Της Ολυμπίας
αποκλειστικά για την katanixi.gr

«Τά ἀνθρώπινα μάτια δέν εἶναι δυνατόν ν’ ἀντέξουν τέτοιο θέαμα» (Ἅγιος Κασσιανός ὁ Ρωμαῖος)

Επιμέλεια σύνταξης: katanixi.gr

ΣΤ΄ Μέρος 

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, ἀναφέρει ὅτι τά ἁμαρτήματα τά ὁποῖα ἄπτονται τοῦ λογιστικοῦ μέρους τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου εἶναι τά ἑξῆς:

– «Ἡ ἀπιστία, ἡ αἵρεση, ἡ ἀφροσύνη, ἡ βλασφημία, ἡ ἀχαριστία. Ἡ ἴαση καί ἡ θεραπεία τῶν κακῶν αὐτῶν συνίσταται στήν ἀναμφίβολη πίστη πρός τό Θεό καί πρός τά ἀληθινά καί χωρίς πλάνη Ὀρθόδοξα δόγματα τῆς εὐσέβειας· ἡ συνεχής μελέτη τῶν λόγων τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἡ καθαρή καί ἀδιάλειπτη προσευχή, καί ἡ θερμή εὐχαριστία πρός τό Θεό».

Τά ἁμαρτήματα τοῦ θυμικοῦ μέρους τῆς ψυχῆς εἶναι τά ἑξῆς: 

– «Ἡ ἀσπλαγχνία, τό μίσος, ἡ ἀσυμπάθεια, ἡ μνησικακία, ὁ φθόνος, ὁ φόνος, καί ἡ συνεχής ἀσχολία μ’ αὐτά. Ἡ ἴαση καί ἡ θεραπεία αὐτῶν τῶν κακῶν συνίσταται στήν φιλανθρωπία, τήν ἀγάπη, τήν πραότητα, τήν φιλαδελφία, τήν συμπάθεια, τήν ἀνεξικακία καί τήν καλοσύνη.

Τά ἁμαρτήματα τοῦ ἐπιθυμητικοῦ μέρους τῆς ψυχῆς εἶναι τά ἑξῆς: 

– «Ἡ γαστριμαργία, ἡ λαιμαργία, ἡ οἰνοποσία, ἡ πορνεία, ἡ μοιχεία, ἡ ἀκαθαρσία, ἡ ἀσέλγεια, ἡ φιλοχρηματία… καί οἱ σαρκικές ἡδονές. Ἡ ἴαση καί ἡ θεραπεία αὐτῶν τῶν κακῶν συνίσταται στή νηστεία, τήν ἐγκράτεια, τήν κακοπάθεια, τήν ἀκτημοσύνη, τήν ἐλεημοσύνη, μέ τό μοίρασμα τῶν χρημάτων στούς φτωχούς· στήν ἐπιθυμία τῶν μελλόντων ἐκείνων ἀθανάτων ἀγαθῶν, τόν πόθο τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ».

Ὁ ἄνθρωπος ἀποτελεῖται ἀπό ψυχή καί ἀπό σῶμα. Ἡ ψυχή μαζί μέ τό σῶμα συνιστοῦν τόν ὅλο ἄνθρωπο καί ὅπως αὐτός εἶναι διπλός, ἔτσι ἔχει διπλές καί τίς αἰσθήσεις, αὐτές τοῦ σώματος καί τῆς ψυχῆς.

Πρῶτον τίς αἰσθήσεις τοῦ σώματος πού εἶναι πέντε: «ὅραση, ὄσφρηση, ἀκοή, γεύση καί ἁφή».

Καί δεύτερον τίς αἰσθήσεις τῆς ψυχῆς ἤ τίς  γνωστικές δυνάμεις τῆς ψυχῆς, πού εἶναι πέντε: «νοῦς, διάνοια (λόγος), δόξα (γνώμη), φαντασία, αἴσθηση».

Ἐκτός ἀπό αὐτές τίς γνωστικές δυνάμεις ὑπάρχουν καί οἱ ζωτικές ἤ ὀρεκτικές δυνάμεις τῆς ψυχῆς, πού εἶναι δύο: «ἡ βούληση καί ἡ προαίρεση». 

Ὅλες αὐτές οἱ δυνάμεις τῆς ψυχῆς ἀποτελοῦν τίς δυνατότητες πού ἔχει ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου νά ζεῖ τήν κατά φύσιν κατάσταση, νά ζεῖ κατά Θεόν μέ βάση τίς προδιαγραφές πού ἔλαβε ἀπό τό Δημιουργό της. 

Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ἀναφερόμενος κυρίως σέ αὐτές τίς δυνάμεις τῆς ψυχῆς, τόν «νοῦ» τόν παρομοιάζει μέ τόν οὐρανό, πού εἶναι τό ἀνώτατο μέρος τοῦ κτιστοῦ κόσμου.

