Άρθρο του μακαριστού πρωτοπρ. Νικολάου Μανώλη

Η Εκκλησία και η Ορθοδοξία μας με την πνευματική ζωή της νοεράς προσευχής είναι η θεραπεία του νου και της ψυχής μας…

Από το Αγιογραφικό κείμενο του Ευαγγελιστή Ματθαίου διαβάζουμε: «Ο αληθινός δούλος του Κυρίου»¹:

«Οὐ πᾶς ὁ λέγων μοι Κύριε, Κύριε, εἰσελεύσεται εἰς τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, ἀλλ᾿ ὁ ποιῶν τό θέλημα τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς. πολλοί ἐροῦσί μοι ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ· Κύριε Κύριε, οὐ τῷ σῷ ὀνόματι προεφητεύσαμεν, καί τῷ σῷ ὀνόματι δαιμόνια ἐξεβάλομεν, καί τῷ σῷ ὀνόματι δυνάμεις πολλάς ἐποιήσαμεν; καί τότε ὁμολογήσω αὐτοῖς ὅτι οὐδέποτε ἔγνων ὑμᾶς· ἀποχωρεῖτε ἀπ᾿ ἐμοῦ οἱ ἐργαζόμενοι τήν ἀνομίαν». «Δεν θα μπει στην βασιλεία των ουρανών καθένας που μού λέγει, “Κύριε, Κύριε, αλλ΄ όποιος κάνει το θέλημα του Πατέρα μου του επουρανίου. Πολλοί εκείνη την ημέρα θα μου ειπούν· “Κύριε, Κύριε, με το όνομά σου δεν προφητεύσαμε, και με το όνομά σου δεν βγάλαμε δαιμόνια, και με το όνομά σου δεν κάναμε θαύματα πολλά;” Αλλά τότε θα ειπώ σ΄αυτούς· “Ποτέ δεν σας γνώρισα, φύγετε από μένα, εργάτες της ανομίας”». (Η μετάφραση του κειμένου από τον μακαριστό Νικόλαο Σωτηρόπουλο). 

Ο Κύριος αδελφοί μου στο Άγιο Ευαγγέλιο μας μίλησε πολλές φορές για τους αληθινούς δούλους Του. Μας ανέφερε ρητά ότι όπου είναι ο θησαυρός σας, εκεί θα είναι και η καρδιά σας, και ας είναι ζωσμένη η μέση σας και τα λυχνάρια σας πάντοτε αναμμένα· να είστε έτοιμοι και άγρυπνοι να εκτελείται το θέλημα του Κυρίου, για να αποκτήσετε έτσι θησαυρούς στον ουρανό. Ας είστε όμοιοι με τους ανθρώπους, οι οποίοι περιμένουν τον Κύριό τους πότε θα επιστρέψει από τους γάμους, ώστε μόλις χτυπήσει τη θύρα, να του ανοίξουν αμέσως. Μακάριοι είναι οι δούλοι εκείνοι, που όταν έρθει ο Κύριος, θα τους βρει να αγρυπνούν, διότι αυτός θα γίνει διάκονός τους, θα τους βάλει να καθίσουν στην τράπεζα του φαγητού και αυτός ο Ίδιος θα έρθει κοντά τους και θα τους υπηρετήσει. Και αν έλθει εν τω μέσω της νυκτός ή τα ξημερώματα, και τους βρει να τον περιμένουν άγρυπνοι, σας λέγω τότε αδελφοί μου, ότι θα είναι μακάριοι οι δούλοι εκείνοι!!! Ο Κύριος μας λέγει: «ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρός ὑμῶν, ἐκεῖ καί ἡ καρδία ὑμῶν ἔσται. Ἔστωσαν ὑμῶν αἱ ὀσφύες περιεζωσμέναι καί οἱ λύχνοι καιόμενοι· καί ὑμεῖς ὅμοιοι ἀνθρώποις προσδεχομένοις τόν κύριον ἑαυτῶν, πότε ἀναλύσει ἐκ τῶν γάμων, ἵνα ἐλθόντος καί κρούσαντος εὐθέως ἀνοίξωσιν αὐτῷ. μακάριοι οἱ δοῦλοι ἐκεῖνοι, οὓς ἐλθών ὁ κύριος εὑρήσει γρηγοροῦντας. ἀμήν λέγω ὑμῖν ὅτι περιζώσεται καί ἀνακλινεῖ αὐτούς, καί παρελθών διακονήσει αὐτοῖς. καί ἐάν ἔλθῃ ἐν τῇ δευτέρᾳ φυλακῇ καί ἐν τῇ τρίτῃ φυλακῇ ἔλθῃ καί εὕρῃ οὕτω, μακάριοί εἰσιν οἱ δοῦλοι ἐκεῖνοι»². Έχει μεγάλη σημασία ποιοι είναι οι δούλοι αυτοί σήμερα και αν εμείς είμαστε μέσα σε αυτούς τους δούλους Του. Θα ακολουθήσουμε την Πατερική διδασκαλία για να δούμε ποιοι είναι εκείνοι που θα σωθούν και θα μπουν στον Παράδεισο.

