Άρθρο της Πασχαλίδου Μαρίας

Η Ορθόδοξη αγωγή – Ιερός Χρυσόστομος

Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Στους πιο μεγάλους παιδαγωγούς όλων των αιώνων ανήκει ο ιερός Χρυσόστομος, όπως πιστοποιείται από ειδικούς που μελέτησαν την ζωή και το έργο του, το οποίο τον τοποθέτησε ανάμεσα στους τρεις Ιεράρχες και κορυφαίους παιδαγωγούς της Ορθοδοξίας. Το κορυφαίο του σύγγραμμα ονομάζεται «Περί κενοδοξίας και ανατροφής των τέκνων», και κατά γενική ομολογία αποτελεί την αρχαιότερη και πλήρη και τελειότερη αγωγή χριστιανικής διδασκαλίας, αποτελεί μια πλήρη και συστηματική έκθεση περί της χριστιανικής διαπαιδαγώγησης των τέκνων, έχοντας σαν βάση όχι μόνον την Αγία Γραφή αλλά και ψυχολογικά και παιδαγωγικά διδάγματα των αρχαίων Ελλήνων και της πείρας.

Οι παιδαγωγικές συμβουλές του Ι. Χρυσοστόμου είναι επίκαιρες όσο ποτέ, διότι όσο και αν δεν το πιστεύουμε η πνευματική ατμόσφαιρα της Αντιόχειας την εποχή του Ι. Χρυσοστόμου μοιάζει σε μεγάλο βαθμό με την σημερινή αντίληψη των μορφωτικών ιδανικών. «Η αδιαφορία για την πνευματική συγκρότηση των νέων, για την ηθική τους ολοκλήρωση, ήταν το πρώτο γνώρισμα της στάσεως των γονέων. Τα σχέδιά τους για το μέλλον των παιδιών αποκλειστικά και μόνον περιορίζονταν στο να επιτύχουν επαγγελματικά στη ζωή, στο να ευημερήσουν. Πρακτικοί, υλόφρονες και ατομικιστικοί είναι οι στόχοι. Η μανία για την απόκτηση και απόλαυση υλικών αγαθών ήταν το ισχυρότερο κίνητρο της φροντίδας για τα παιδιά. Αντιμετωπίζονταν οι νέοι μονομερώς σαν να ήταν σωματικά μόνον όντα, σαν να μην είχαν ψυχή, που ήθελε και αυτή τη φροντίδα της. Μέσα σ’ αυτήν την ατμόσφαιρα λοιπόν, της μανίας για πλούτη και για κοσμική δόξα, ανέπνεαν και εμεγάλωναν τα παιδιά.», όπως αναφέρει ο πρωτοπρεσβύτερος ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ, πρωτ/ρος π.Θεόδωρος Ζήσης.

Ο Ιερός Χρυσόστομος περιγράφει τόσο όμορφα τις παιδικές ψυχές ωςμαλακές και τρυφερές, που όταν εντυπωθούν επάνω τους τα καλά διδάγματα από την αρχή, κανείς δεν ημπορεί να τα εξαλείψει, διότι παίρνουν την μορφή της σφραγίδας στη συνέχεια, όπως συμβαίνει με το κερί. «Το μαλακό πράγμα παίρνει οποιοδήποτε σχήμα, γιατί δεν έχει αποκτήσει ακόμη σταθερή δική του μορφή. Μοιάζουν ακόμη οι ψυχές των παιδιών με πίνακες ζωγραφικής ή με αγάλματα. Χρειάζεται πολλή προσοχή εκ μέρους των ζωγράφων και πολλή επιμέλεια για να φιλοτεχνήσουν ένα πίνακα ωραίο. Οι γλύπτες πάλι με πολλή υπομονή αφαιρούν τα περιττά και προσθέτουν ό,τι πρέπει, για να παρουσιάσουν το έργο που επιθυμούν. Δεν υπάρχει θαυμασιότερο υλικό για φιλοτέχνηση από τις παιδικές ψυχές, αρκεί αυτό να γίνει εγκαίρως. Κατασκευάζουν οι γονείς έμψυχες εικόνες του Θεού, ζωντανά αγάλματα».

Στη συνέχεια παρομοιάζει την ψυχή του παιδιού σαν μια πόλη καινούργια, και τον γονέα σαν τον βασιλέα αυτής της πόλεως, που αποστολή του είναι να θέσει νόμους και να οργανώσει αυτήν την πολιτεία, ώστε να μη καταστραφεί από τη δράση των κακοποιών και αναρχικών στοιχείων. Ποικίλες τάσεις και κλίσεις και δυνάμεις, αγαθές και κακές, αγωνίζονται να αποκτήσουν ερείσματα και να εμπεδώσουν την κυριαρχία τους μέσα στην ψυχή του παιδιού. Στην καινούργια αυτή πόλη οι γονείς είναι εκείνοι που θα βάλουν τους νόμους, και είναι εύκολο το έργο αυτό στην παιδική ηλικία, διότι άπειρα και ευπειθή, όπως είναι τα παιδιά, συμμορφώνονται εύκολα. Όταν μεγαλώσουν, είναι δύσκολο πολύ το έργο αυτό της οικοδομής, του κτισίματος του ψυχικού τους κόσμου.