Καί τήν δέ «αἴσθηση» τήν παρομοιάζει μέ τήν γῆ, πού ἀποτελεῖ τό κατώτερο μέρος τοῦ κτιστοῦ κόσμου.

Ἀνάμεσα στόν νοῦ καί τήν αἴσθηση τοποθετεῖ τίς ἄλλες τρεῖς δυνάμεις τῆς ψυχῆς, πού εἶναι: «ἡ διάνοια, ἡ δόξα (γνώμη), ἡ φαντασία». 

Ὑπάρχει μία διαβάθμιση, μία ποιοτική διαφορά ἀνάμεσα στίς ψυχικές δυνάμεις τῆς ψυχῆς· «μία κλιμάκωση ἀπό τίς νοερές στίς αἰσθητές, ἀπό τίς λογικές στίς ἄλογες».

Ἡ Ἐκκλησία ἔχει πάντοτε ὡς κύρια μέριμνά της τήν ἴαση τῶν παθῶν καί τήν θεραπεία τῆς ψυχῆς τοῦ ἀνθρώπου, γι’ αὐτό καί στά συγγράμματα τῶν Ἁγίων Πατέρων γίνεται οὐσιαστικός λόγος γιά τήν ἐπιστροφή τοῦ νοῦ εἰς τήν καρδίαν του. 

Νοῦν ὀνομάζουν αὐτήν τήν νοερά ἐνέργεια, ἡ ὁποία λειτουργεῖ εἰς τήν καρδίαν τοῦ ὑγιοῦς πνευματικά ἀνθρώπου. 

Ἡ θεραπεία γίνεται μέ τήν ἐπιστροφή τοῦ νοῦ –τῆς νοερᾶς ἐνεργείας– στήν οὐσία ἡ ὁποία βρίσκεται ἐντός τῆς καρδίας. Αὐτή ἡ οὐσία ὀνομάζεται «βαθεῖα καρδία».

Ὁ Μέγας Βασίλειος λέγει ὅτι ὁ νοῦς πού δέν διασκορπίζεται πρός τά ἔξω καί δέν διαχέεται ὑπό τῶν αἰσθητηρίων στόν κόσμο, ἐπιστρέφει ἐσωτερικά στόν ἑαυτό του καί διά τοῦ ἑαυτοῦ του ἀναβαίνει στήν ἔννοια τοῦ Θεοῦ.

Ὁ νοῦς ἐντός τῆς καρδίας «περιλαμπόμενος καί ἐλλαμπόμενος» ἀπό τό «ἄρρητον κάλλος» τοῦ Θεοῦ, μέσα ἀπό τό «Ἄκτιστον Φῶς» τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ, δέν ἐνδιαφέρεται πλέον γιά τά γήινα, ἀλλά μόνο γιά τά ἄφθαρτα, ἀμετάθετα καί ἀσάλευτα ἀγαθά καί τά αἰώνια, ξεχνώντας ἀκόμη καί αὐτήν τήν φύση του.

Δηλαδή, δέ φροντίζει καθόλου μέ ἀγωνία οὔτε γιά τήν τροφή του, οὔτε γιά τήν ἔνδυσή του, οὔτε ἀκόμη καί γιά τήν ἐξασφάλιση τῆς προσωρινῆς του κατοικίας.  

Μέ τήν ἐπιστροφή τοῦ νοῦ εἰς τήν καρδίαν τοῦ ὑγιοῦς πλέον πνευματικά ἀνθρώπου πραγματώνεται ἡ θεραπεία τοῦ νοῦ καί ἡ ἀποκατάσταση τοῦ ἀνθρώπου στό «κατά φύσιν». Ἡ ἐνέργεια τοῦ νοῦ μέσα εἰς τήν καρδίαν ὀνομάζεται «νοερά λειτουργία» τῆς καρδιᾶς. 

Ἡ νοερά λειτουργία πραγματώνεται ὡς ἀδιάλειπτη προσευχή «ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε» (Α΄ Θεσ. 5, 17). 

Τότε ἡ καρδία καθαρίζεται ἀπό τήν ἀδιάλειπτη νοερά καρδιακή προσευχή καί ἔρχεται ἐντός της, ὁ Ἔνοικος τό Πανάγιον Πνεῦμα μέ τόν πλούσιο καρπό του πού εἶναι «ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, ἀγαθωσύνη, πίστις, πραότης, ἐγκράτεια». 

Ἔτσι ὁ νοῦς θεραπευμένος, διά τῆς χάριτος τοῦ Παναγίου Πνεύματος ἀποκτᾶ τήν κοινωνία καί τή γνώση τοῦ Θεοῦ, φθάνοντας στήν θέα τοῦ Θεοῦ ἤ Θεοπτία. 

Ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ δέ σημαίνει γνώση τῆς «ἀμέθεκτης καί ἀπρόσιτης» Θείας οὐσίας, ἀλλά τῆς Θείας ἐνέργειας, διότι ἡ διάκριση οὐσίας καί ἐνέργειας στόν Θεό εἶναι ἡ οὐσιαστική διδασκαλία τῶν Ἁγίων Πατέρων τῆς Ὀρθοδοξίας μας.

Ὁ Ὅσιος Κασσιανός ὁ Ρωμαῖος, ἀναφέρει γιά τήν ἀριθμό, ἀλλά καί γιά τήν μορφή τῶν πονηρῶν πνευμάτων, τά ἑξῆς:

Ἀριθμός – μορφή

Σύμφωνα μέ τή μαρτυρία τῆς Ἁγίας Γραφῆς, δέν ἦταν μόνο ὁ Ἑωσφόρος πού ξέπεσε ἀπό τήν κορυφή τῆς μακαριότητας. (6)

Ὁ Ἀπόστολος Ἰούδας λέει: 

– «Θυμηθεῖτε τούς ἀγγέλους πού δέν ἔμειναν πιστοί στό ἀξίωμά τους, ἀλλά ἐγκατέλειψαν τήν οὐράνια κατοικία τους. 

Ὁ Κύριος τούς ἔχει φυλακίσει στό σκοτάδι μέ αἰώνια δεσμά, γιά νά δικαστοῦν τή μεγάλη ἡμέρα τῆς κρίσεως» (Ἰούδα 6). 

Τό πλῆθος τῶν κακῶν πνευμάτων εἶναι ἀναρίθμητο.

Ἡ Θεία Πρόνοια, ὅμως, ἔχει ἔτσι οἰκονομήσει τά πράγματα, ὥστε νά διαφεύγουν αὐτά τά πνεύματα ἀπό τά βλέμματα τῶν ἀνθρώπων. 

Εἶναι τρομερή ἡ ἐπιθετικότητά τους καί φρικαλέες οἱ μορφές πού κάθε φορά παίρνουν. 

Ἡ θέα τους θά ἔφερνε ἀσφαλῶς μεγάλη ταραχή στούς ἀνθρώπους καί θά τούς ἔκανε νά λιποθυμήσουν ἀπό τόν φόβο τους. 

Τά ἀνθρώπινα μάτια δέν εἶναι δυνατόν ν’ ἀντέξουν τέτοιο θέαμα”.

Ὁ Ἴδιος ὁ Κύριος μᾶς προειδοποίησε, νά μήν δώσουμε προσοχή σέ ἀλλότριες, καί ψεύτικες φωνές πού θά μᾶς προτρέπουν νά ἀποκοποῦμε ἀπό τήν Ἐκκλησία, διότι αὐτές θά πλανήσουν πολλούς. Κυρίως ἐκείνους πού θά ἔχουν τό βλέμμα προσηλωμένο μόνο στίς βιοτικές μέριμνες τοῦ ἁμαρτωλοῦ κόσμου τούτου, καί ἐκείνους πού θά ἀδιαφοροῦν καί θά ἐκπέσουν ἀπό τήν ἀλήθεια τῆς Ὀρθόδοξης πίστης.

Ἐκεῖνοι ὅμως, πού «τά ἄνω φρονοῦν, μή τά ἐπί τῆς γῆς», ἐνῶ ταυτόχρονα διατηροῦν ταπεινό λογισμό μαζί μέ τήν ἀνόθευτη Ὀρθόδοξη πίστη δέν θά πλανηθοῦν, ἀλλά θά ἀναμένουν μέ ὑπομονή καί τό ἀληθινό σημεῖο τῆς Παρουσίας τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ. 

– «Εἰ οὖν συνηγέρθητε τῷ Χριστῷ, τά ἄνω ζητεῖτε, οὗ ὁ Χριστός ἐστιν ἐν δεξιᾷ τοῦ Θεοῦ καθήμενος· τά ἄνω φρονεῖτε, μή τά ἐπί τῆς γῆς» (Κολ. 3, 1-2). 

Ἀμήν, γένοιτο!

Συνεχίζεται…

• 6. Ἀπό τό τεύχος «Τά πονηρά πνεύματα» – Ἀββᾶ Κασσιανοῦ, τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Παρακλήτου. https://www.imparaklitou.gr καί https://alopsis.gr

Κάνε ἐγγραφή στό νέο κανάλι τῆς Κατάνυξης τοῦ Youtube πατώντας ἐδῶ: https://bit.ly/2WldGra

Δείτε εδώ και τα υπόλοιπα άρθρα του αφιερώματος “Περί των πονηρών πνευμάτων”