Άρθρο του μακαριστού πρωτοπρ. Νικολάου Μανώλη

“Ὅλες αἱ προσευχές καλές καί ἅγιες εἶναι,ἀλλά ἡ νοερά προσευχή, εἶναι ἡ βασίλισσα αὐτῶν: “Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με”. Ἀπό αὐτήν τήν μικρούλαν, ἀλλά παντοδύναμιν προσευχήν, ξεκίνησαν οἱ ἅγιοι Πατέρες, καί ἔγιναν φωστῆρες τῆς Ἐκκλησίας” (Ἅγιος Γέροντας Ἐφραίμ Κατουνακιώτης)

Ὅλοι οἱ ἅγιοι Πατέρες μᾶς συμβουλεύουν ὅτι πρώτιστο καθῆκον μας εἶναι ἡ προσευχή. Ἡ προσευχή εἶναι τόσο ἀπαραίτητη ὅσο εἶναι τό ὀξυγόνο γιά τό σῶμα μας. Ἄν σταματήσουμε νά ἀναπνέουμε, δέν ἔχουμε ζωή.

Ἔτσι γίνεται καί μέ τήν προσευχή: δέν θά ἔχουμε αἰώνια ζωή στόν Παράδεισο καί στήν οὐράνια Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, τόσο στήν ἐπίγεια βιοτή μας, ὅσο καί στήν οὐράνια ζωή μας, διότι δέν ἀναζητήσαμε καί δέν φροντίσαμε νά ἀγαπήσουμε τόν Ἅγιο Τριαδικό Θεό.

Μέ τήν προσευχή πρῶτα ἀπ’ ὅλα δείχνουμε τήν ἀγάπη μας καί τόν θεῖο ἔρωτά μας στόν Κύριο Ἰησοῦ Χριστό. Ἀσφαλῶς, ὅταν ἡ καθημερινή φροντίδα μας εἶναι νά ἔχουμε ἀγαπητική σχέση μέ τήν γλυκύτατη συνομιλία μας μέ τόν Θεάνθρωπο Ἰησοῦ Χριστό. Τότε, μέ θέρμη, τό Ἅγιο Ὄνομά Του εἶναι διαρκῶς στά χείλη μας μέ τήν μονολόγιστη εὐχή: “Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με”.

Ἀδελφοί μου, ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, στό λόγο του περί νήψεως καί προσευχῆς, λέει τά ἑξῆς:(1)«Νίκησε τούς ἐχθρούς (τόν ἐμπαθῆ ἑαυτό σου) στό μυαλό σου μέ τό ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ. Δέν θά εὕρεις ἄλλο ὅπλο δυνατότερο ἀπ᾿ αὐτό! Ὁμοίως καί τά πάθη σου θά κατασιγάσεις μέσα σου καί θά τά ἐξαλείψεις μέ τήν προσευχή»!…

«Μείζων ὁ ἐν ἡμῖν ἢ ὁ ἐν τῷ κόσμῳ», λέει ἡ Ἁγία Γραφή. «Ὑμεῖς ἐκ τοῦ Θεοῦ ἐστε, τεκνία, καί νενικήκατε αὐτούς, ὅτι μείζων ἐστίν ὁ ἐν ὑμῖν ἢ ὁ ἐν τῷ κόσμῳ». “Σεῖς, παιδάκια μου, εἶσθε ἀπό τό Θεό καί ἔχετε νικήσει αὐτούς, διότι Αὐτός (ὁ Θεός), πού εἶναι σέ σᾶς, εἶναι ἱσχυρότερος ἀπ’ αὐτόν (τόν Σατανᾶ), πού εἶναι στόν κόσμο”. (Α΄ Ἰωάν. 4, 4).

Μή φοβᾶσαι οὔτε ἀτυχήματα οὔτε καταστροφές. Ἡ προσευχή θά σέ προστατεύσει καί θ᾿ ἀπομακρύνει κάθε κακό ἀπό σένα. Θυμήσου τόν Ἀπόστολο Πέτρο, ὅταν ἔδειξε ὀλιγοπιστία καί ἄρχιζε νά βυθίζεται στή θάλασσα τῆς Τιβεριάδας… Καί πρόσεξε, ἂν εἶσαι ὀκνηρός κι ἀπρόσεκτος στήν προσευχή, δέν θά σημειώσεις πρόοδο οὔτε στήν ἐπιδίωξη ἀφοσιώσεώς σου στόν Κύριο οὔτε στήν ἀπόκτηση τῆς εἰρήνης καί τῆς σωτηρίας.

