“…δεν θα μπορέσεις να σωθείς εάν και εσύ ο ίδιος δεν είσαι παντοτινά προετοιμασμένος να πεθάνεις…”

Επιμέλεια σύνταξης: katanixi.gr

ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Γ΄ ΝΗΣΤΕΙΩΝ
(Μάρκ. 8, 34 – 9, 1)

Είναι στην πρόνοια του Θεού να μας χαρίζει ο μακαριστός ομολογητής γέροντάς μας π.Νικόλαος Μανώλης από τον ουρανό κάποια ντοκουμέντα που αποκτούν ιδιαίτερη σημασία και συμβολισμό. Ένα τέτοιο ανέκδοτο θησαυρό δημοσιεύουμε σήμερα τιμώντας τον έναν χρόνο από την κοίμησή του.

Πρόκειται για ένα κήρυγμα που διαβάζοντάς το μετράμε την αναφορά στη λέξη θάνατος περισσότερες από 20 φορές και ξεχωρίζουμε ένα απόσπασμα: “Στη συγκεκριμένη φράση αξίζει να προσέξουμε τον λόγο του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, «Ν’ απαρνήται τον εαυτό του αυτός που θέλει να ακολουθήσει και να σηκώνει το σταυρό του, σημαίνει να μη λυπήται τον εαυτό του όταν το απαιτεί ο καιρός αλλά να είναι έτοιμος για τον ατιμωτικό θάνατο υπέρ της αρετής και της αληθείας των θείων δογμάτων”. Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί με βεβαιότητα πως αποτελεί άλλη μία μαρτυρία, πως μας προετοίμαζε για ό,τι επακολούθησε.

Σαν έτοιμος ο ίδιος από καιρό για “τον ατιμωτικό θάνατο υπέρ της αρετής και της αληθείας των θείων δογμάτων“, έγινε μια αγκαλιά που μέσα της χωρούσαμε όλοι και κυρίως οι συκοφάντες, οι ενάντιοι και οι διώκτες του.
Εμείς αναπέμπουμε ύμνο δοξολογίας και για αυτό το “αντίδωρο” ευχόμενοι να αξιωθούμε όλοι μαζί του καλή αντάμωση στον Παράδεισο.

Γραπτό Κήρυγμα του μακαριστού πρωτοπρ. Νικολάου Μανώλη

Σήμερα αδερφοί μου είναι μεγάλη εορτή και πανήγυρις! Κατά αυτήν την Γ’ Κυριακή των Νηστειών η Αγία μας Εκκλησία εορτάζει την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως. Καθώς βρισκόμαστε στο μέσον της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, προβάλλει στους ιερούς Ναούς μας τον Τίμιο Σταυρό του Κυρίου μας και μας καλεί να τον προσκυνήσουμε με ευλάβεια και πίστη και να πάρουμε χάρη πολλή και δύναμη για τον πνευματικό αγώνα που διεξάγουμε την περίοδο αυτή.

Αφορμή για τον σημερινό εορτασμό όπως μας πληροφορεί ο Συναξαριστής αποτέλεσε το γεγονός της εύρεσης του Τιμίου Σταυρού του Κυρίου μας από την αγία Ελένη, κατά την 6^η του μηνός Μαρτίου. Καθώς όμως η μέρα αυτή πάντοτε συμπίπτει με την Αγία Τεσσαρακοστή και δεν μπορεί να εορταστεί με λαμπρότητα, γι’ αυτό το λόγο οι Στουδίτες Πατέρες όρισαν την προβολή και προσκύνηση του Τιμίου Σταυρού κατά το μέσο της Τεσσαρακοστής, δηλαδή την Γ’ Κυριακή των Νηστειών.

Έτσι καθώς μας έδειξε η Εκκλησία μας την πρώτη Κυριακή της Ορθοδοξίας, με την αναστήλωση των ιερών εικόνων, τον θρίαμβο της Πίστεως, και στη συνέχεια κατά την προηγούμενη Κυριακή, μας μίλησε για το φωτισμό του ανθρωπίνου προσώπου με την παρουσία του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, σήμερα μας αποκαλύπτει τη δόξα του Τιμίου Σταυρού!

Σαν νικητήριο σάλπισμα αντηχεί η παρουσία του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού, του πανσεβάσμιου Ξύλου εν μέσω του πνευματικού αγώνος αυτής της κατανυκτικής περιόδου. Και μας ενισχύει, μας δίνει θάρρος να συνεχίσουμε γιατί είναι ο Τίμιος Σταυρός για εμάς τους χριστιανούς, αήττητο τρόπαιο, όπλο ακαταγώνιστο, με το οποίο ο Αρχηγός της Πίστης μας, κατήργησε την εξουσία του Άδου και λύτρωσε τον άνθρωπο από τη δουλεία του διαβόλου. Στέκει ακόμα ο Σταυρός του Κυρίου μας σαν ευσκιόφυλλο δέντρο, καταμεσής της κοπιώδους πορείας που διανύουμε, ώστε οι διερχόμενοι να λαμβάνουμε ενίσχυση και αναψυχή προς καιρόν και έτσι να συνεχίζουμε και το υπόλοιπο του πνευματικού αγώνος.