Ο Άγιος Νικόδημος γράφει στη Φιλοκαλία ότι: «Χωρίς δέ τό νά θεωθῇ ὁ νοῦς, λέγει κάποιος, ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι δυνατόν ὄχι νά ἁγιάσῃ, ἀλλά οὔτε νά σωθῇ, τό ὁποῖο καί μόνο στήν ἀκοή εἶναι φοβερά φρικτό. Διότι τό ἴδιο εἶναι νά σωθῇ καί νά θεωθῇ σύμφωνα μέ τήν ἀποκάλυψι τῶν θεοσόφων Πατέρων». Αδελφοί μου, η θέωση είναι ταυτόσημη με τη σωτηρία της ψυχής και η θέωση του νου προϋποθέτει την κάθαρση του νου. Η κάθαρση του νου επιτυγχάνεται με την αληθινή μετάνοια και γίνεται αντιληπτή από τη συνεχή μετακίνηση του νου από τα μάταια και αμαρτωλά προς ό,τι είναι σχετικό με τον Θεό. Η κατάσταση της συνεχούς μετανοίας πραγματώνεται με την αδιάλειπτη προσευχή, τη νήψη και την τήρηση των εντολών του Τριαδικού Θεού, και έτσι επιτυγχάνεται η κάθαρση του νου και της καρδιάς από κάθε αμαρτωλή επιθυμία, λογισμό και φαντασία. 

Χωρίς την αδιάλειπτη καρδιακή προσευχή και νήψη είναι αδύνατη η τήρηση των εντολών του Θεού, ο αγιασμός, η θέωση του νου, και επομένως η σωτηρία. Διά της αδιάλειπτης επίκλησης του Θείου Ονόματος ανευρίσκεται η βαπτισματική Θεία Χάρη, η οποία καθαρίζει το νου και την καρδιά του πιστού που προσεύχεται αδιάλειπτα. Η αδιάλειπτη προσευχή θεωρείται από τους αγίους Πατέρες ο «κοινός τόπος» προσευχής και είναι αυτονόητη για όλους τους Ορθόδοξους πιστούς και όχι μόνο για τους μοναχούς. Το βιβλίο της Φιλοκαλίας έχει μεγάλη αξία και αποτελεί έναν οδηγό τον οποίο συνέγραψαν οι άγιοι Κολλυβάδες Πατέρες, για τη διάσωση και ευρεία διάδοση της αδιάλειπτης προσευχής, ώστε να φτάσει και στην εποχή μας. Ο Κύριος, μας έχει πει ότι θα είναι λίγοι οι σωζόμενοι, λίγοι θα βρίσκουν την οδό της ζωής, διότι λίγοι θα έχουν ως κύριο έργο της ζωής τους την αδιάλειπτο προσευχή και την κάθαρση από τα πάθη και τον Θείο φωτισμό που πηγάζει από αυτή την πρακτική εσωτερική εργασία και άσκηση. Δίχως τον Χριστό και την ένωση μαζί Του και δίχως τη θέωση του νου δεν μπορεί ο άνθρωπος να σωθεί.