Ὅσο γιά τήν ἀδιάλειπτη προσευχή, πρέπει νά ξέρεις πώς στήν οὐσία της εἶναι ἡ συνεχής ἐπίκληση τοῦ Ὀνόματος τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ καί Θεοῦ μας.

Ἂν ἐπικαλούμαστε τό ὄνομα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ, προφέροντας το ψιθυριστά ἢ νοερά κι ὅταν στεκόμαστε κι ὅταν καθόμαστε, κι ὅταν συνομιλοῦμε κι ὅταν περπατοῦμε κι ὅταν τρώγουμε καί ὅταν κάνουμε ὁ,τιδήποτε ἄλλο παντοῦ καί πάντοτε, κάνουμε ἀδιάλειπτη προσευχή!

Ἡ συχνότητα στήν προσευχή δημιουργεῖ μία συνήθεια γιά προσευχή, πού δέν ἀργεῖ νά γίνει δεύτερη φύση καί φέρνει συχνά τό νοῦ καί τήν καρδιά σέ ἀνώτερη ψυχική κατάσταση!

Ἡ συχνή ἐξάσκηση στήν προσευχή ἀπομακρύνει τήν ψυχή ἀπό τά διάφορα ἁμαρτήματα ἐπιστρατεύοντάς την καί ἐξασκώντας την νά κάνει αὐτό πού εἶναι οὐσιῶδες, γιά νά πετύχει τήν ἕνωσή της μέ τόν Θεό.

Ἡ συχνότητα στήν προσευχή εἶναι ὁ μοναδικός τρόπος γιά νά φθάσει κανείς στό ὕψος τῆς ἀληθινῆς καί καθαρᾶς προσευχῆς.

Ἀποτελεῖ τό καλύτερο μέσο ἀποτελεσματικῆς προπαρασκευῆς γιά προσευχή καί τόν ἀσφαλέστερο δρόμο, γιά νά φτάσει ὁ ἄνθρωπος στό τέρμα, τήν σωτηρία τῆς ψυχῆς του! Δέν μπορεῖ νά θεωρεῖται (ἀληθινά ὀρθόδοξος) Χριστιανός ἐκεῖνος πού ἀγνοεῖ τά παρακάτω:

1. Ὅτι πρέπει νά προσεύχεται συχνά καί μέ ἐπιμέλεια καί ὅτι ὁ Θεός ἐπιθυμεῖ αὐτήν τήν προσευχή του.

2. Ὅτι πολλές φορές τιμωρούμεθα ἀπό τήν ἀμέλειά μας γιά προσευχή.

3. Ὅτι ὅλοι οἱ Ἅγιοι προσεύχονταν θερμά καί συνεχῶς».

Ἀδελφοί μου, τό ἔργο αὐτό τῆς νοερᾶς προσευχῆς ἀπαιτεῖ βία μεγάλη, γιατί τό πολεμοῦν οἱ δαίμονες καί χρειάζεται τήν ἐπιμονή καί τήν ὑπομονή μας γιά νά περάσουμε ἀπό τήν ὁδό τῆς ταπείνωσης, τοῦ μαρτυρίου καί τῶν θλίψεων. Διότι ἐμεῖς βαδίζουμε τήν ὁδό τοῦ γλυκύτατου Ἰησοῦ Χριστοῦ μας, ἡ ὁποῖα ὁδηγεῖ στήν αἰώνια ζωή, καί ὅσοι βιάζονται εἶναι πάντοτε σέ ἐτοιμότητα γιά νά εἰσέρχονται στή χαρά τοῦ Κυρίου. Μποροῦμε ὅλοι, ἀδελφοί μου, νά μάθουμε νά λέμε τήν εὐχή καί νά φτάσουμε νά ἀπολαύσουμε τούς καρπούς τῆς νοερᾶς καί μονολογίστου εὐχῆς καί τῆς εὐαγγελικῆς ἀδιάλειπτης προσευχῆς: «Πάντοτε χαίρετε, ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε, ἐν παντί εὐχαριστεῖτε· τοῦτο γάρ θέλημα Θεοῦ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ εἰς ὑμᾶς» (Α΄ Θεσ. 5, 16 -18). Γι’ αὐτό, ἄς μελετήσετε, ὅσοι ἐπιθυμεῖτε, τίς νουθεσίες τοῦ Ἁγίου Γέροντα Ἐφραίμ Κατουνακιώτη: (2)

Ἐρώτησις (μοναχοῦ τινος Θεολόγου): «Ἡ νοερά προσευχή εἶναι σάν δρόμος, ἵνα ἔλθῃ ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ. Δέν ὑπάρχουν ἄλλοι δρόμοι γιά νά συναντήσῃ κανείς τήν χάριν;».

