Της Ολυμπίας
αποκλειστικά για την katanixi.gr

«Οἱ Χριστιανοί ὀφείλουν νά μήν ὁρκίζονται, οὔτε ἀληθινά οὔτε στά ψέματα» (Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης)

Επιμέλεια σύνταξης: katanixi.gr

Ε΄ Μέρος

Οἱ βιογράφοι καί ἐρευνητές τοῦ ἔργου τοῦ Ὁσίου πατρός Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου τόν ἀποκαλοῦν ὡς τόν «Μέγα Διδάσκαλο» τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως ἀλλά καί τῆς γνησίας Ὀρθοδόξου πνευματικότητας.

Ἐπίσης τόν ἀποκαλοῦν ὡς τόν «γνησιότερο ἑρμηνευτή» τῆς Ὀρθοδόξου Πατερικῆς Παραδόσεως, ὡς ἕναν ἀκόμη «Διδάσκαλον τῆς οἰκουμένης», ὡς ἕναν «ἀνυπέρβλητο ἀσκητή» καί ὡς μία σπάνια πνευματική φυσιογνωμία.

Ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης μέ τό ἔργο του ἔπαιξε καθοριστικό ρόλο γιά τήν διατήρηση τῆς Ὀρθοδόξου πνευματικότητας, διότι μέ τήν ἑρμηνευτική προσέγγιση τῆς Ὀρθοδόξου Πατερικῆς Παραδόσεως τῆς πρώτης χιλιετίας ἐπικαιροποίησε τήν διδασκαλία τῶν Ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας.

Τό θεόσδοτο ἔργο του διαδόθηκε κατά τό δεύτερο μισό τοῦ 20οῦ αἰώνα ἰδιαιτέρως μετά τήν ἁγιοκατάταξή του δίνοντας διαχρονικά τήν γνήσια μαρτυρία τῆς Ὀρθοδόξου Θεολογίας καί Ὀρθοδόξου βιοτῆς, ἔτσι ὥστε ἕως σήμερα γιά ὅλους ἐμᾶς νά ἀποτελεῖ μία καθαρή πηγή ἐμπνεύσεως.

Ὁ πατήρ Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης, ἀναφέρει στήν συνέχεια τῆς βιογραφίας του ὅτι:

“Ἀποβιβασθείς ἐν Ἁγίῳ Ὄρει ὁ Νικόλαος, ἐχάρη χαράν μεγάλην σφόδρα, καί έλθών κατά τάς ὁδηγίας τοῦ ῥηθέντος γέροντος Σιλβέστρου εἰς τήν Ἱεράν καί εὐαγῆ Μονήν τοῦ Ἁγίου Διονυσίου, τιμωμένην ἐπ᾿ ὀνόματι τοῦ Τιμίου Προδρόμου καί Βαπτιστοῦ Ἰωάννου, εὗρεν ἐκεῖ πλείσους ὁσίους ἄνδρας, κεκοσμημένου πάσῃ ἀρετῇ καί σεμνότητι καί ἀσκητικοῖς χαρίσμασι. (15)

Μεταξύ τῶν ὁποίων τούς Γέροντας Μακάριον μετά τοῦ πατρός αὐτοῦ, Ἀβράμιον καί ἄλλους, ἐν εὐλαβείᾳ καί ὁσιότητι ἀσκουμένους τόν πνευματικόν ἀγῶνα, θαυμάσας δέ τήν ἀρετήν αὐτῶν, καί προσκολληθείς μέ αὐτούς, ἐκοινοβίασεν ἐν τῇ ἱερᾷ καί σεβασμίᾳ ταύτῃ Μονῇ.

Ἦτον ὅμως προϊδεασμένος ἀπό τόν Γερο–Σίλβεστρον διά τούς ἄνωθεν ἄνδρας. Μετά δέ ἡμέρας τινάς ἦλθεν καί ἕως ἐδῶ καί ἐγνωρισθήκαμεν.