Έχει όμως και έναν άλλο σκοπό και μια άλλη αξία η παρουσία του Σταυρού του Κυρίου μας εν μέσω της Αγίας Τεσσαρακοστής. Υπάρχει για να μας υπενθυμίζει ότι ο χριστιανισμός αποτελεί την πίστη του ταπεινού φρονήματος και τη διδασκαλία της κενώσεως. Για να μας θυμίζει διαρκώς το Πάθος του Κυρίου μας Ιησού Χριστού και πως ο Θεός μας αν και Θεός υπέστη εξευτελισμούς και παθήματα έως θανάτου σταυρικού και έτσι να θεωρούμε ελάχιστα και ελαφριά τα δικά μας παθήματα. Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας, ως γνήσιος συνεχιστής της απαραχάρακτης διδασκαλίας του Χριστού, προβάλλει συνεχώς το κενωτικό μήνυμα και βίωμα και καλεί τους πιστούς να ζουν κάτω από τη σκιά του Σταυρού ατενίζοντας τον Εσταυρωμένο Ιησού Χριστό.

Όπως διαβάζουμε στις Πράξεις των Αποστόλων (Πραξ. 10,38) «ο Χριστός μας διήλθε ευεργετών» και οδηγήθηκε ως ‘πρόβατον επί σφαγήν’, ο αναμάρτητος, ένεκα των δικών μας αμαρτιών. Για να ξοφλήσει το χρέος μας. Αυτή είναι η ουσία του σταυρού. Το Μυστήριο των Μυστηρίων. Οι αμαρτίες μας συγχωρούνται «εν τω Αίματι του Εσφαγμένου Αρνίου» (Αποκ.7,14). Με αυτόν τον τρόπο ο Κύριός μας άνοιξε τον Παράδεισο και έστρωσε την οδό για να διαβούμε, εμείς τα πλάσματα Του και έτσι να είμαστε σε θέση να ζήσουμε αιώνια μαζί Του στην Ουράνια Βασιλεία Του. Και ως φιλόστοργος Πατήρ μας έδειξε ακριβώς τον δρόμο που πρέπει να βαδίσουμε και είναι αυτός που περιγράφεται στο σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα.

Προσέξτε αδερφοί μου τα λόγια του σημερινού Ευαγγελίου, μας περιγράφει ο μακαριστός Επίσκοπος Αυγουστίνος Καντιώτης, τα οποία είναι μια διακήρυξη παγκόσμια. Ο Χριστός μας, απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους όλων των αιώνων και ορίζει τους όρους υπό τους οποίους μπορεί κανείς να γίνει χριστιανός και να ενταχθεί στη στρατιά του. Η ένταξη αυτή δεν γίνεται αναγκαστική. Εθελοντές ζητεί ο Χριστός, όχι ανελεύθερα πλάσματα που εκτελούν καταναγκαστικά έργα. Τον ακούμε να λέει ‘Όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν …Μαρκ. 8,34’ όποιος θέλει . Δεν βιάζει κανένα, σέβεται την ελευθερία του ανθρώπου και καλεί ελευθέρως να υποταχθούμε στο άγιο θελημά Του.

Αλλά σε αυτό το σημείο ας προσπαθήσουμε να γευτούμε τους γλυκυτάτους καρπούς της θεολογίας που μας προσφέρουν μέσα από την ερμηνεία των στίχων της ευαγγελικής περικοπής, οι θειότατοι Πατέρες και οι αρχαίοι ερμηνευτές.

Διαβάζουμε στο στίχο 8, 34

Μαρκ. 8,34 Καὶ προσκαλεσάμενος τὸν ὄχλον σὺν τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ εἶπεν αὐτοῖς· ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ, καὶ ἀκολουθείτω μοι.

Και αφού επροσκάλεσε τον λαόν μαζή με τους μαθητάς του, είπεν εις αυτούς· “όποιος θέλει να με ακολουθήση ως πιστός μαθητής μου, ας απαρνηθή τον αμαρτωλόν εαυτόν του με τας αδυναμίας, και τα πάθη του, ας πάρη την απόφασιν να υποστή προς χάριν μου ταλαιπωρίες και αυτόν ακόμη τον σταυρικόν θάνατον, και ας με ακολουθήση στον δρόμον, που εγώ εχάραξα.

Προσκαλεί τον όχλο να μαζευτεί και όταν όλοι και οι μαθητές του μπορούν να τον ακούσουν, τους λέει ότι άλλος τρόπος για να σωθεί κάποιος δεν υπάρχει παρά να πεθάνει υπέρ του καλού και της αληθείας, ερμηνεύει ο Θεοφύλακτος. Καταλυτική είναι η ερμηνεία του ιερού Χρυσοστόμου, ο οποίος μας ερμηνεύει περί του χρόνου όπου ο Κύριος απηύθυνε αυτά τα λόγια. Μας λέει λοιπόν «Πότε προσκαλεί ο Κύριος τον όχλο;…όταν ο Πέτρος είπε ‘ο Θεός να σε φυλάξει από αυτό’ (εννοώντας τη σταυρική θυσία που θα ακολουθούσε ) . και συνεχίζει ο Χρυσόστομος «Εσύ Πέτρε μου λες, ο Θεός να με φυλάξει …εγώ όμως σου λέω, ότι όχι μόνο να εμποδίσεις εμένα και να δυσφορείς για το πάθος μου είναι βλαβερό και ολέθριο για σένα, αλλά ότι δεν θα μπορέσεις να σωθείς εάν και εσύ ο ίδιος δεν είσαι παντοτινά προετοιμασμένος να πεθάνεις».