Ἀπάντησις τοῦ Γέροντα: «Δέν μποροῦμε νά περιορίσωμεν τόν Θεόν καί νά τοῦ ποῦμε, ἀπό αὐτήν τήν πλευράν νά μᾶς δώσῃ τήν χάριν. Ἡ χάρις εὑρίσκεται διά πολλῶν μέσων. Διά τῆς ἐλεημοσύνης, διά τῆς ἐξομολογήσεως, διά τῆς Θείας Μεταλήψεως, διά τῆς προσευχῆς κλπ.

Διά τῶν πρώτων ὅμως ἀργεῖ νά βρῇ ὁ ἄνθρωπος τήν χάριν, ἐνῷ μέ τή νοερά προσευχή, κατά συντομότερον δρόμον βρίσκει τήν χάριν.

Κάνοντας ὁ ἄνθρωπος νοερά προσευχή, ἔρχεται σιγά σιγά σέ ἀπάθεια. Φεύγουν ὅλες αἱ παραφυάδες, ὅλα τά ζιζάνια ἀπό τό μυαλό τοῦ ἀνθρώπου, καί μένει ὁ ἄνθρωπος τρόπον τινά σκέτος, ὁπότε ἡ νοερά προσευχή κατόπιν κτίζει».

Ἐρώτησις: «Δηλαδή πρῶτα θά γκρεμίσῃ τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, τόν παλαιόν ἄνθρωπον μέσα μας, θά τόν ξεθεμελιώση, καί ἔπειτα θά κτίσῃ τόν καινούργιο ἄνθρωπο τῆς χάριτος;».

Ἀπάντησις τοῦ Γέροντα: «Ναί, κάπως ἔτσι».

Περί προσευχῆς, νουθεσίαι εἰς συγγενῆ του κόρη: «Σέ συμβουλεύω, λοιπόν, νά προσεύχεσαι συχνά.Νά λέγῃς τήν εὐχή: “Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με”. Ὅσο μπορεῖς συχνότερα. Νά βάλῃς μίαν καλήν ἀρχήν, καί μέ τόν καιρόν θά αἰσθανθῆς τόν γλυκό καρπό, χαρά, γλυκύτητα καί εὐφροσύνη.

Ὅσο μπορεῖς, νά φυλάττῃς καθαρότητα σώματος καί ψυχῇς. Συστολή τῶν αἰσθήσεων καί σμικρολογία. Ἰδίως νά φυλάσσεσαι ἀπό τίς κακές συναναστροφές.

Καμία ἄλλη ἀρετή δέν ἑνώνει τόν ἄνθρωπον μέ τόν Θεόν, ὅσον ἡ προσευχή. Ὅσο γιά τά σκιρτήματα τοῦ Πνεύματος, δέν εἶναι καιρός ἀκόμη, εἶναι νωρίς. Ἐσύ βάδιζε τόν δρόμον πού σού ὑποδεικνύω, λέγοντας αὐτήν τήν μικροῦλα εὐχοῦλα, τό: “Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με” ἤ «Ἰησοῦ γλυκύτατε, ἐλέησόν με», καί θά τά εὕρῃς μόνη σου. Καί ὅταν ὁ Πανάγαθος Θεός εὐδοκήσῃ νά σέ χαριτώσῃ, νά γνωρίσῃς τήν γλυκύτητά του, τότε θά γίνῃς ἔξαλλος ἀπό χαράν. Τότε θά γνωρίσῃς τί θά πῇ σκίρτημα, ἤ μᾶλλον, πώς ἡ ψυχή σου θά φεύγῃ ἀπό τό σῶμα, θά διαπερνᾷ τούς οὐρανούς, θά σχίζῃ τά τάγματα τῶν Ἀγγέλων καί Ἀρχαγγέλων, ἵνα συναντήσῃ τόν γλυκύτατόν της Νυμφίον…

Καί ἄλλα πολλά, τά ὁποῖα ἐγώ δέν πρέπει νά σοῦ τά προλέγω.

Προχώρα ὅπως βαδίζῃς, καί τότε θά ἰδῇς μέ τήν πεῖρά σου, τί εἶναι αὐτός ὁ κόσμος, δηλαδή οἱ δόξες καί τά μεγαλεῖα του. Ὅτι ὅλα αὐτά μᾶς γίνονται ἐμπόδια εἰς τό νά ἀρέσωμε εἰς τόν Θεόν. Πολλά εἶναι τά ἐμπόδια γιά νά εὐαρεστήσωμε τόν Θεόν. Τό μεγαλύτερον ἀπό ὅλα εἶναι αὐτός ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος, καί ἔπειτα ἔρχεται ὁ διάβολος.