Οἱ δέ Διονυσιᾶται βλέποντάς τον προκομμένον τόν ἠγάπησαν καί τόν ἐπαρακίνησαν νά γένῃ καλόγερος.

Καί πεισθείς τῇ συμβουλῇ αὐτῶν τόν ἔκαμε καλόγερον, ῥασοευχήν, ἕνας παπα–Ἰωσήφ λεγόμενος.

Ἐνταῦθα πνέων Θείου ζήλου πρός τήν κατά Χριστόν ὁσίαν ζωήν καί ἀποβαλών πλήρως πᾶν κοσμικόν φρόνημα καί νόημα, ἐκάρη μοναχός, λαβών τό μικρόν σχῆμα, καί μετωνομάσθη ἀπό Νικολάου, Νικόδημος.

Γνωρίσαντες οἱ ἀδελφοί τῆς Ἱερᾷς Μονῆς καί τήν βαθεῖαν παιδείαν καί γνῶσίν του, ἔτι δέ ἐκτιμήσαντες τήν θερμήν αὐτοῦ εὐλάβειαν καί τήν λοιπήν σπουδήν καί προθυμίαν πρός τούς κανόνας καί τάς τάξεις τῆς ὁσίας καί σεμνῆς κοινοβιακῆς ζωῆς καί τό ὑποδειγματικόν αὐτοῦ ἦθος, ἔβαλαν αὐτόν διαβαστήν (ἀναγνώστην) εἰς τό Καθολικόν,καί γραμματικόν τοῦ Μοναστηρίου.

Ἐν τῇ Ἱερᾷ ταύτῃ Μονῇ ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὑπῆρξε τύπος ἐν πᾶσιν ἀπαράμμιλος, τόσον ἐν τῇ ἀνατεθείσῃ αὐτῷ διακονίᾳ, ὅσον καί ἐν ταῖς πνευματικαῖς πράξεσιν, διά τῶν ὁποίων ἡμέρας ἐξ ἡμέρας προήγετο «τοῖς ἔμπροσθεν ἐπεκτεινόμενος», ὑποτάσσων τήν σάρκα τῷ πνεύματι.

Καί λαμπρύνων τόν νοῦν διά τῆς μελέτης τοῦ κρείττονος καί προετοιμάζων ἑαυτόν διά τούς τελειοτάτους ἀγῶνας τῆς θεοποιοῦ ἡσυχίας καί τῆς ἄκραν κατά Χριστόν φιλοσοφίας, ἐν οἷς ἀνεδείχθη δοκιμώτατος καί μέγας ἐν ἔργῳ καί λόγῳ.

Ἀπαρχή συγγραφῆς: «Φιλοκαλία» (1777)

Εἰς δέ τούς 1777 ἦλθεν στό Ἅγιον Ὄρος ὁ ἅγιος Κορίνθου Μακάριος, ὁ γνωρίσας τόν ἱερόν Νικόδημον ἐν Ὕδρᾳ, καί μετά τήν προσκύνησιν τῶν ἱερῶν Mοναστηρίων ἦλθεν εἰς ταῖς Καρυαῖς καί ἐφιλοξενήθη εἰς τό Κελλίον «Ἅγιος Ἀντώνιος» ἀπό ἕναν συντοπίτην του, τόν Γερο-Δαβίδ.

Καί ὄντας αὐτοῦ ἔκραξε καί τόν Νικόδημον καί τόν ἐπαρακάλεσεν νά θεωρήσῃ τήν «Φιλοκαλίαν». Καί προέτρεψεν αὐτόν νά ἐπιθεωρήσῃ πρός ἔκδοσιν τά ὀγκωδέστατα πνευματικά βιβλία «Φιλοκαλίαν» καί «Εὐεργετινόν», καί τό περί «Θείας καί ἱερᾶς Μεταλήψεως» πονημάτιον αὐτοῦ. (16)

Δώσας τάς ἀφορμάς εἰς τόν Ὅσιον ἄνδρα νά ἐπιδοθῇ εἰς τούς ὑψηλούς πνευματικούς ἀγῶνας, οἵτινες ἀνέδειξαν αὐτόν φωστῆρα τῆς Ἐκκλησίας ἀειλαμπέστατον, καί οἰκουμενικόν τῆς εὐσεβείας διδάσκαλον.