Ακολουθεί η ερμηνεία της λέξης που γίνεται δυναμίτης και συντρίβει τη φιλαυτία της πωρωμένης μας ψυχής. «Όστις» μας λέει ο Κύριος! Δηλαδή όποιος θέλει με ακολουθεί. Πόσο δίκαιο και ειλικρινές και ξεκάθαρο είναι αυτό; «Δεν ζητώ με τη βία, δεν εξαναγκάζω, αλλά κάνω τον καθένα κύριο της δικής του διάθεσης», ερμηνεύει ο ιερός Χρυσόστομος. Και συμπληρώνει για το ίδιο ο Ζηγαβινός «Διότι κανέναν δεν αναγκάζει χωρίς να το θέλει». «Γιατί δεν βιάζει κανέναν. Γιατί για αγαθά καλεί όχι για κακά για να αναγκάσει. Ώστε όποιος δεν θέλει , ούτε είναι άξιος για αυτά» μας λέει ερμηνεύοντας ο Θεοφύλακτος.

Όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν. Για τη λέξη ακολουθείν οι ερμηνευτές λένε ότι είναι αληγορική έκφραση και δηλώνει το να γίνει μαθητής του Χριστού. Όταν ο Χριστός κάλεσε τους μαθητές του, το παράγγελμά του ήταν άκολούθει μοι’ . Ο αληθινός μαθητής του Χριστού Τον ακολουθεί στο καθήκον για να Τον ακολουθήσει και στη δόξα. Ο μαθητής του Χριστού δεν συμβουλεύει Αυτόν, όπως αποπειράθηκε να πράξει ο Πέτρος λίγο νωρίτερα, λησμονώντας τη θέση του, αλλά ακολουθεί ως το πρόβατο τον ποιμένα, ο δούλος τον κύριον, ο στρατιώτης τον αξιωματικό του, και έχοντας τους ίδιος σκοπούς με τον Χριστό, την δόξα του Θεού δηλαδή και συμμορφώνεται προς τη συμπεριφορά του Χριστού και «ακολουθών τω αρνίω, όπου αν υπάγη» (Αποκ. ιδ’ 4)

Απαρνησάσθω εαυτόν «Δεν είπε ας αρνηθεί, αλλά ας απαρνηθεί, και με αυτήν την μικρή προσθήκη φανερώνει πάλι, πολύ την υπερβολή» «Να απαρνηθεί τον εαυτό του, δηλαδή να μην έχει τίποτα κοινό με τον εαυτό του» ερμηνεύει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Ενώ για την ίδια φράση ο Ζηγαβινός μας λέει «Ας απαρνηθεί το θέλημα του, το οποίο αγαπά την ηδονή, τη ζωή,ή ας απαρνηθεί το σώμα του χωρίς να το λυπάται αν περνά κακουχίες και βασανίζεται, αλλά να το παραδίδει σε κινδύνους». «Όπως ακριβώς συνηθίζουμε να λέμε ο τάδε αρνήθηκε τον τάδε, με την έννοια του δεν τον έχει φίλο ούτε γνωστό, έτσι και ο καθένας οφείλει να μην έχει καμμία φιλία με το σώμα του» ερμηνεύει ο Θεοφύλακτος. Σε αυτό συνεπικουρεί και η ρήση του Αποστόλου Παύλου «Ζω δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός».

Και αράτω τον σταυρό αυτού Το να σηκώσει το σταυρό του, φανερώνει το μέχρι πόσο πρέπει να απαρνηθεί τον εαυτό του, δηλαδή να βαστάει και να κουβαλά παντοτινά μας λέει ερμηνεύοντας ο ιερός Χρυσόστομος. Και συνεχίζει «ο σταυρός δε σημαίνει τίποτε άλλο παρά τον βίαιο θάνατο». Για να μη νομίσεις ότι πρέπει να απαρνηθείς τον εαυτό σου όσον αφορά μόνο τα εναντίον σου λόγια και τις ύβρεις και τις κατηγορίες, λέγει μέχρι και ποιου βαθμού πρέπει να απαρνηθείς τον εαυτό σου, δηλαδή μέχρι θανάτου και μάλιστα επονείδιστου (σταυρικού). Για τον λόγο αυτό δεν είπε ‘ας απαρνηθεί τον εαυτό του μέχρι θανάτου’ αλλά ας σηκώσει τον σταυρό του δηλώνοντας τον ατιμωτικό θάνατο και ότι όχι μία φορά, ούτε δύο, αλλά καθ’ όλην μας τη ζωή, πρέπει να το κάνουμε αυτό. ‘Συνεχώς, λέει, να σκέπτεσαι το θάνατο αυτόν, και καθημερινά να είσαι έτοιμος για σφαγή’. Διότι επειδή πολλοί μεν περιφρόνησαν τα χρήματα και την τρυφή και τη δόξα, όμως το θάνατο δεν τον περιφρόνησαν αλλά φοβήθηκαν τους κινδύνους, ‘εγώ’ λέγει ‘θέλω ο δικός μου στρατιώτης να παλεύει μέχρις αίματος, και οι αγώνες να φθάνουν μέχρις σφαγής. Ώστε και αν είναι ανάγκη και θάνατο να υπομείνουμε είτε θάνατο επονείδιστο, είτε θάνατο επικατάρατο, είτε να διασύρεται η υπόληψή μας, όλα πρέπει να τα υποφέρουμε με γενναιότητα, και κατ’ αυτόν τον τρόπο να χαιρόμαστε πιο πολύ».