Ὅπου κι ἄν εὑρίσκεσαι, νά προσεύχεσαι. Ὄχι μόνον μέσα στήν ἐκκλησία, ἀλλά καί ὁπουδήποτε ἀλλοῦ νά λέγῃς αὐτήν τήν χαριτόβρυτο εὐχούλα. Καί ἐκκλησία καί θρόνος Θεοῦ καί Παράδεισος, εἶναι αὐτή ἡ καρδία τοῦ ἀνθρώπου. Καθώς καί τό ἀντίθετον. Καί Κόλασις καί θρόνος τοῦ διαβόλου πάλιν εἶναι ἡ καρδία τοῦ ἀνθρώπου. Στήν θέλησιν λοιπόν τοῦ ἀνθρώπου εἶναι νά κάνῃ τήν καρδίαν τοῦ Παράδεισον καί θρόνον Θεοῦ, προσευχόμενος καί ποιώντας ἔργα καλά, καί οὐχί τοῦ διαβόλου.

Ὁ Γέροντάς μου ὁ μακαρίτης, ὁ ἅγιος Γέροντας Ἰωσήφ, εἶχε γράψει ὁλόκληρον βιβλίον περί ἡσυχίας καί προσευχῆς.Στό κεφάλαιον περί θείου ἔρωτος ἔγραφε:

Στούς οὐρανούς σ᾿ ἀναζητῶ,
ψάχνω γιά νά σέ εὑρῶ,
κι ὅταν σκιρτᾷς κατανοῶ,
ὅτι μέσα μου σέ ἔχω.

Δηλαδή τόν Ἰησοῦν Χριστόν. Ὁ Χριστός διαρκῶς φωνάζει στό Εὐαγγέλιό Του «οὐδέ ἐροῦσιν ἰδού ὧδε ή ἰδού ἐκεῖ· ἰδού γάρ ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντός ὑμῶν ἐστιν» (Λουκ. 17, 21).

Περί τῆς εὐχῆς, συμβουλές τινές, εἰς πνευματικόν τοῦ τέκνον: «Ὅλοι οἱ ἅγιοι Πατέρεςφωνάζουν. Τήν πρώτην θέσιν τοῦ κάθε Χριστιανοῦ τήν κατέχει ἡ προσευχή. “Θέλεις νά κάνῃς κατάστασιν;” Προσεύχου. “Θέλεις νά σωθῆς;” Προσεύχου.

Ὅλες αἱ προσευχές καλές καί ἅγιες εἶναι, ἀλλά ἡ νοερά προσευχή εἶναι ἡ βασίλισσα αὐτῶν: “Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με”. Ἀπό αὐτήν τήν μικρούλαν, ἀλλά παντοδύναμιν προσευχήν, ξεκίνησαν οἱ ἅγιοι Πατέρες, καί ἔγιναν φωστῆρες τῆς Ἐκκλησίας.

Λέγε συνεχῶς, ὅσο μπορεῖς περισσότερες φορές τήν ἡμέρα καί τή νύχτα αὐτήν τήν εὐχούλα, καί αὐτή θά σέ διδάξῃ αὐτά πού θέλεις, αὐτά πού δέν γνωρίζεις. Βιάσου σέ αὐτήν τήν εὐχούλα».

Ἐπιστολή εἰς πνευματικά του τέκνα: “Εὔχομαι ἡ Παναγία μας πάντοτε νά σᾶς σκεπάζῃ. Νά βιάσετε τόν ἑαυτόν σας. Νά κάθεσθε ἔστω τώρα στήν ἀρχή, ἕνα τέταρτο τῆς ὥρας, καί κατόπιν νά τό αὐξήσετε σέ μισή ὥρα. Νά κάθεσθε σέ ἕνα κάθισμα, καί νά λέτε τήν εὐχή: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με».

Νά τήν λέτε μία μία λέξι, κατανοητά, καταληπτά. Νά μή προχωρῆτε στή δεύτερη λέξι, ἄν δέν καταλάβετε τήν πρώτην. Νά τονίζετε περισσότερον τό τελευταῖο, δηλαδή τό «ἐλέησόν με».

Θά σᾶς ἔρθῃ τώρα στήν ἀρχή ὕπνος καί ῥᾳθυμία καί μετεωρισμός καί ἀμέλεια, ἀλλά ἐσεῖς γρήγορα νά συνέρχεσθε.

