Αρθρογράφοι: Μαρία Κοσμίδου, Σοφία Σ.
αποκλειστικά για την katanixi.gr

Απαντήσεις και λύσεις στα θέματα της εφηβείας μέσα από τα λόγια του π. Νικολάου Μανώλη...

Επιμέλεια σύνταξης: katanixi.gr

Η ΑΠΟΪΔΑΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ

Οι γονείς, καθώς αποϊδανικοποιούνται από τους εφήβους, πενθούν για την απώλεια του γονεϊκού ρόλου και των ικανοποιήσεων που τους πρόσφερε η εξάρτηση των παιδιών από το πρόσωπό τους. Όσο μεγαλύτερη είναι η δυσκολία των γονέων να δεχτούν το γεγονός ότι από-ιδανικοποιούνται από τους εφήβους, τόσο πιο επώδυνη και χρονοβόρα θα είναι για τους τελευταίους η διεργασία της ατομικοποίησης και της αυτονομίας.

– Στις έφηβες κοπέλες, η αντιδραστικότητα προς τους γονείς είναι συνήθως λιγότερο έντονη (Αναστασόπουλος, 1998).

– Ο Winnicott (1965) θεωρεί ότι με την αντιδραστικότητα αυτή οι έφηβοι δηλώνουν με έναν ιδιότυπο τρόπο ότι έχουν απόλυτη ανάγκη από τη συμπαράσταση και τη βοήθεια των γονέων. Τους είναι απαραίτητο να μεγαλώνουν σε ένα σταθερό πλαίσιο που να μην καταλύεται από την επιθετικότητά τους.

– Οι γονείς μπορεί να αντιδράσουν με επιβολή αυστηρού ελέγχου και απαγορεύσεων, για να διατηρήσουν την εξάρτηση του παιδιού προς αυτούς. Αυτή η αντίδραση είναι πιθανό να οδηγήσει τον έφηβο σε έντονες εκδραματίσεις: αναζήτηση διεγέρσεων μέσα από τη χρήση ουσιών, σεξουαλική ελευθεριότητα, παραπτωματική συμπεριφορά, φυγή από το σπίτι και άλλα.

– Σε άλλες περιπτώσεις είναι πιθανό ο έφηβος να παλινδρομήσει και να προσκολληθεί ακόμα περισσότερο στους γονείς (Τσιάντης, 1991).

– Στη σύγχρονη κοινωνία, που έχει αποκηρύξει τις παιδαγωγικές πρακτικές του παρελθόντος, πολλοί γονείς, για να αντιδράσουν στην καταπίεση που είχαν υποστεί από τους δικούς τους γονείς, προσπαθούν να μάθουν στα παιδιά να είναι αυτόνομα και ανεξάρτητα. Στην πραγματικότητα, επιτυγχάνεται το ακριβώς αντίθετο, καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν σε ένα ακαθόριστο πλαίσιο, χωρίς σαφή όρια και την αναγκαία καθοδήγηση των ενηλίκων.

– Πολλοί γονείς, κατά την περίοδο της εφηβείας, θεωρούν δεδομένη την επιθυμία του εφήβου να ανεξαρτητοποιηθεί από αυτούς και τον προτρέπουν να εμπλέκεται σε καταστάσεις τις οποίες δεν είναι ακόμα έτοιμος να αντιμετωπίσει, με φυσική συνέπεια την αποτυχία. Έτσι, μειώνεται η αυτοεκτίμησή του, η πραγματικότητα γίνεται τραυματική και ευνοείται η παλινδρόμηση σε προγεννητικά στάδια και η καταφυγή σε φαντασιώσεις παντοδυναμίας. Η διαφοροποίηση εαυτού και αντικειμένου είναι ατελής και αποδυναμώνεται το Υπερεγώ, καθώς οι γονείς δε θέτουν σαφή όρια στα παιδιά τους (Laufer & Laufer, 1984). (2)

Ο π. Νικόλαος Μανώλης στην ομιλία του με τίτλο Ο Χριστός και η Παναγία στη ζωή των εφήβων βάζει σε αυτά το πατερικό ορθόδοξο αλλά και πατρικό του στίγμα: Το χάσμα γενεών οφείλεται στα συμπλέγματα των γονιών.