Στη συγκεκριμένη φράση αξίζει να προσέξουμε τον λόγο του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, «Ν’ απαρνήται τον εαυτό του αυτός που θέλει να ακολουθήσει και να σηκώνει το σταυρό του, σημαίνει να μη λυπήται τον εαυτό του όταν το απαιτεί ο καιρός αλλά να είναι έτοιμος για τον ατιμωτικό θάνατο υπέρ της αρετής και της αληθείας των θείων δογμάτων. Τούτο δε, το ν’ αρνηθή κανείς τον εαυτό του και να παραδοθή σ’ έσχατη ατιμία και θάνατο, αν και είναι μέγα και υπερφυές, δεν είναι παράλογο· διότι οι βασιλείς της γης δεν θα εδέχονταν ποτέ, όταν μάλιστα μεταβαίνουν σε πόλεμο, να τους ακολουθήσουν άνθρωποι που δεν είναι έτοιμοι να πεθάνουν γι’ αυτούς. Πού λοιπόν είναι το αξιοθαύμαστο, εάν και ο βασιλεύς των ουρανών, αφού επεδήμησε στη γη κατά την επαγγελία του, τέτοιους ακολούθους ζητεί προς αντιμετώπισι του κοινού εχθρού του γένους; Αλλά οι μεν βασιλείς της γης δεν μπορούν να αναζωώσουν τους φονευθέντας στον πόλεμο ούτε ν’ ανταπο­δώσουν κάτι ταιριαστό στους πρωταγωνιστάς από αυτούς· τί θα μπορούσε τάχα να λάβη από αυτούς κάποιος που δεν ζη πλέον; Αλλά και γι’ αυτούς, αν ο θάνατος είναι υπέρ ευσεβών, η ελπίς είναι στον Κύριο· έτσι δε ο Κύριος ανταποδίδει ζωή αιώνια σ’ αυτούς που επρωτοστάτησαν στο να τον ακολουθούν. ο Παύλος που καυχάται στον Σταυρό, που φρονεί ότι δεν γνωρίζει τίποτε έκτος από τον Κύριο Ιησού, κι’ αυτόν εσταυρωμένον. Τί λέγει λοιπόν εκείνος; Σταυρός είναι το να σταυρώσωμε την σάρκα μαζί με τα πάθη και τις επιθυμίες (Γαλ. 5, 24). Νομίζετε ότι είπε τούτο μόνο για την τρυφή και τα υπογάστρια; Πώς τότε γράφει στους Κορινθίους ότι, «επειδή υπάρχουν έρι­δες ανάμεσά σας, είσθε ακόμη σαρκικοί και περιπατείτε κατά το ανθρώπινο φρόνημα» (Α’ Κορ. 3, 3); Ώστε και αυτός που αγαπά δόξα ή χρήματα, ή απλώς θέλει να επιβάλη το θέλημά του και προσπα­θεί έτσι να νικήση, είναι σαρκικός και περιπατεί κατά την σάρ­κα.

Αλλά κανείς, παρακαλώ, αδελφοί, ας μη δυσανασχετή, όταν ακούη που διακηρύσσομε ανόθευτο το θέλημα του Θεού, το αγαθό και ευάρεστο και τέλειο, μήτε να δυσαρεστηθή νομί­ζοντας δυσκολοκατόρθωτα τα παραγγέλματα· αλλά πρώτο μεν να αντιλαμβάνεται εκείνο, ότι η βασιλεία των ουρανών είναι βιαστή και βιασταί την αρπάζουν, και ν’ ακούη τον κορυφαίο των Αποστόλων του Χριστού Πέτρο, ότι «ο Χριστός έπαθε για χάρι μας, αφήνοντας σ’ εμάς υπογραμμό, για ν’ ακολουθήσωμε τα ίχνη του» (Α’ Πέτρ. 2, 21). Έπειτα να συλλογίζεται επίσης και τούτο, ότι ο καθένας, αφού κατανοήση αληθινά πόσα οφείλει στον Δεσπό­τη, όταν δεν μπορή ν’ ανταποδώση το παν, το ένα μέρος να το προσφέρη με μετριοφροσύνη, όσο μπορεί και προαιρείται, ως προς δε το μέρος πάλι που ελλείπει να ταπεινώνεται εμπρός του και ελκύοντας την συμπάθεια δια της ταπεινώσεως αυτού του είδους αναπληρώνει την έλλειψι. Εάν λοιπόν κανείς βλέπη τον λογισμό του να ορέγεται πλούτο και πολυκτημοσύνη, ας γνωρίζη ότι ο λογισμός αυτός είναι σαρκικός, και γι’ αυτό κινείται έτσι· αντιθέτως ο προσηλωμένος στον Σταυρό δεν μπορεί να κινήται προς κάτι τέτοιο. Είναι γι’ αυτό ανάγκη να τον ανεβάσωμε τον λογισμό στο ύψος του Σταυρού, για να μη ρίψη ο ίδιος τον εαυτό του κάτω και χωρισθή από τον σταυρωθέντα σ’ αυτόν Χριστό.