Ὅταν λέτε τήν εὐχήν, νά θεωρῆτε τόν ἑαυτόν σας τώρα στήν ἀρχήν, ὅτι εἶσθε στήν Κόλασι, καί νά φωνάζετε κλαίοντας, ζητώντας τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Μακρυά ἀπό τήν ἀπόγνωσιν, ἀπό τήν ἀπελπισίαν, καί τά ὅμοια τούτω. Ὅσον σᾶς εἶναι δυνατόν βιάσατε τόν ἑαυτόν σας στά δάκρυα. Μή φοβηθῆτε, ὅταν ἀκούσετε κρότους, κτύπους.

Αὐτό τό σύστημα, αὐτήν τήν τάξιν θά τήν κάνετε τρείς φορές τήν ἡμέρα. Πρωί, μεσημέρι, βράδυ. Ἐάν δέν μπορεῖτε τρείς φορές, τουλάχιστον δύο φορές, πρωί καί βράδυ, ἤ ἔστω μόνον τό βράδυ.

Κατά τήν ὥρα τῆς προσευχῆς, νά μή δέχεσθε οὔτε φαντασία, οὔτε μορφή, οὔτε εἰκόνα τῆς Παναγίας καί τοῦ Χριστοῦ, ἤ ἄλλου τινος Ἁγίου, οὔτε καί τίς λέξεις τῆς εὐχῆς νά βλέπετε νοερῶς. Αὐτά τά ὀλίγα τώρα στήν ἀρχήν, τά δέ ἄλλα σύν τῷ χρόνῳ”.

Νουθεσίαι εἰς προσκυνητάς πού τόν ἐπισκέφθηκαν:«Ἡμεῖς οἱ καλόγεροι, τό ὅπλο πού ἔχομε, εἶναι τό κομβοσχοινάκι. Μάθετε νά ἐργάζεσθε τό κομβοσχοινάκι. Ἐδῶ εἰς τό ὄρος πού ᾔλθατε, νά πάρετε ὅλοι ἀπό ἕνα κομβοσχοινάκι. Τό κομβοσχοίνι θά σᾶς ὁδηγήσῃ ἐκεῖ, ὅπου ἐσεῖς δέν γνωρίζετε, σέ ἀνώτερα ἐπίπεδα θά σᾶς ὁδηγήσῃ τό κομβοσχοινάκι.

«Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με». Ἔχετε ἕνα πρόβλημα; “Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με”. Ἔχετε ἕναν πειρασμόν μέ τόν ἄλλον, τόν γείτονά σας, μέ τόν φίλον σας; “Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με”. Ἡ εὐχή θά σᾶς δώσει λύσιν τοῦ προβλήματός σας, λύσιν τοῦ ἀδιεξόδου στό ὁποίον βρίσκεστε.

Μία φορά μοῦ ἔτυχε ἕνας μεγάλος πειρασμός. Ἄρχισα ἔντονα τήν εὐχή: “Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με, Παναγία μου βοήθησέ με”. Ἔκανα καί μία παράκληση στήν Γοργοεπήκοον. Δέν ἄργησε νά ἔρθῃ ἡ ἀπάντησις. Τήν τρίτην ἡμέρα ἔφυγε ὁ πειρασμός, ὅλα τακτοποιήθηκαν.

Τό κομβοσχοινάκι λοιπόν, “Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με”. Ἄν συνταυτισθῆτε μέ τό κομβοσχοινάκι, νά ξέρετε, ὅτι θά εὕρετε ἕναν φωτισμόν, θά εὕρετε ἕνα ἀνώτερο ἐπίπεδον.

Αὐτά τά ὀλίγα εἶχα νά σᾶς εἴπω, καί εὔχομαι πάντοτε ἡ Παναγία μας νά σᾶς σκεπάζῃ”.

Ἀμήν, γένοιτο!

«Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱέ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησον ἡμᾶς».

• 1. Ἱερά Μονή Κουτλουμουσίου – Πνευματικά Μελετήματα, Ἀδιαλείπτως Προσεύχεσθε. http://users.uoa.gr
• 2. Γέρων Ἐφραίμ Κατουνακιώτης Ἱερομόναχος – Πνευματικές νουθεσίες Περί Νοερᾶς Προσευχῆς, Δακρύων καί Χάριτος.
  http://users.uoa.gr

Κάνε ἐγγραφή στό νέο κανάλι τῆς Κατάνυξης τοῦ Youtube πατώντας ἐδῶ: ΚΑΤΑΝΙΧI