Συγκεκριμένα λέγει: “ ….. η αποϊδανικοποίηση αυτή είναι κάτι που οι γονείς δε μπορούμε να το διαχειριστούμε. Οι γονείς στη φάση αυτή πενθούν, επειδή δεν μπορούν πια να ικανοποιήσουν το γονεϊκό τους ρόλο. “Τους είναι τους έφηβους απαραίτητο να μεγαλώνουν σε ένα σταθερό πλαίσιο που να μη καταλύεται από την επιθετικότητά τους”, λένε οι ειδικοί. Άσ’ τους να ξεσπάσουν! Ποιός θέλει έναν αυστηρό γονιό που να τον τιμωρεί; Ο σκλαβωμένος έφηβος θα βρει τρόπο να αντιδράσει, ακόμα και να φύγει από το σπίτι.

Από την άλλη μεριά, στο εξωτερικό, οι γονείς τα διώχνουν τα παιδιά από το σπίτι. Θεωρούν δεδομένη την επιθυμία τους να ανεξαρτητοποιηθούν και την προτρέπουν προς αυτό. Αποτέλεσμα να εμπλέκονται σε καταστάσεις, τις οποίες ως έφηβοι δεν είναι ακόμα έτοιμοι να αντιμετωπίσουν, με φυσική συνέπεια την αποτυχία. Δεν είναι σωστό αυτό. Αλλά με πιο ώριμα κριτήρια πρέπει να το κάνουμε αυτό.

Οι γονείς πρέπει να είναι συναισθηματικά κοντά στους εφήβους. Να είναι ταπεινοί οι γονείς. Να έχουν αυτογνωσία. Να γνωρίζουν ότι αυτό το στάδιο είναι περαστικό και είναι υγιές να τον απομυθοποιήσει ο έφηβος. Μετά, που θα περάσει η εφηβεία, τα παιδιά θα έρθουν να σου ανταποδώσουν με ευγνωμοσύνη το γεγονός ότι τους έδωσες χώρο να δράσουν και δεν τους έδωσες σφαλιάρα.

Υπάρχουν και γονείς που καταρρέουν ψυχικά, όταν το παιδί δεν τους παραδέχεται πια ως αυθεντία. Και αυτή η κατάρρευση δημιουργεί μέγα χάσμα ανάμεσα στις γενεές. Λέγει ένας Πατέρας ότι στο χριστιανισμό -θα σας φανεί παράξενο αυτό- στην ιδανική έκφραση του χριστιανισμού, δεν υπάρχει χάσμα γενεών. Για παράδειγμα, δεν υπάρχει χάσμα ανάμεσα στον Γέροντα Αγάθωνα που είναι 75 ετών και σε ένα παιδί 14 ετών που θα πάει να τον βρει. Δεν υπάρχει χάσμα. Γιατί το χάσμα δημιουργείται από τη συμπεριφορά των γονιών που δεν μπορούν να αντέξουν. Από τα κόμπλεξ. Από τα συμπλέγματα των γονιών που στέκονται οι ίδιοι μακριά από τα παιδιά τους. Οπότε εκεί το χάσμα μεγαλώνει και βαθαίνει και δεν επουλώνεται η πληγή που δημιουργεί αυτό το χάσμα.

Μια κοπέλα μου έλεγε κάποτε εν είδει εξομολόγησης: “δεδομένου ότι η εφηβεία σύμφωνα με τον Μ. Βασίλειο τελειώνει στα 21 έτη, αν δεν πάει καλά η εφηβεία, ο νέος δεν μπορεί να συγκροτήσει καλά τον εαυτό του και μπορεί ποτέ να μη καταφέρει να το κάνει, μέχρι το τέλος της ζωής του. Μόνο με θαύμα γίνεται αυτό.

Είναι συγκλονιστικό”, συνεχίζει η κοπέλα. “Εγώ αυτό δεν θα μπορούσα να το πετύχω, αν δεν ήταν ο Γέροντάς μου, ούτε καν να παντρευτώ. Είναι τρομερή η σύγκρουση που νιώθει το παιδί. Χρειάζεται τις πλάτες έμπειρου πνευματικού, να μπει μπροστά και να του πει “προχώρα, μη φοβάσαι τίποτα!” Είναι πολύ δύσκολο να απαγκιστρωθεί ο έφηβος από αδύναμους γονείς, κατά κανόνα άπιστους ή ολιγόπιστους , που δημιουργούν μέσα του και γύρω του τρομερούς και ποικίλους φόβους και εξαρτήσεις.”