Με την εκκοσμίκευση και το οικουμενιστικό πνεύμα ατόνησε και ξεχάστηκε η εξάσκηση αυτής της εργασίας, της τελείως απαραίτητης για τη σωτηρία μας. Σήμερα, ενώ έχουμε τα ανάλογα βιβλία, δεν έχουμε τους έμπειρους πνευματικούς οδηγούς, διότι γι’ αυτή την άσκηση χρειάζεται απλανής Ορθόδοξος πνευματικός που να είναι κάτοχος της «νοεράς αδιάλειπτης προσευχής». Η αδιάλειπτη ευχή «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱέ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με» είναι απαραίτητη για τη σωτηρία μας. Όμως η άγνοια, οι πολλές μέριμνες, η ολιγοπιστία, η αμέλεια, η ραθυμία και κυρίως η εκκοσμίκευση με τη λήθη αποτελούν τα σημερινά εμπόδια που θα πρέπει να ξεπεράσει η ψυχή για να φτάσει στο ποθούμενο. Απαιτεί μεγάλη προσπάθεια να μην αμελήσει η ψυχή μας την εξάσκηση της αδιάλειπτης ευχής, η οποία μας οδηγεί στη θέωση του νου και στη σωτηρία. Ο σκοπός της ζωής μας είναι η απόκτηση του Αγίου Πνεύματος, δηλαδή να πάρει τη Χάρη από το Άγιο Πνεύμα ο πιστός άνθρωπος. Αυτό μας το δίδαξε με τον βίο του ο Άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ. Ο σκοπός της ζωής του ανθρώπου είναι η «Θέωση». Θέωση είναι να θεάται, να βλέπει ο άνθρωπος τον Θεό και να ζει μέσα στον Θεό. Ο Θεός έφτιαξε τον άνθρωπο με σκοπό να Του μοιάσει, να γίνει δηλαδή σαν κι Αυτόν, αυτό που λέμε «τό καθ’ ὁμοίωση»!

Ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, μας λέει ότι: «Ὁ Θεός ἀγάπη ἐστί»³. Έτσι, ο άνθρωπος μπορεί να μοιάσει στον Θεό και να γίνει αγάπη για τον Θεό και για τον συνάνθρωπο, ώστε αυτός ο ίδιος να μετέχει στην αγάπη Του. Στη Θεία Μεταμόρφωση έλαμψε το άκτιστο Φως του Χριστού μας, διότι ο Θεός είναι Φως. Μπορεί ο πιστός να μετέχει σε αυτή την ενέργεια του Θεού που είναι το άκτιστο Φως και να μοιάσει στον Θεό, να φωτιστεί ο νους του και η ψυχή του. Σύμφωνα με τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη “Ο πιστός μέσα στα ίδια τα βάθη της καρδιάς του επικαλείται το Πανάγιο Όνομα του Κυρίου, ζητεί με επιμονή το έλεός Του προσέχοντας αποκλειστικά και μόνο στα λόγια της προσευχής και τίποτε άλλο δεν δέχεται ούτε από μέσα ούτε απ’ έξω, διατηρώντας τη διάνοιά του εντελώς ασχημάτιστη, χωρίς καμία εικόνα. Την δε αφορμή και το περιεχόμενο αυτής της εργασίας την πήραν όσοι ασχολούνται μ’ αυτήν από την ίδια τη διδασκαλία του Κυρίου, ο οποίος σε κάποιο σημείο λέγει: «ἰδού γάρ ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντός ὑμῶν ἐστιν»⁴. Η Βασιλεία του Θεού είναι μέσα μας, και σε κάποιο άλλο: «Φαρισαῖε τυφλέ, καθάρισον πρῶτον τό ἐντός τοῦ ποτηρίου καί τῆς παροψίδος, ἵνα γένηται καί τό ἐκτός αὐτῶν καθαρόν⁵. Υποκριτή, καθάρισε πρώτα το εσωτερικό του ποτηριού και του πιάτου, για να γίνει και το εξωτερικό καθαρό»”. 

