Πατερικά

Ο γέρων Φιλόθεος Ζερβάκος για τη σιωπή στην περίπτωση περιφρόνησης της Πίστης

εικόνα άρθρου: Ο γέρων Φιλόθεος Ζερβάκος για τη σιωπή στην περίπτωση περιφρόνησης της Πίστης

Τώρα ο θυμός του Θεού είναι μέγας, διότι οι αμαρτωλοί είναι εις όλον τον κόσμον, τον συγκρατεί η Παναγία και οι Άγιοι Πάντες με τας προσευχάς των και δεήσεις υπέρ των αμαρτωλών


Ο όσιος Γέροντας Φιλόθεος Ζερβάκος, ο μέγας αγωνιστής και ομολογητής της Ορθόδοξης Πίστης, είχε συντάξει θαρραλέα υπομνήματα προς πολιτικούς και εκκλησιαστικούς άρχοντες καθώς και προς το λαό, και ως προφήτης της μετανοίας είχε διαβλέψει ότι, αν συνεχιστεί η ηθική διάβρωση και η αποστασία από την Πίστη, ο Θεός θα αποσύρει την Χάρη και την ευλογία Του παιδαγωγικά από το ελληνικό έθνος, όπως το έπραξε και στο παρελθόν. 

Την 1η Νοεμβρίου 1970, απέστειλε  μία Επιστολή σε ένα πνευματικό του τέκνο, στην οποία κάνει αναφορά στη μήνυση που είχε καταθέσει εις την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος εναντίον των εκκλησιαστικών ταγών που διέστρεφαν και αλλοίωναν την Ορθόδοξο Πίστη κατά την εποχή του. Συγκεκριμένα, ο Γέροντας Φιλόθεος Ζερβάκος μήνυσε τον Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα, τον μητροπολίτη Χαλκηδόνος Μελίτωνα και τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής Ιάκώβο, «επί αντορθοδόξων αυτών ενεργειών και φρονημάτων» και ως μάρτυρες είχε προτείνει:

  • Τους Μητροπολίτας πρ. Λευκάδος κ. Δωρόθεον, πρ. Κερκύρας κ. Μεθόδιον, Πειραιώς κ. Χρυσόστομον, Ελευθερουπόλεως κ. Αμβρόσιον, Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου κ. Αλέξανδρον, Δράμας κ. Διονύσιον, Μηθύμνης κ. Ιάκωβον, Δρυϊνουπόλεως κ. Σεβαστιανόν, Φλωρίνης Πρεσπών και Εορδαίας κ. Αυγουστίνον, Παραμυθίας κ. Παύλον και Εδέσσης κ. Καλλίνικον.
  • Τους Αρχιμανδρίτας π. Χριστοφόρον Καλύβαν, π. Χριστοφόρον Παπουτσόπουλον, π. Χαράλαμπον Βασιλόπουλον, π. Σπυρίδωνα Μπιλάλην, π. Αθανάσιον Σφουγγατάκην και π. Επιφάνιον Θεοδωρόπουλον.
  • Τον Ιεροδιάκονον π. Μάρκον Μανώλην.
  • Τους Μοναχούς κ. Θεόκλητον Διονυσιάτην και Νικόδημον Μπιλάλην.
  • Τους καθηγητάς: Παν. Τρεμπέλαν, Παν. Μπρατσιώτην, Κωνστ. Μουρατίδην, Βασ. Δεντάκην, Ανδρ. Θεοδώρου και Κωνστ. Καβαρνόν.
  • Τους Θεολόγους: Χρ. Ενισλείδην, Χρ Αδαμόπουλον, Αθ. Φραγκόπουλον, Ευστ. Μπάσταν, Νικ. Σωτηρόπουλον, Γεώργ. Καψάνην και Διον. Μπατιστάτον.
  • Υποστράτηγον κ. Βασ. Βασίλαρον.

Η Ιερά Σύνοδος απέρριψε τη μήνυσή του (όπως και μηνύσεις που κατατέθηκαν από άλλους μηνυτές), και επιπλέον, για να δείξει ότι συμφωνεί με τα αντορ­θόδοξα έργα, λόγια και πράξεις που ανέφεραν οι μηνύσεις, προέβη και η ίδια σε ανάλογες βλάσφημες, απαράδεκτες και αντορθόδοξες πράξεις και ενέργειες. 

