγαπήσῃς τόν Κύριο τό Θεό σου μέ ὅλη σου τήν ψυχή…”, «ὁ δέ ἀποκριθείς εἶπεν· ἀγαπήσεις Κύριον τόν Θεόν σου ἐξ ὅλης τῆς καρδίας σου καί ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς σου καί ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος σου καί ἐξ ὅλης τῆς διανοίας σου, καί τόν πλησίον σου ὡς σεαυτόν», ὅπως προστάσσει ὁ Κύριος (Λουκ. 10, 27), παρά μέ τό μέσο τῆς Νοερᾶς αὐτῆς Προσευχῆς. Σημειώνω δέ καί τά ἑξῆς σέ ὅσους εἶναι ἀντίθετοι στόν τρόπο τῆς προσευχῆς αὐτῆς, τήν ἀπόφασι πού ἔχει ὁ Συνοδικός Τόμος, κατά τοῦ Βαρλαάμ καί Ἀκινδύνου, ἐπί Βασιλέως Ἀνδρονίκου Παλαιολόγου, ἐνώπιον τῆς Συγκλήτου καί τῶν Ρωμαίων κριτῶν. Ἔχει δέ ὡς ἑξῆς: «Φάνηκε ἀπό αὐτά καί ἐλέγχθηκε ὁ Βαρλαάμ ὅτι βλασφημεῖ καί ὁμιλεῖ κακόδοξα γιά τό Θαβώρειο Φῶς, καί γιά ἐκείνους τούς Μοναχούς καί γιά τήν ἱερή εὐχή πού προφέρουν αὐτοί. Οἱ Μοναχοί ἀποδείχθηκαν ἀνώτεροι ἀπό τήν κατηγορία του, ὡς μένοντες στίς ἐξηγήσεις καί παραδόσεις τῶν Ἁγίων Πατέρων… Γι᾿ αὐτό… ὁ ἴδιος ὁ Βαρλαάμ… ἀλλά καί ὅποιος ἄλλος ἀναφανῆ νά ὁμιλῇ βλάσφημα καί κακόδοξα μέ βάσι ἐκεῖνα τά βλάσφημα πού εἶπε αὐτός καί στρέφονται κατά τῶν Μοναχῶν, μᾶλλον κατά τῆς Ἐκκλησίας, ἤ ὅποιος φανῇ νά ἀσχολῆται γενικά μέ τά παρόμοια, στήν ἴδια καταδίκη ἀπό τήν δική μας Μετριότητα ὑποβαλλόμενος, ἀποκηρυγμένος θά εἶναι καί αὐτός καί ἀποκομμένος ἀπό τήν Καθολική Ἀνατολική Ἐκλησία τοῦ Χριστοῦ καί τοῦ Ὀρθοδόξου συστήματος τῶν Χριστιανῶν».
• 121. Ἀπό ποῦ εἶναι φανερό αὐτό; Διότι τόσο ἡ χάρις, πού δίνει ὁ Θεός στήν παροῦσα ζωή, ὅσο καί ἡ δόξα πού πρόκειται νά δώσῃ στήν ἄλλη, γιά τίς ὁποῖες εἶπε ὁ Δαυΐδ, “χάρι καί δόξα θά δώσῃ”, «ὅτι ἔλεος καί ἀλήθειαν ἀγαπᾷ Κύριος ὁ Θεός, χάριν καί δόξαν δώσει· Κύριος οὐ στερήσει τά ἀγαθά τοῖς πορευομένοις ἐν ἀκακίᾳ» (Ψαλμός 83, 12), καί τά δυό ὀνομάζονται ἔλεος· ἡ μέν χάρις, γιατί ὅσοι χαριτώθηκαν ἀπό τόν Θεό, ἁπλά κατά τόν Ἀπόστολο Πέτρο ὀνομάζονται ἐλεημένοι: “Ἐσεῖς πού κάποτε δέν ἤσασταν λαός, τώρα γίνατε λαός τοῦ Θεοῦ· ἐσεῖς πού ἄλλοτε δέν εἴχατε ἐλεηθῆ, τώρα βρήκατε ἔλεος”, «οἵ ποτε οὐ λαός, νῦν δέ λαός Θεοῦ, οἱ οὐκ ἠλεημένοι, νῦν δέ ἐλεηθέντες» (Α´ Πέτρ. 2, 10). Καί ὁ θεῖος Παῦλος, αὐτός πού ἐλεήθηκε τόσο πολύ ὀνομάζει τόν ἑαυτό του ἐλεημένο· “Ἐκφράζω τή γνώμη μου σάν ἄνθρωπος πού ἔχει ἐλεηθῆ”, «περί δέ τῶν παρθένων ἐπιταγήν Κυρίου οὐχ ἔχω, γνώμην δέ δίδωμι ὡς ἠλεημένος ὑπό Κυρίου πιστός εἶναι» (Α´ Κορ. 7, 25)· καί ἀλλοῦ λέγει· “ἀλλά ἐλεήθηκα διότι τό ἔκανα ἀπό ἄγνοια”, «τόν πρότερον ὄντα βλάσφημον καί διώκτην καί ὑβριστήν· ἀλλ’ ἠλεήθην, ὅτι ἀγνοῶν ἐποίησα ἐν ἀπιστίᾳ» (Α´ Τιμ. 1, 13). Παρόμοια καί ἡ δόξα τῶν Ἁγίων στούς οὐρανούς καί ὁ στέφανος λέγεται ἔλεος καί ἀπό ἔλεος δίνεται, ὅπως λέγει ὁ ψαλμῳδός· “αὐτόν πού σέ στεφανώνει μέ ἔλεος καί οἰκτιρμούς”, «τόν λυτρούμενον ἐκ φθορᾶς τήν ζωήν σου, τόν στεφανοῦντά σε ἐν ἐλέει καί οἰκτιρμοῖς» (Ψαλμός 102, 4). Ἑρμηνεύοντας αὐτό ὁ ἱερός Χρυσόστομος λέγει· «Λοιπόν ὁ στέφανος εἶναι ἀποτέλεσμα χάριτος καί φιλανθρωπίας».

Κάνε ἐγγραφή στό νέο κανάλι τῆς Κατάνυξης τοῦ Youtube πατώντας ἐδῶ: https://bit.ly/2WldGra