Οι άγιοι Πατέρες, μας μίλησαν για τη διαδικασία που θα ακολουθήσει ο πιστός με την ευχή του πνευματικού του, για να μοιάσει στον Θεό, επειδή πριν φτάσει στη θέωση πρέπει να περάσει δύο άλλα σκαλοπάτια. Το πρώτο σκαλοπάτι λέγεται κάθαρση από τα πάθη, το δεύτερο λέγεται φωτισμός του νου και το τρίτο το κορυφαίο είναι η θέωση του νου. Ο νους είναι στην καρδιά και αποτελεί τον οφθαλμό της ψυχής. Ο άνθρωπος εκτός από τις αισθήσεις τις σωματικές, έχει και αισθήσεις ψυχικές, όπως είναι η όραση της ψυχής. Αυτό συμβαίνει γιατί ο άνθρωπος μπορεί να βλέπει με την ψυχή του, με το νου του, μόνο όταν ο νους του είναι καθαρός. Για να καθαρίσει ο νους θα χρειαστεί να ζει σύμφωνα με τις εντολές του Θεού και έχει τη βοήθεια της προσευχής, των αγίων Μυστηρίων, της καθαρής εξομολόγησης και εξαγόρευσης, και προπάντων τη Θεία Κοινωνία στην οποία μετέχει πάντα με την ευλογία του πνευματικού. Όσο προσπαθεί ο πιστός να τηρεί τις εντολές, καθαρίζεται. Με την ευχή που λέει συνεχώς μέσα του, το «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με», καταλαβαίνει ότι χωρίς την επίκληση του ονόματος του Χριστού δεν μπορεί να κάνει τίποτα καλό και δεν μπορεί να τηρήσει καμία εντολή. 

Οι Άγιοι Πατέρες, μας λένε ότι όταν αρχίσει να λειτουργεί η νοερά προσευχή, ενεργεί από μόνη της, γίνεται αυτενεργούσα, και τότε μπορούμε να πούμε ότι πράγματι ο πιστός βρίσκεται σε κατάσταση πνευματικής υγείας. Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης λέει ότι: «Σκέψου ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἡ πρώτη σου ἀρχή, αλλά καί ὁ μοναδικός σου σκοπός. Ὁ ἄνθρωπος πλάστηκε ἀπό τόν Θεό. Ἑπομένως, ἡ ρίζα μας, ἡ αἰτία μας, ἡ ὕπαρξίς μας εἶναι ὁ Θεός. Ἀλλά καί ὁ σκοπός μας εἶναι ὁ Θεός. Ὁ ἄνθρωπος πλάστηκε καί γιά τόν Θεό. Ὁ ἄνθρωπος πλάστηκε γιά νά ἀπολαμβάνει αἰώνια τόν Θεό. Αὐτά συνοψίζουν καί τόν σκοπό τῆς ζωῆς μας… Ο Ιησούς ας είναι το γλυκό μελέτημα της καρδίας σου· ο Ιησούς ας είναι το εντρύφημα της γλώσσας σου· ο Ιησούς ας είναι η αναπνοή σου· και ποτέ να μη χορταίνεις επικαλούμενος τον Ιησού». Επίσης, ο Άγιος Ἰωάννης ο Χρυσόστομος, αναφωνεί: «Ἐγώ εἶμαι τό πᾶν γιά σένα καί ἐσύ εἶσαι τό πᾶν γιά Μένα». Σκέψου πόσο μας αγαπάει ο Θεός για να λέει ότι είμαστε το παν για Αυτόν!».