Παρά την απόρριψη της μηνύσεώς του από την Ιερά Σύνοδο, ο Γέροντας Φιλόθεος σε έτερη επιστολή του σημείωνε ότι η μήνυση αυτή υποβλήθηκε «εις τον αδέκαστο και απροσωπόληπτο Κριτή και Δικαστή», ο οποίος αποδίδει εκάστω κατά τα έργα αυτού: 
«Η μήνυσις υπεβλήθη εις τον αδέκαστον και απροσωπόληπτον Κριτήν και Δικαστήν, όστις ως κριτής Δικαιώτατος και αλάνθαστος γινώσκει τα πάντα και τα παρόντα και τα μέλλοντα και αποδίδει εκάστω κατά τα έργα αυτού. Εν μεν τω παρόντι βίω πολλάκις δεν αποδίδει ευθύς, αναμένων την μετάνοιαν των αμαρτωλών και καταφρονητών, «ου κατά τας ανομίας ημών εποίησεν ημίν, ουδέ κατά τας αμαρτίας ημών ανταπέδωκεν ημίν» (Ψαλμ. Δαβίδ 102); αργεί μεν, αλλ᾽ ουδέποτε λησμονεί». 

Ο όσιος Γέροντας στην Επιστολή προς το πνευματικό του τέκνο κάνει αναφορά στον επιβαλλόμενο έλεγχο για θέματα Πίστεως και έχοντας ως οδηγό τη ρήση του αγίου Θεοδώρου του Στουδίτη «Ἐντολή γάρ Κυρίου μή σιωπᾷν ἐν καιρῷ κινδυνευούσης πίστεως. Λάλει γάρ, φησί, καί μή σιώπα» (PG 99,1321), αναγράφει ρητά ότι σε περιπτώσεις που περιφρονείται και υβρίζεται η Ορθόδοξη Πίστη, απαγορεύεται η σιωπή και επιτρέπεται ο έλεγχος, ο οποίος πρέπει γίνεται με διάκριση, σύνεση και «θυμόν θεϊκόν»:  
«Ο Απόστολος Παύλος, το στόμα του Χριστού πα­ραγγέλλει: Μη συγκοινωνήτε τοις έργοις τοις ακάρποις του σκότους, μάλλον δε και ελέγχετε. Εις περιστάσεις κατά τας οποίας περιφρονείται και υβρίζεται η Αγία Ορθόδοξος Πίστις ημών επιτρέπεται έλεγχος ακόμη και θυμός δίκαιος δικαιώτατος, απαγορεύεται δε η σιωπή. Αλλά και ο έλεγχος να γίνεται με διάκρισιν και σύνεσιν όχι με ταραχήν και θυμόν υπερβολικόν, να γίνεται με θυμόν θεϊκόν, διότι και ο Θεός μας λέγει, μάθετε απ’ εμού ότι πράος ειμι και ταπεινός τη καρδία…». 

Εκτός από την Επιστολή προς το πνευματικό του τέκνο, ο όσιος Φιλόθεος συνέταξε πλήθος υπομνημάτων. Μπροστά στην εικόνα της αυξήσεως των εχθρών και πολεμίων της Εκκλησίας, αισθανόταν συνεχώς το χρέος και την ευθύνη του ως πνευματικού πατρός και κληρικού που έπρεπε να αγωνιστεί και να αντιδράσει. Σχετικά με τις ανδρείες και θαρραλέες ενέργειες του Γέροντα Φιλοθέου Ζερβάκου που φανέρωναν το ομολογιακό φρόνημά του, παραθέτουμε ένα απόσπασμα από την ομιλία του π. Θεοδώρου Ζήση με τίτλο «Ὁ Ὅσιος Γέροντας Φιλόθεος Ζερβάκος, ὡς ἀγωνιστής καί ὁμολογητής τῆς Ὀρθοδοξίας», που εκφωνήθηκε στην Εκδήλωση μνήμης προς τιμήν του μακαριστού Γέροντος Φιλοθέου Ζερβάκου (Θεσσαλονίκη, 11 Μαΐου 2014):