Τούτο λοιπόν είναι η σοφία και δύναμις του Θεού, το να νικήση δι’ ασθενείας, το να υψωθή δια ταπεινώσεως, το να πλουτήση δια πτώχειας. Όχι μόνο δε ο λόγος και το μυστήριο του Σταυρού, αλλά και ο τύπος είναι θείος και προσκυνητός, διότι είναι σφραγίς ιερά, σωστική και σεβαστή, αγιαστική και τελεστική των υπερφυών και απορρήτων αγαθών που ενεργή­θηκαν στο γένος των ανθρώπων από τον Θεό, αναιρετική κατά­ρας και καταδίκης, καθαιρετική φθοράς και θανάτου, παρεκτική αϊδίου ζωής και ευλογίας, σωτηριώδες ξύλο, βασιλικό σκήπτρο, θείο τρόπαιο κατά ορατών και αοράτων εχθρών, έστω και αν οι οπαδοί των αιρετικών φρενοβλαβώς δυσαρεστούνται. Αυτοί οι τελευταίοι δεν επέτυχαν την αποστολική ευχή, ώστε να κατορθώσουν να καταλάβουν μαζί με όλους τους αγίους, τι είναι το πλάτος και το μήκος, το ύψος και το βάθος· ότι ο Σταυ­ρός του Κυρίου παριστάνει όλη την οικονομία της σαρκικής παρουσίας και περικλείει όλο το κατ’ αυτήν μυστήριο, εκτείνε­ται προς όλα τα πέρατα και περιλαμβάνει όλα, τα άνω, τα κάτω, τα γύρω, τα ενδιάμεσα. Προβάλλοντας δε κάποια πρόφασι, για την οποία έπρεπε κι’ αυτοί, αν είχαν νου, να τον προσκυνούν μαζί μας, αποτροπιάζονται το σύμβολο του βασιλέως της δό­ξης, το οποίο κι’ ο ίδιος ο Κύριος ονομάζει φανερώς ύψος και δόξα του, όταν επρόκειτο ν’ ανεβή σ’ αυτό· κατά την μέλλουσα δε παρουσία κι’ επιφάνειά του προαναγγέλλει ότι θα έλθη το σημείο τούτου του Υιού του ανθρώπου με πολλή δύναμι και δόξα».

Επάνω στο σταυρό ο καθένας νιώθει τί σημαίνει να θυσιάζει τα δικαιώματά του, γεύεται την κακία και ταυτόχρονα λυτρώνεται γιατί δεν είναι μόνος του. Αυτή είναι και η ειδοποιός διαφορά σε σχέση με το σταυρό του Χριστού μας. Εκείνος στον σταυρό βίωσε την απόλυτη μοναξιά, εμείς στον κάθε σταυρό που καλούμαστε να σηκώσουμε έχουμε Εκείνον μαζί μας, δεν είμαστε μόνοι.

Και ας με ακολουθεί, ερμηνεύει ο Αγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος ότι είναι δυνατό και να πάσχει κανείς χωρίς να ακολουθεί τον Χριστό, όταν κανείς δεν υφίσταται τα παθήματα για χάρη Του(καθόσον και οι ληστές υποφέρουν πολλά και οι τυμβωρύχοι και οι απατεώνες) για να μην νομίσεις ότι αρκεί η ύπαρξη των δεινών , προσθέτει και την προϋπόθεση των δεινών. Ποια λοιπόν είναι αυτή; Πραγματοποιώντας αυτά και πάσχοντας αυτά, να ακολουθείς Αυτόν και να υπομένεις τα πάντα χάριν Αυτού και να έχεις και την υπόλοιπη αρετή. Καθόσον και τούτο φανερώνει το «Ας με ακολουθεί»· ώστε να μην επιδεικνύουμε μόνο ανδρεία κατά τη διάρκεια των δεινών, αλλά και σωφροσύνη και επιείκεια και κάθε είδος ευσέβειας. Αυτό σημαίνει το να ακολουθούμε τον Χριστό, όπως πρέπει, το να φροντίζουμε και για τα άλλα είδη της αρετής και το να υφιστάμεθα τα πάντα γι’Αυτόν.

Διότι υπάρχουν εκείνοι, οι οποίοι ακολουθούν τον διάβολο και πάσχουν αυτά, και χάριν εκείνου παραδίδουν τις ψυχές τους· αλλά εμείς πρέπει να τα πάσχουμε χάριν του Χριστού, ή μάλλον καλύτερα χάριν του ίδιου μας του εαυτού. Εκείνοι μεν ακολουθούν τον διάβολο και υποφέρουν για να βλάψουν τους εαυτούς τους και εδώ και εκεί (στη μέλλουσα ζωή)· εμείς όμως ακολουθούμε τον Χριστό και υποφέρουμε για να κερδίσουμε και τις δύο. Πώς λοιπόν δεν είναι απόδειξη της πιο μεγάλης ανοησίας, το να μην επιδεικνύουμε ούτε την ίδια ανδρεία με αυτούς οι οποίοι οδηγούνται στην απώλεια και μάλιστα τη στιγμή που εμείς πρόκειται να αποκομίσουμε τόσα στεφάνια; Αν και σε μας, βέβαια, και ο Χριστός παρίσταται ως βοηθός, σε εκείνους όμως κανείς.

Μαρκ. 8,35 ὃς γὰρ ἂν θέλῃ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ σῶσαι, ἀπολέσει αὐτήν· ὃς δ᾿ ἂν ἀπολέσῃ τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν ἕνεκεν ἐμοῦ καὶ τοῦ εὐαγγελίου οὗτος σώσει αὐτήν.

Διότι όποιος θέλει να σώση την επίγειον ζωή του, αυτός θα χάση την αιωνίαν και μακαρίαν ζωήν. Οποιος όμως αψηφήσει και θυσιάσει την ζωήν του προς χάριν εμού και του ευαγγελίου, αυτός θα σώση την ζωήν του εις την αιωνίαν μακαριότητα.