Η Ορθοδοξία είναι ο Χριστός, είναι η ένωση με τον Χριστό, είναι η θέωση και η ανακαίνιση της ψυχοσωματικής ύπαρξης του πιστού ανθρώπου. Σκέψου ότι αληθινή Ορθοδοξία σημαίνει ότι είσαι ένας άνθρωπος πνευματικά Ορθόδοξος που έχεις μπει στη διαδικασία της μετάνοιας για να καθαριστείς από τα πάθη σου, να φωτιστείς, και να φτάσεις και στη θέωση που είναι ο σκοπός της ζωής. Όλα τα άλλα αδελφοί μου, είναι μάταια. Η Ορθοδοξία δεν έχει σχέση με θρησκείες που είναι δαιμονικά κατασκευάσματα, τα οποία παγιδεύουν τους ανθρώπους για να κάνουν τα θελήματά τους. Η Πίστη μας δεν έχει σχέση με τις πλάνες των ειδώλων και τις αιρέσεις.

Σκέψου πώς φέρθηκες απέναντι στον Θεό που σε γέννησε, σε τρέφει και σε συντηρεί; Του ανταπέδωσες την αγάπη σου γι’ αυτά τα δώρα; Βρήκες τον έμπειρο πνευματικό οδηγό για να ζήσεις με την ευλογημένη υπακοή; Τον ευχαρίστησες τον Κύριο για τις μεγάλες και άπειρες ευεργεσίες; Τον υπηρετείς πιστά με την τήρηση των Θείων εντολών; Ή μήπως θέλησες να σε υπηρετεί Εκείνος στα δικά σου κακά θελήματα, αφού ζούσες μέχρι τώρα, όχι σύμφωνα με το Θείο θέλημά Του, αλλά σύμφωνα με το θέλημα το δικό σου; Τον Θεό που σε έπλασε μήπως τον ξέχασες και τον εγκατέλειψες αγνοώντας την Πατερική διδασκαλία και την Ιερά Παράδοση; Aκολούθησες την πλάνη και το εκκοσμικευμένο πνεύμα της παναίρεσης του Οικουμενισμού που έχει αλώσει όλη την Ιεραρχία; Μήπως συνεχίζεις να ακολουθείς τους εργάτες της ανομίας; Αν δεν είσαι αληθινός δούλος του Κυρίου, δεν μπορείς να έχεις τη χαρά του Θεού, επειδή δεν μπορείς να έχεις τη Χάρη του Θεού ενεργή. 

Η Εκκλησία και η Ορθοδοξία μας με την πνευματική ζωή της νοεράς προσευχής είναι η θεραπεία του νου και της ψυχής μας. Εκεί που ο νους μας είναι σκορπισμένος εδώ και εκεί, μαζεύεται στον εαυτό του, στην καρδιά, και μετά πάει στον Θεό, και έτσι μπορεί ο άνθρωπος να ενωθεί μαζί Του. Ο Απόστολος Παύλος, μας λέει: «ὁ δέ καρπός τοῦ Πνεύματός ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, ἀγαθωσύνη, πίστις, πρᾳότης, ἐγκράτεια· κατά τῶν τοιούτων οὐκ ἔστι νόμος»6. Αν δεν έχεις τη Θεία Χάρη, δε θα έχεις χαρά και δε θα μπορείς να είσαι αληθινός δούλος του Κυρίου.

«Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἔνεκεν»!!

1. Ματθ. 7, 21-23
2. Λουκ. 12, 34-38
3. Α΄ Ιω. 4, 16
4. Λουκ. 17, 21
5. Ματθ. 23, 26
6. Γαλ. 5, 22-23

Κάνε ἐγγραφή στό νέο κανάλι τῆς Κατάνυξης τοῦ Youtube πατώντας ἐδῶ: ΚΑΤΑΝΙΧI