«Η προφητική, αποστολική και πατερική συνείδηση του Οσίου Γέροντα Φιλόθεου Ζερβάκου
[…]
Μπροστά σ’ αυτήν την εικόνα της αυξήσεως των εχθρών και πολεμίων της Εκκλησίας, της αδιαφορίας των ποιμένων ή και της μεταβολής τους σε εχθρούς, η οποία σημειωτέον σήμερα είναι πολύ χειρότερη, ο όσιος Φιλόθεος αισθάνεται μεγαλύτερο το χρέος και την ευθύνη του ως πνευματικού πατρός και κληρικού να αγωνιστεί και να αντιδράσει. Διαβάζει τις συστάσεις του Θεού προς τους προφήτες να αναγγείλουν στον λαό τις αμαρτίες του με φωνή δυνατή σαν της σάλπιγγος, διαφορετικά θα τιμωρηθούν και αυτοί, και γράφει: «Ταύτα αναγνώσας εγώ, ο αμαρτωλός και ανάξιος, και φοβηθείς μήπως ως πνευματικός πατήρ και ιερεύς του Υψίστου, εάν σιωπήσω βλέπων την ερχομένην   ρομφαίαν, μοί εκ ζητήση ο Κύριος λόγον, αναγγέλλω τα αμαρτήματα του ελληνικού λαού και του κλήρου, καλών πάντας και πρώτον τον εαυτόν μου (επειδή καγώ αμαρτωλότερος πάντων τυγχάνω) εις μετάνοιαν και επιστροφήν». Γράφοντας προς τον πατριάρχη Αθηναγόρα επικριτικά για τα ανοίγματά του προς τον Πάπα εκφράζει τον ίδιο φόβο σε περίπτωση που θα σιωπήσει «Αναγκάζομαι να σας γράψω, φοβούμενος ότι θα αμαρτήσω, εάν φιμωθώ και δεν ομολογήσω την αλήθειαν». Την ίδια συνείδηση ευθύνης εκφράζει και όταν εκδίδει το 1957 ειδικό φυλλάδιο εναντίον της βλασφημίας των θείων, που είχε προσλάβει τότε μεγάλη έκταση: «Συναισθανόμενος αφ’ ενός το ιερόν καθήκον ως Πνευματικού Πατρός και Ιερέως, ότι δεν πρέπει να σιωπώ, αλλά να κηρύττω την αλήθειαν, να ελέγχω, να επιτιμώ, να νουθετώ και παρακαλώ τούς αμαρτάνοντας… έκρινα σκόπιμο να εκδώσω το παρόν βιβλιάριον».

Δεν έλειψαν βέβαια και οι επικριταί αυτής της προφητικής και ομολογητικής στάσεως του οσίου Φιλοθέου, οι οποίοι του συνιστούσαν να κάνει υπακοή στον οικείο επίσκοπο και στις αποφάσεις των συνόδων. Γράφοντας απαντητικά το 1930 προς τον επίσκοπό του, που του συνιστούσε υπακοή, έλεγε: «Εάν αυτήν την γνώμην ηκολούθουν πάντες οι Χριστιανοί κατά γράμμα, να ακολουθούν δηλαδή τους επισκόπους εις πάντα, αλλοίμονο τότε, ούτε Ορθοδοξία, ούτε Εκκλησία, ούτε Ορθόδοξος Χριστιανός θα υπήρχε σήμερον. Εάν οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί ηκολούθουν τους πατριάρχας και επισκόπους, Απολιναρίους, Μακεδονίους, Ευτυχέας, Διοσκόρους, Σαβελλιο-Σεβήρους, Ευσεβίους και πολλούς άλλους, και εδέχοντο και ησπάζοντο τα φρονήματά των, πού τότε Ορθοδοξία; Πού χριστιανός ευσεβής και ορθόδοξος;!! Και τί λέγω ανθρώπους, πατριάρχας και μητροπολίτας; Και δεν λέγω συνόδους, όχι από πέντε ή δέκα και είκοσι τοιούτους, αλλά από 100, 200 και 348 μητροπολίτας και επισκόπους, αποτελουμένας; Διότι 348 τον αριθμό συνήλθον εν έτει 754 εν Κωνσταντινουπόλει και εξέδωκαν τον όρον εναντίον των άγιων εικόνων». Συμπληρώνοντας την επιχειρηματολογία του, γράφει ότι «υπάρχουν και εξαιρέσεις, καθ’ ας ακριματίστως δύναταί τις να παρακούη, καθώς και ανωτέρω είπομεν και ως οι Άγιοι Πατέρες και Απόστολοι, μας παραγγέλλουν», δίνει δε στη συνέχεια και σχετικά χωρία από την Αγία Γραφή και τους Αγίους Πατέρες.