Πολλά παιδιά είναι τόσο ευαίσθητα που αισθάνονται ενοχή, επειδή δε βλέπουν τους γονείς τους όπως όταν ήταν παιδιά. Και πόσο απαλλάσσονται, όταν έρχονται στο πετραχήλι μου και θα τους πω “μη σε νοιάζει, εσύ κοίτα τον εαυτό σου”. Και μετά είναι ευτυχισμένα. Μα είναι δυνατόν να σκέφτεται το παιδί την ψυχολογία του μπαμπά και της μαμάς; Αυτό δεν μπορεί να βολέψει τα δικά του! Θα φορτώνονται και ενοχές των γονιών;

Γι’ αυτό ο Γέροντας Αγάθωνας μας είχε πει ότι στην περίπτωση ενός παιδιού χωρισμένων γονιών, πρέπει ο πνευματικός, για να ανοίξει λίγο λίγο την ψυχή του, να θυσιάσει χρόνο και κόπο, γιατί κουβαλάει τις ενοχές των γονιών του.

Είναι σαν εκείνους τους γονείς που, επειδή δουλεύουν από το πρωί μέχρι το βράδυ, λένε στο παιδί της τρίτης Λυκείου: “Δεν προλαβαίνω να σου μαγειρέψω, μαγείρεψε εσύ, φρόντισε τα ρούχα σου, φρόντισε και τη μικρή σου αδερφή”. Πώς μπορείς να αφήσεις τον έφηβο που δεν μπορεί να φροντίσει τον εαυτό του, που θέλει να είναι κλεισμένος στο καβούκι του, να αναλάβει και αυτό το βάρος της ευθύνης; Και μετά το παιδί αυτό δεν θέλει να έχει καμία σχέση με τους γονείς του.

Συμβαίνει με παιδιά τα οποία στην τρυφερή τους ηλικία έχουν βιώσει παραμέληση, απόρριψη και εγκατάλειψη κυρίως από τη μητέρα. Η μητέρα δίνει ταυτότητα στην παιδική και εφηβική ηλικία αλλά και μετά. Αυτό όταν λείπει, δεν μπορεί κανένας να το αναπληρώσει.”

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ- ΛΥΣΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ

Οι γονείς πρέπει να είναι συναισθηματικά κοντά στους εφήβους, να έχουν την ικανότητα να αντέξουν και να “σηκώσουν” την επιθετικότητα και όλα τα αρνητικά συναισθήματα που προβάλλουν επάνω τους. Να είναι δυνατοί και σταθεροί, ώστε να επιτρέψουν στα παιδιά τους να τους απομυθοποιήσουν αλλά και να τα βοηθήσουν να αποκαταστήσουν την συναισθηματική τους ισορροπία.

Ο Μανωλόπουλος (1987) υπογραμμίζει πόσο παράδοξο είναι το γεγονός ότι ένας έφηβος μπορεί να απoϊδανικοποιήσει μόνο τους γονείς, για τους οποίους δε φοβάται ότι θα καταρρεύσουν, αν τους ανταγωνιστεί ή θα χαθούν, αν δεν ασχολείται πια μαζί τους.

Αυτό γίνεται με την χάρη του Θεού, με προσωπικό ορθόδοξο βίωμα κοντά σε απλανή πνευματικό οδηγό. Είναι πάρα πολύ σημαντικό οι ίδιοι οι γονείς να είναι γεμάτοι, αναπαυμένοι, χαρούμενοι, ευτυχισμένοι, να ζουν απο δω τον παράδεισο! Τότε όλα γίνονται απλά και φυσικά για τους εφήβους! Ας έχουν οι γονείς στο μυαλό τους οτι με τους χειρισμούς και τις προοπτικές που βάλαμε στο παιχνίδι, η εφηβεία αναδεικνύεται ως μια θαυμάσια εμπειρία να γνωρίσουν οι έφηβοί μας τον Κύριο! Χαράς ευαγγέλια!

Εξάλλου ήταν πάγια θέση του μακαριστού γέροντά μας π. Νικολάου και του οσίου γέροντός του Αγάθωνος ιερομονάχου οτι η ορθοδοξία είναι προσωπική και οικογενειακή ευτυχία, με την χάρη του Θεού!

Κάνε ἐγγραφή στό νέο κανάλι τῆς Κατάνυξης τοῦ Youtube πατώντας ἐδῶ: https://bit.ly/2WldGra

Δείτε σχετικά:
– Γιατί οι έφηβοι αισθάνονται χάλια;
– Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τους εφήβους μας;
– Γνωρίζεις τον έφηβο που έχεις δίπλα σου;
– Γιατί δεν πρέπει να θυμώνεις με τους εφήβους, αλλά να τους συμπονάς;