Καί μέ τοῦτον τόν τρόπον ἄρχισεν ὁ εὐλογημένος!

– Μά τί ἄρχισεν;

– Ἀπορῶ, δέν ἠξεύρω τί νά εἰπῶ;

– Νά εἰπῶ πνευματικούς ἀγῶνας ἤ ὑπερβολικούς κόπους τοῦ νοός καί τῆς σαρκός του;

– Ὄχι μόνον αὐτά εἶναι, ὁπού εἶπα, ἀλλά καί ἄλλα, ὁπού δέν φτάνει ὁ νοῦς μου νά τά στοχασθῆ.

Ἄρχισε, λέγω, ἀπό τήν «Φιλοκαλίαν», τήν ὁποίαν ἀφοῦ διεξῆλθε, τακτοποιήσας ὅπου ἦτο ἀνάγκη τάς ἐν αὐτῇ περιεχομένας πνευματικάς καί ὑψηλάς διδασκαλίας, συνέταξε γλαφυρῶς ἑκάστου Ὁσίου συγγραφέως τόν βίον.

Καί αὐτοῦ βλέπομεν τό ὡραιότατον Προοίμιον, τούς ἐν συνόψει μελισταγεῖς Βίους τῶν θεσπεσίων Πατέρων.

Ὁμοίως ἐδιώρθωσε καί τόν «Εὐεργετινόν» καί μἐ κάλλιστον Προοίμιον ἐκαλλώπισε.

Ἐδιώρθωσε καί ἐπλάτυνε τό πάγχρυσον πονημάτιον, τό «Περί τῆς Θείας καί ἱερᾶς συνεχοῦς Μεταλήψεως», τά ὁποῖα τά ἐπῆρεν ὁ ἅγιος Κορίνθου καί τά ἐπῆγεν εἰς τήν Σμύρνην, διά νά φροντίσῃ τά ἔξοδα τῆς τυπογραφίας.

Μετά τήν ἀναχώρησιν τοῦ Ἁγίου Μακαρίου, ὁ θεῖος Νικόδημος παρέμενεν εἰς Καρυάς, εἰς τό ὁσπίτιόν μας σχεδόν ἕναν χρόνον φιλοξενούμενος, εἰς τό ἐκεῖ Κελλίον τῆς Μεγίστης Λαύρας, τιμώμενον ἐπ᾿ ὀνόματι τοῦ Ἁγίου Γεωργίου καί κοινῶς ἐπωνομαζόμενον τῶν «Σκουρταίων».

Μετά τῶν ὁποίων καί συνεδέθη δι᾿ ἀῤῥήκτου ἐν Χριστῷ φιλίας καί ἀγάπης, ἔνθα ἐπί ἕν ἔτος ἀντέγραψε τήν «Ἀλφαβηταλφάβητον», βιβλίου συγγραφέν ὑπό Ὁσίου Μελετίου τοῦ Γαλησιώτου καί Ὁμολογητοῦ, καί περιέχων πνευματικά διδάγματα στοιχηδόν.

Καί εἶτα ἐπανῆλθεν εἰς τήν Ἱεράν Μονήν τοῦ Διονυσίου.

Ταξίδιον διά «Mπογδανίαν» (Ρουμανίαν) ματαιωθέν

Ἀγωνιζόμενος ὁ θεῖος Πατήρ ἐν τῇ ἱερᾷ Μονῇ τοῦ Ἁγίου Διονυσίου τό καλόν τῆς κατά Χριστόν ζωῆς καί ἀσκήσεως ἀγῶνα, καί ἀναβάσεις καθ᾿ ἑκάστην ἡμέραν ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ ποιούμενος, ἤκουσε τήν φήμην τῶν ἀρετῶν τοῦ Κοινοβιάρχου Παϊσίου τοῦ Ρώσσου, εὑρισκομένου εἰς Μπογδανίαν, (σημερινήν Ῥουμανίαν).