Σε ελεγκτική επιστολή που στέλνει το 1976 «Προς την σεπτήν Ιεραρχίαν» της Εκκλησίας της Ελλάδος γράφει: «Ας μη είπωσι: Ποιος είσαι εσύ που θέλεις να διδάξεις ημάς τους αρχιερείς, συ ο κατώτερος ημάς τους ανωτέρους σου; Ότι είμαι κατώτερος και αμαθής το γνωρίζω, ότι είμαι μηδέν εκ του μηδενός. Αλλά είμαι και άνθρωπος Χριστιανός Ορθόδοξος και Πνευματικός και οφείλω, όταν υβρίζεται η πίστις μου να μη κλείω το στόμα μου και να σιωπώ. Ο Πρόδρομος Ιωάννης εν ερήμω διέτριβεν, αλλ’ όταν επληροφορήθη ότι ο βασιλεύς Ηρώδης παρηνόμησεν, αφήκε την έρημον και μετέβη εις την πόλιν και ήλεγξε τον παρανομήσαντα βασιλέα.  Και πας άνθρωπος οίος και αν η, οφείλει να μη κλείη το στόμα του, όταν ακούη την πίστιν του να υβρίζεται, αλλά να διαμαρτύρεται, να συμβουλεύει και εν ανάγκη να ελέγχει».

Ακόμη και τους Αγιορείτες Πατέρες ελέγχει με πειστική επιχειρηματολογία, γιατί δέχθηκαν να οργανώσουν στο Αγιον Όρος το 1963 τις τελετές για την χιλιετηρίδα του Αγίου Όρους, γιατί θεωρεί ότι είναι κοσμικές εκδηλώσεις ξένες προς τα μοναστικά ήθη και την ιστορία του Μοναχισμού, τελικώς δε βλάβη θα προκαλέσουν παρά όφελος. 
Αναιρώντας δε πιθανή ένσταση για την ανάμειξή του σε ξένη δικαιοδοσία γράφει: «Αλλ’ ίσως μοί είπουν τινές- ημείς γνωρίζομεν να φυλάξωμεν τον εαυτόν μας από τας παγίδας του Διαβόλου, συ πάτερ Φιλόθεε τί ενδιαφέρεσαι; Συ είσαι ξένος, κοίταξε το μοναστήρι σου. Ενδιαφέρομαι ως Χριστιανός, ως ομόσχημος αδελφός, αλλά και διότι η Λογγοβάρδα έχει ιδρυθή από Αγιορείτας, τους λεγομένους Κολλυβάδες, φίλους, ομαίμονας και ομόφρονας των Αγίων εκείνων Πατέρων Νικοδήμου Ναξίου του Αγιορείτου, Αθανασίου του διδασκάλου του Παρίου, Μακαρίου Νοταρά κ.λπ. … Λοιπόν, όπως ενδιαφέρομαι και διά την μονήν μου, ενδιαφέρομαι και διά το Αγιον Όρος… έχω δε καθήκον ιερόν και επιβεβλημένον ως μοναχός και δη ως Πνευματικός, να ενδιαφέρωμαι όχι μόνον διά την μονήν μου και τας μονάς του Αγίου Ορους, αλλά και δι’ όλας τας μονάς και δι’ όλους τους μοναχούς της πατρίδος και της Εκκλησίας μου».

Απεύθυνε τους προφητικούς και πατερικούς ελέγχους του κατά διαφόρους καιρούς χωρίς να φοβείται, σε βασιλείς, πρωθυπουργούς, υπουργούς, πατριάρχας, αρχιεπισκόπους, επισκόπους και άλλους αξιωματούχους, όταν πληροφορείτο ότι προσέβαλαν τα δόγματα και την διδασκαλία της Εκκλησίας. Συνοψίζοντας την σχετική δραστηριότητά του, γράφει: «Αλλ’ ημείς, και εάν πολλοί είναι οι κωφεύοντες και τυφλώττοντες, οφείλομεν να κηρύττωμεν και να ομολογώμεν την αλήθειαν. Από την στιγμήν που έγινα ιερεύς και πνευματικός από το έτος 1912 έως σήμερον έστειλα πολλά υπομνήματα εις βασιλείς, πρωθυπουργούς, την Ιεράν Σύνοδον, εις μητροπολίτας και αλλαχού. Έστειλα και 4 εγερτήρια σαλπίσματα, αλλ’ όμως δεν ήκουσαν.
Είπα και λάλησα, αμαρτία ουκ έχω. Αλλ’ εφ’ όσον οι άνθρωποι και μαζί με αυτούς και εγώ δεν ακούουν τον Θεόν, πώς θα ακούσουν εμέ τον αμαρτωλό; Δεν έπαυσα όμως να ομιλώ, αλλά μάχομαι εναντίον των καταφρονητών των Αποστολικών και Πατερικών παραδόσεων, των εχθρών της Ορθοδοξίας και φίλων των σχισματοαιρετικών Παπιστών και Διαμαρτυρομένων, οι οποίοι προσπαθούν δολερώς να πλανήσουν τους Ορθοδόξους Χριστιανούς, διά να τους ακολουθήσουν εις την πλάνην των… Τώρα όμως θα παύσω να γράφω, διότι αναχωρώ της πρόσκαιρου ζωής διά την αιώνιον και ουράνιον πατρίδα»».