Για τους στίχους αυτούς μας δίνει την ακόλουθη ερμηνεία ο ιερός Χρυσόστομος «Διότι εκείνος που θέλει να σώσει τη ζωή του, αυτός θα χάσει την πνευματική και ευτυχισμένη αιώνια ζωή. Ενώ εκείνος που θα χάσει τη ζωή του για την ομολογία και υπακοή του σε μένα, θα τη βρει στο μελλοντικό αιώνα, όπου θα κερδίσει την αιώνια ζωή. Και η αιώνια αυτή ζωή είναι το παν.

Με μια παράξενη επιχειρηματολογία για την ανθρώπινη λογική ο Χριστός διδάσκει ότι η ζωή κερδίζεται μόνον όταν χαθεί. Η θυσία της ζωής οδηγεί στην κατ’ εξοχή ζωή. Ο Χριστός χρησιμοποιεί στις φράσεις του αυτές τη λέξη «ψυχή» με την διπλή έννοια της ζωής, της βιολογικής ζωής και της αιώνιας ζωής που είναι δώρο του Θεού.

Ο ιερός Νικηφόρος Θεοτόκης όπως διαβάζουμε στο Συναξαριστή γράφει περί αυτού «Βλέπουμε τούτο εκτετελεσμένο εις τον καιρό των διωγμών της Χριστιανικής Πίστεως. Όποιος τότε απώλεσε τον εαυτό του, δηλαδή παρέδωσε τη ζωή του στο θάνατο, για να μην αρνηθεί τον Ιησού Χριστό και την ευαγγελική αλήθεια, εκείνος έσωσε τον εαυτό του, γενόμενος Άγιος και στον χορό των πανένδοξων μαρτύρων συνταχθείς. Όποιος έσωσε τον εαυτό του, φύλαξε δηλαδή τη ζωή του από το θάνατο, αρνητής του Χριστού και του Ευαγγελίου έγινε δηλαδή και έτσι εκείνος απώλεσε τον εαυτό του, καθώς ήταν ανάξιος για την ουράνια Βασιλεία και συναριθμήθηκε με τους κατάδικους αποστάτες».

Όποιος θέλει την πραγματική ζωή, πρέπει να θυσιάσει την εύκολη ζωή του κόσμου. Όταν παρά την πνευματική παρακμή και σήψη που επικρατεί εσύ συνεχίζεις και πιστεύεις στις αξίες της πίστης, όταν εξακολουθείς και συντάσσεσαι με την αλήθεια παρά την κυριαρχία του ψεύδους γύρω σου, όταν όλοι επιλέγουν την εύκολη λύση του συμβιβασμού και εσύ επιμένεις με πείσμα άγιο να μην προδίδεις τις αρχές σου, τότε γίνεσαι και αποκαλύπτεσαι πραγματικός μαθητής του Χριστού που Τον ακολουθείς στο δρόμο της θυσίας. Και όσο αδύνατα και αν φαίνονται αυτά, τόσο αποτελούν τω όντι πραγματικότητα μέσα στην περιοχή της χάρης του Θεού. Οι ήρωες της πίστης και οι άγιοι της Εκκλησίας μας δεν είναι μόνο πρόσωπα του παρελθόντος αλλά μπορούν να γίνουν και να υπάρξουν ζωντανές μορφές στην εποχή μας.

Μαρκ. 8,36 τί γὰρ ὠφελήσει ἄνθρωπον ἐὰν κερδήσῃ τὸν κόσμον ὅλον, καὶ ζημιωθῇ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ;

Διότι τι θα ωφελήση τον άνθρωπον, εάν κερδήση ολόκληρον τον υλικόν κόσμον και χάσει την ψυχήν του;

Μαρκ. 8,37 ἢ τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς ψυχῆς αὐτοῦ;

Ή, τι θα δώση άνθρωπος ως αντάλλαγμα, δια να εξαγοράση την ψυχήν του από τον Αδην, αφού ούτε ο κόσμος όλος δεν ημπορεί να αντισταθμίση την αξίαν της ψυχής;

Στο συγκεκριμένο στίχο ερμηνεύει ο Ζηγαβινός λέγοντας « είναι αδύνατον ένας οποιοσδήποτε να κερδίσει τον κόσμο όλο, αλλά και να ήταν, κανένα όφελος. Διότι όλα του κόσμου είναι θνητά, ενώ η ψυχή αθάνατη. Και αυτών μεν η απόλαυση είναι πρόσκαιρη, αυτής όμως η κόλαση αιώνια».

Εάν μετά το μέγα αντάλλαγμα και το πολύτιμον λύτρον, το οποίον κατέβαλε ο Χριστός δια να εξαγοράσει τις ψυχές μας παραμελήσουμε αυτές για να κερδίσουμε τον κόσμο, η επακολουθήσασα απώλεια αυτών θα είναι ανεπανόρθωτη. «Ουκέτι περί αμαρτιών απολείπεται θυσία, ουδέ λύτρο τι προς εξαγοράς των ψυχών μας, φοβερά δε τις εκδοχή κρίσεως και πυρός ζήλος εσθίειν μέλλοντος τους υπεναντίους» (Εβρ. 10,26)

Μαρκ. 8,38 ὃς γὰρ ἐὰν ἐπαισχυνθῇ με καὶ τοὺς ἐμοὺς λόγους ἐν τῇ γενεᾷ ταύτῃ τῇ μοιχαλίδι καὶ ἁμαρτωλῷ, καὶ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐπαισχυνθήσεται αὐτὸν ὅταν ἔλθῃ ἐν τῇ δόξῃ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ μετὰ τῶν ἀγγέλων τῶν ἁγίων.