Ο ιερός Χρυσόστομος, έμπλεος από αγάπη Χριστού για τα παιδιά, δίνει συγκεκριμένες οδηγίες για το πώς να προστατεύσουμε τις πέντε αισθήσεις των παιδιών, για να τα έχουμε στραμμένα προς την αρετή και να μην τα εκμαυλίζουμε από βρέφη. Λέγει λοιπόν, ο π. Θεόδωρος, δια της γραφίδας του Ιωάννου Χρυσοστόμου: «Για να επιτύχει η οργάνωση της ψυχής του παιδιού, πρέπει ιδιαιτέρως να ελέγχεται τί μπαίνει μέσα εις αυτήν, τί μορφωτικό υλικό προσφέρεται. Η επιλογή λοιπόν του μορφωτικού υλικού έχει αποφασιστική σημασία. Εποπτικώς τον έλεγχο αυτό τον παρουσιάζει ο Χρυσόστομος ως εξής: Της ψυχικής πολιτείας του παιδιού τείχος είναι το σώμα, πύλες δε οι πέντε αισθήσεις. Από τις αισθήσεις εισέρχονται όλες οι εντυπώσεις και οι ερεθισμοί από τον εξωτερικό κόσμο. Αν ανεξέλεγκτα αφήσουμε από τις πύλες αυτές να περνούν όλες οι εντυπώσεις, η πόλη οπωσδήποτε θα αλωθεί και θα καταστραφεί, διότι η δύναμη αντιδράσεως του παιδιού δεν είναι μεγάλη».

Αυτές οι πύλες βρίσκονταν αντιμέτωπες με τους τρεις έρωτες όπως αναφέρει ο Άγιος, και υπεύθυνοι ήταν και είναι οι γονείς, τον έρωτα του πλούτου, τον έρωτα της κοσμικής δόξας ή κοινωνικής ανόδου, όπως θα λέγαμε και σήμερα, και τον έρωτα της διέγερσης και της ικανοποίησης της σαρκικής επιθυμίας, τον έρωτα της σάρκας. Αν και διστάζει ο Άγιος να αναφερθεί στον τόσο ευαίσθητο και ιερό χώρο των ανθρωπίνων σχέσεων, ξεπερνά τους δισταγμούς και την εντροπή του, για να ελέγξει και να καυτηριάσει την αδιαφορία όλων των υπευθύνων φορέων της αγωγής, μπροστά σ’ αυτή την ανατροπή όχι μόνον των ηθικών αλλά και των φυσικών νόμων. Τολμά λοιπόν ο Άγιος και μιλά για αυστηρότητα ως παράγοντα επιτυχίας του παιδαγωγικού έργου. Αυστηρότητα όμως μετρημένη και συνεπής, η οποία ούτε σε μόνιμη βαναυσότητα καταλήγει ούτε όμως αφήνει την εντύπωση ότι είναι πλαστή. Τολμά και μιλά και για την σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των νέων, τα οποία βεβαίως βρίσκονται σε αντίθεση προς όσα η σημερινή ελευθεριάζουσα και αχαλίνωτη βιοθεωρία και παιδαγωγική προβάλλει. Η σαρκική επιθυμία από το δέκατο πέμπτο έτος της ηλικίας επιτίθεται με σφοδρότητα και η χαλιναγώγησή της είναι πολύ δύσκολη. Συνιστά να αποφεύγονται τα αισχρά θεάματα και ακούσματα, που διεγείρουν την επιθυμία, και προτείνει άλλα ενδιαφέροντα για τους νέους, όπως εκδρομές, επισκέψεις πόλεων και μουσείων, συναναστροφές με πνευματικούς και αγίους ανθρώπους.

Τα λίγα αυτά στοιχεία από την παιδαγωγική πραγματεία του Χρυσοστόμου φανερώνουν την μεγάλη ευαισθησία του ιερού πατρός στα θέματα της αγωγής των νέων και τη βαθιά γνώση αυτών των προβλημάτων. Η επίδραση του περιβάλλοντος, το έγκαιρο της αγωγής, ο τρόπος επιβολής της τιμωρίας, η επιλογή αυτών που βλέπει και ακούει ο νέος, η προσοχή στη σεξουαλική αγωγή του, είναι θέματα που προβληματίζουν και τους σημερινούς γονείς και τους σημερινούς παιδαγωγούς. Οι συστάσεις του φωτισμένου παιδαγωγού είναι χρήσιμες για όλους μας.

(Συνεχίζεται)

Κάνε ἐγγραφή στό νέο κανάλι τῆς Κατάνυξης τοῦ Youtube πατώντας ἐδῶ: ΚΑΤΑΝΙΧI

Δείτε σχετικά:
– Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και εκπαίδευση (Μέρος Α΄)