Ακολουθεί η Επιστολή του Οσίου Γέροντος προς το πνευματικό του τέκνο.


Γέρων Φιλόθεος Ζερβάκος: Εις περιστάσεις που περιφρονείται η Πίστις, απαγορεύεται η σιωπή

Εν Πάρω 1η Νοεμβρίου 1970

Τω εν Κυρίω πνευματικώ μοι τέκνω Αθανασίω, χαίρειν και ευ πράττειν.

Έλαβον την επιστολήν σας και μετά προσοχής ανέγνωσα. Μου γράφετε να σας πληροφορήσω διά την πορείαν της μηνύσεώς μου εις την Ιεράν Σύνοδον εναντίον του Οικουμενικού Πατριάρχου Αθηναγόρου και των Μελίτωνος και Ιακώβου επί αντορθοδόξων αυτών ενεργειών και φρονημάτων.

Κατ’ αρχάς, που υπεβλήθη η μήνυσις, δεν εγένετο δεκτή, αλλά κατόπιν εστάλη διά δικαστικού κλητήρος και την εδέχθησαν. Έχουν παρέλθει 4 μήνες περίπου και δεν γνωρίζω μέχρι σήμερον τί έγινε. Την έσχισαν, την έκαψαν, την έρριψαν εις τον κάλαθον των αχρήστων; Μόνον αυτοί γνωρίζουν και ο Θεός ο γινώσκων πάντα, και τα παρελθόντα και τα παρόντα και τα μέλλοντα και τα κρύφια εκάστου, τα της καρδίας και τους της διανοίας λογισμούς. Εν μόνον οίδα και ήκουσα από πληροφορίας ανθρώπων πιστών φιλαληθεστάτων, ότι μετά την μήνυσιν την ιδικήν μου και άλλων, τας απέρρι­ψε η Σύνοδος και διά να δείξη ότι συμφωνεί με όσα αι μηνύσεις αναφέρουσι διά τους κατηγορουμένους αντορ­θόδοξα, έργα, λόγια, πράξεις των, προέβησαν τινές φιλοπαπισταί και φιλολουθηροκαλβινισταί εις κατάργησιν και αποβολήν βυζαντινών τέμπλων και ιερών και πανσέπτων εικόνων τα οποία ενέκλεισαν εις υπόγεια διά να αφανισθούν, κατέσκαψαν τα άγια θυσιαστήρια και ανήγειραν νέα όμοια των Δυτικών παπιστών και διαμαρτυρομένων διά να δείξουν ότι συμφωνούν μετ’ αυτών και ότι δεν είναι καθυστερημένοι. Μερικοί δε κληρικοί απέβαλον το ράσον, το γένειον και την ανδρικήν μορφήν των την μετέβαλον εις γυναικείαν, και ούτε αυτοί εντρέπονται, αλλ’ ούτε και η Ιερά Σύνοδος τους περιορίζει. Ελευθερίαν έδωκε και εις Λατινίδας να μεταλαμβάνουν ως επληροφορήθην εις τον Ναόν της Μητροπόλεως. Μη χειρότερα!!