Διότι εκείνος, ο οποίος δια λόγους ανθρωπαρεσκείας και δειλίας θα εντραπή και θα αρνηθή εμέ και τους λόγους μου εις την γενεάν αυτήν, την αποστατημένην και αμαρτωλήν, και ο Υιός του ανθρώπου θα εντραπή αυτόν και θα τον αποκηρύξη, όταν ως κριτής των ανθρώπων έλθη ολόλαμπρος με την δόξαν του Πατρός αυτού συνοδευόμενος από τους αγίους αγγέλους”.

Ερμηνεύοντας ο ιερός Νικηφόρος Θεοτόκης τους συγκεκριμένους στίχους μας λέει « Όποιος ντρέπεται για το Πάθος, το Σταυρό και την Ταφή μου ή για οποιοδήποτε λόγο αρνείται τη θεότητα μου και περιφρονεί τις εντολές μου, ενώπιων των ανθρώπων, εκείνον εγώ θα τον καταισχύνω όταν έλθω στον κόσμο ένδοξος ως Θεός…και όταν καταισχύνεις το μυστήριο της ενανθρωπήσεως μου όταν έλθω εν τη δόξη του Πατρός μου για να κρίνω τον κόσμο τότε θα τον γεμίσω αισχύνη και θα του πω « Λέγω υμίν ουκ οίδα υμάς πόθεν έστέ, αποστητε απ’ εμού πάντες οι εργάτες της αδικίας» (Λουκ. 13,27). Και συνεχίζει …μοιχαλίδα και αμαρτωλή ονόμασε τη γενεά, το γένος των ανθρώπων, επειδή καθώς η εγκαταλιμπάνουσα τον ίδιο άντρα της και πηγαίνει με ξένο, γίνεται μοιχαλίδα και αμαρτωλή, έτσι μοιχαλίδα και αμαρτωλή γίνεται η ψυχή η οποία εγκαταλιμπάνουσα το Θεό προσκυνεί τα είδωλα, αποστατεί από τις εντολές του Θεού και γίνεται δούλη των θελημάτων του διαβόλου…»

Μαρκ. 9,1 Καὶ ἔλεγεν αὐτοῖς· ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι εἰσί τινες τῶν ὧδε ἑστηκότων, οἵτινες οὐ μὴ γεύσωνται θανάτου ἕως ἂν ἴδωσι τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ ἐληλυθυῖαν ἐν δυνάμει.

Και έλεγεν εις αυτούς· “Σας διαβεβαιώνω, ότι υπάρχουν μερικοί από αυτούς που ευρίσκονται εδώ, οι οποίοι δεν θα γευθούν τον θάνατον, προτού ιδούν την βασιλείαν του Θεού, δηλαδή την Εκκλησίαν, να εγκαθίσταται και να θεμελιώνεται εις την γην με δύναμιν κατά την ημέραν της επιφοιτήσεως του Αγίου Πνεύματος”.

«Αφού είπε για τον εαυτό του, ότι πρόκειται να έλθει σε δόξα …βεβαιώνει τον λόγο αυτό προσθέτοντας, ότι κάποιοι από αυτούς, όχι πολλοί αργότερα, θα δουν τη δόξα του» σύμφωνα με την ερμηνεία του Ζηγαβινού.

Ό Άγιος Νικόλαος (Βελιμίροβιτς) Επίσκοπος Αχρίδας ερμηνεύει για αυτόν το στίχο ως εξής “Ποιοί είναι αυτοί που δε θα γευτούν θάνατο προτού δουν τη βασιλεία του Θεού νά ’ρχεται δυναμικά; Ο Κύριος, που μιλούσε στους μαθητές Του μα και σ’ ένα μεγάλο πλήθος ανθρώπων, είπε: «εισί τινες των ώδε εστηκότων». Είναι μερικοί απ’ αυτούς που τώρα βρίσκονται εδώ, ανάμεσά μας. Ποιούς εννοεί, επομένως;

Πρώτα εννοεί εκείνους που έχουν τηρήσει την εντολή Του ν’ απαρνηθούν τον εαυτό τους και ν’ αναλάβουν το σταυρό τους. Αυτοί, αν και ζουν σ’ αυτόν τον κόσμο, θα νιώσουν μέσα τους τη δύναμη της βασιλείας του Θεού. Το Πνεύμα του Θεού θα τους επισκιάσει, θα τους καθαρίσει και θα τους αγιάσει, θα τους ανοίξει τις πύλες των μυστηρίων του ουρανού, όπως έγινε αργότερα στον πρωτομάρτυρα Στέφανο και στους αποστόλους. Δεν είδαν τη βασιλεία του Θεού δυναμικά οι απόστολοι την ημέρα της Πεντηκοστής, τη στιγμή που έλαβον δύναμιν εξ ύψους; Κι ο Στέφανος «υπάρχων πλήρης Πνεύ­ματος Αγίου, ατενίσας εις τον ουρανόν είδε δόξαν Θε­ού» (Πράξ. ζ’ 55). Ο ευαγγελιστής Ιωάννης δεν είδε τη βασιλεία του Θεού πριν από το σωματικό του θάνατο; Ο απόστολος Παύλος δεν ανέβηκε ως τον τρίτο ουρανό προτού γευτεί θάνατο; Ας αφήσουμε όμως τους αποστόλους κατά μέρος. Ποιός ξέρει πόσοι από κείνους που παρακολουθούσαν και άκουγαν τον Κύριο ένιωσαν τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος και είδαν τη βασιλεία του Θεού νά ’ρχεται προτού εγκαταλείψουν τον κόσμο αυτό;