Σιγά σιγά, αφού συνιστούν σεβασμόν εις τον καρνάβαλον, φόβος υπάρχει να τον βάλουν και εντός της εκκλησίας. Και πολλά άλλα έχουν σκοπόν να ποιήσουν. Αλλ’ ο διασκεδάζων βουλάς άνομων, ο επιβλέπων επί την γην και ποιών αυτήν τρέμειν θα επιβλέψη και επ’ αυτούς και θα επιβρέξη επί τας κεφαλάς αυτών πυρ και θείον και πνεύμα καταιγίδος, και θλίψις και στεναχώρια παντί τω εργαζομένω το κακόν, Ιουδαίω τε πρώτον και Έλληνι και παντί ανθρώπω πάσης φυλής και καταστάσεως. Λοιπόν αυτοί οι μεγάλοι και τρανοί, οι ψευδώς τιτλοφορούμενοι ως αλάθητοι και παναγιώτατοι, φουσκωμένοι από εωσφορικήν υπερηφάνειαν, εχθροί της Ορθοδοξίας και των πιστώς ακολουθούντων την ορθόδοξον πίστιν και τας αποστολικάς και πατρικάς παραδόσεις, επόμενον να μας πολεμήσουν, να εξασκήσουν βίαν, αλλά ημείς να μένωμεν στερεοί εις την πί­στιν, να μη φοβηθώμεν εκ των αποκτεινόντων το σώμα, την δε ψυχήν μη δυναμένων. Ας ψάλλωμεν το. Μεθ’ ημών ο Θεός, γνώτε έθνη και ηττάσθε, ότι μεθ’ ημών ο Θεός… Ούτοι ως πομφόλυγες θέλουν διαλυθή και ωσεί χνους θέλουν ανεμολικνισθή και ωσεί σκεύη κεραμέως θέλουν συντριβή από τον κραταιόν και δυνατόν εν πολέμοις Κύριον της δόξης.

Ο Απόστολος Παύλος, το στόμα του Χριστού πα­ραγγέλλει: Μη συγκοινωνήτε τοις έργοις τοις ακάρποις του σκότους, μάλλον δε και ελέγχετε. Εις περιστάσεις κατά τας οποίας περιφρονείται και υβρίζεται η Αγία Ορθόδοξος Πίστις ημών επιτρέπεται έλεγχος ακόμη και θυμός δίκαιος δικαιώτατος, απαγορεύεται δε η σιωπή. Αλλά και ο έλεγχος να γίνεται με διάκρισιν και σύνεσιν όχι με ταραχήν και θυμόν υπερβολικόν, να γίνεται με θυμόν θεϊκόν, διότι και ο Θεός μας λέγει, μάθετε απ’ εμού ότι πράος ειμι και ταπεινός τη καρδία…, πολλάκις θυμούνται κατά των ασεβών και βλασφήμων, των αιρετικών, των υπερηφάνων, τον οποίον θυμόν φοβούμενος ο προφήτης Δαβίδ έλεγε. Κύριε μη τω θυμώ σου ελέγξης με μηδέ τη οργή σου παίδευσης με. Τώρα ο θυμός του Θεού είναι μέγας, διότι οι αμαρτωλοί είναι εις όλον τον κόσμον, τον συγκρατεί η Παναγία και οι Άγιοι Πάντες με τας προσευχάς των και δεήσεις υπέρ των αμαρτωλών και μερικοί εκλεκτοί εις τας Μονάς και εις τον κόσμον, ως γράφει ο Οδοιπόρος εις οπτασίαν του. αλλ’ έως πότε; έως αν ερημωθώσι πολλαί πόλεις παρά τω μη κατοικείσθαι υπό ανθρώπων

Μετά πατρικής αγάπης και ευχών
Αρχιμ. Φιλόθεος

Σημ. επιμελητού: Η επιστολή αυτή εστάλη σε οικογενειάρχη στην Κρήτη.

«Ο ΟΣΙΟΣ ΦΙΛΟΘΕΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥ
Ο ΑΣΚΗΤΗΣ ΚΑΙ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΟΣ (1884-1980)»
Τεύχος 13. ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ – ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2005. Θεσ/νίκηΈκδοσις: «ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΚΥΨΕΛΗ»

Κάνε ἐγγραφή στό νέο κανάλι τῆς Κατάνυξης τοῦ Youtube πατώντας ἐδῶ: ΚΑΤΑΝΙΧI

Σχετικά άρθρα

Πατερικά

9 Δεκ

Στις έσχατες ημέρες οι αγωνισταί και οι εκλεκτοί θα είναι ολίγοι, σπάνιοι

Ἀρχιμ. Φιλόθεος Ζερβάκος. “Πῶς εἶναι δυνατόν, ἀγαπητέ, νά δεχθοῦμε ἕνωση, ἐφ’ ὅσον ὁ πάπας καί σεῖς οἱ παπικοί εἶστε ἀσύμφωνοι καί ἀντίθετοι μέ τήν διδασκαλία τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Σωτῆρος μας Ἰησοῦ Χριστοῦ καί τῶν ἁγίων Ἀποστόλων;”

Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Συνεχίζοντας την περιήγηση στην ιστοσελίδα, συναινείτε με την χρήση αυτών.
Μπορείτε να επισκεφθείτε τους Όρους χρήσης και την Πολιτική προστασίας απορρήτου.