Εκτός όμως από την ερμηνεία αυτή, κάποιοι ευαγγελικοί σχολιαστές δίνουν στα παραπάνω λόγια του Χριστού διαφορετική ερμηνεία. Εκτιμούν ότι τα λόγια αυτά του Σωτήρα μας αναφέρονται στους τρεις αποστόλους, τον Πέτρο, τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη, που λίγο καιρό αργότερα είδαν τον Κύριο να μεταμορφώνεται στο όρος Θαβώρ και να συνομιλεί με τον Ηλία και το Μωυσή. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως η ερμηνεία αυτή είναι σωστή, μα δεν αποκλείει και την άλλη. Οι τρεις απόστολοι σίγουρα είδαν τη βασιλεία του Θεού δυναμικά στο όρος Θαβώρ, όταν ο Κύριος Ιησούς εμφανίστηκε με την ουράνια δόξα Του, ενώ από τον άλλο κόσμο εμφανίστηκαν ο Μωυσής κι ο Ηλίας, ο ένας στα δεξιά κι ο άλλος αριστερά Του. Δεν πρέπει όμως να πιστεύουμε πως αυτή ήταν η μοναδική περίπτωση που άνθρωποι θνητοί είδαν τη βασιλεία του Θεού νά ’ρχεται δυναμικά. Το περιστατικό του όρους Θαβώρ ήταν πραγματικά εκθαμβωτικό, μα δεν αποκλείει τις αμέτρητες άλλες περιπτώσεις θνητών ανθρώπων που είδαν σ’ αυτή τη ζωή, αν και με διαφορετικό τρόπο, τη βασι­λεία του Θεού δυναμικά και ένδοξα”.

Επίλογος

Σήμερα αδελφοί μου δεν καλούμαστε μόνο να προσκυνήσουμε το τρισμακάριο και πανσεβάσμιο Σταυρό του Σωτήρος Χριστού, αλλά να τον ζήσουμε. Να τον ζήσουμε επιδιώκοντας την ταπείνωση, σταυρώνοντας κάθε στιγμή τον εαυτό μας και το θέλημά μας, καλλιεργώντας την αγάπη και ζητώντας το έλεος και τη συγχώρεση. Ο σταυρικός τρόπος ζωής είναι ο πρόδρομος της σωτηρίας και της Ουράνιας Βασιλείας. Σταυρωμένοι μόνο ακολουθούν τον Εσταυρωμένο. Και ποτέ να μην ξεχνάμε ότι οι εχθροί της πίστης μας οι βλάσφημοι αιρετικοί και οι άθεοι δεν φοβούνται την Εκκλησία πάνω σε θρόνο δοξασμένη. Την φοβούνται και την τρέμουν όταν την βλέπουν σταυρωμένη. Τότε είναι δυνατή. Τότε είναι παντοδύναμη.

Και θα τελειώσουμε με έναν υπέροχο λόγο του Αγίου Ιουστίνου του Πόποβιτς, «όταν αποφασίσεις να βιάσεις τον εαυτό σου να σηκώσεις το σταυρό σου να! Εσύ την ίδια στιγμή λαμβάνεις θεία δύναμη. Αυτή τη δύναμη την δίνει ο Κύριος για να μπορέσεις να νικήσεις κάθε αμαρτία μέσα σου, να μπορέσεις να νικήσεις κάθε κακή συνήθεια…Όλη σου η ζωή να γίνει χριστοειδής . Χάριν τινός; Χάριν του Χριστού. Για να εγκατοικήσεις τον Χριστό μέσα σου! Να αυτός είναι ο σκοπός μας! Αυτό είναι το όραμά μας, αυτό είναι η ανάπαυση και ο αιώνιος παράδεισος της ψυχής μας. Η δική μας η οδός, η οδός των Αγίων, είναι βία στον εαυτό μας να πράττουμε κάθε αγαθό, διηνεκής βία προς κάθε καλό. Να σηκώνουμε το σταυρό μας να χριστοποιούμε τον εαυτό μας …Μέσω κάθε αρετής ο άνθρωπος πρέπει να αντικαθιστά τον εαυτό του με το Θεό, τον Κύριο μας Ιησού Χριστό. Διότι «Θεός η αρετή» όπως λέει ο Άγιος Μάξιμος. Βίασε τον εαυτό σου σε κάθε καλό και ο αγαθός Κύριος θα σου δώσει τη δύναμη της Αναστάσεως. Να βαδίζουμε όλοι προς την Βασιλεία των ουρανών, έως ότου να μπορέσουμε να πούμε με τη Χάρη του Θεού και εμείς «Κύριε Ιησού Χριστέ δεν ζω πλέον εγώ, εσύ ζεις μέσα μου δια των Αγίων Μυστηρίων και αγίων αρετών. Σε σένα ανήκει η δόξα και η ευχαριστία νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν!

Κάνε ἐγγραφή στό νέο κανάλι τῆς Κατάνυξης τοῦ Youtube πατώντας ἐδῶ: https://bit.ly/2WldGra