Καί ἔχοντος ὑπό τάς πνευματικάς αὐτοῦ ὁδηγίας ὑπέρ τούς χιλίους ἀδελφούς, τούς ὁποίους σύν τοῖς ἄλλοις ἐδίδασκε καί τήν νοεράν προσευχήν, ἀπεφάσισε νά μεταβῇ ἐκεῖ, ὡς ἄκρος ἐραστής τῆς θεοποιοῦ ταύτης νοερᾶς προσευχῆς.

Καί ἀγαπῶντας καί αὐτός αὐτήν τήν «Θείαν ἐργασίαν» ἐμβῆκεν εἰς καράβιον, διά νά ὑπάγῃ εἰς ἀναζήτησιν τῆς φιλουμένης του Θείας προσευχῆς.

Καί ἀρμενίζοντας ἔξω ἀπό τόν Ἄθωνα τούς ηὗρε φουρτούνα καί ἐκιδύνευσαν νά πνιγῶσι, καί ἠναγκάσθησαν νά ἀλλάξουν κατεύθυνσιν, μετά πολλοῦ δέ κόπου ἕως νά φθάσουν εἰς τόν λιμένα τῆς Παναγίας εἰς τήν Θάσον.

Καί ἐκεῖ εὐγαίνοντας ἄλλαξε τούς σκοπούς του ἀπό τήν φουρτούναν κατά τό φαινόμενον, τῇ δέ ἀληθείᾳ νεῦσις Θεοῦ τόν ἐγύρισε, διά νά ἐπιχειρισθῇ τό μέγα τοῦτο καλόν εἰς τήν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ”.

Οἱ κ υ ρ ι ώ τ ε ρ ε ς ἐντολές τοῦ Εὐαγγελίου, ὑπό τοῦ Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου:

5. Οἱ Χριστιανοί ὀφείλουν νά μήν ὁρκίζονται, οὔτε ἀληθινά οὔτε στά ψέματα.

Ἐγώ σᾶς λέω νά μήν ὁρκίζεστε καθόλου. (17)

Οὔτε στόν οὐρανό, γιατί εἶναι ὁ θρόνος τοῦ Θεοῦ.

Οὔτε στή γῆ, γιατί εἶναι τό σκαμνί ὅπου πατοῦν τά πόδια Του.

Οὔτε στά Ἱεροσόλυμα, γιατί εἶναι ἡ πόλη τοῦ Θεοῦ, τοῦ μεγάλου Βασιλιᾶ.

Οὔτε στό κεφάλι σας νά ὁρκιστεῖτε, γιατί δέν μπορεῖτε νά κάνετε οὔτε μιά τρίχα του ἄσπρη ἤ μαύρη.

Ὁ λόγος σας ἄς εἶναι ἁπλά «ναί» καί «ὄχι».

Ὅ,τι περισσότερο πεῖτε ἀπό τό «ναί» καί τό «ὄχι», προέρχεται ἀπό τόν πονηρό διάβολο (Ματθ. 5, 34-37).

Προπαντός, ἀδελφοί μου, νά μήν ὁρκίζεστε οὔτε στόν οὐρανό οὔτε στή γῆ οὔτε πουθενά ἀλλοῦ.

Ἀλλ᾽ ἄς εἶναι τό «ναί» σας πραγματικό «ναί» καί τό «ὄχι» σας πραγματικό «ὄχι», γιά νά μή βρεθεῖτε κατηγορούμενοι στήν τελική Κρίση ἤ καί γιά νά μήν πέσετε σέ ὑποκρισία καί ψευδολογία (Ἰακ. 5, 12).

Ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, στό ἔργο του ὁ «Ἀόρατος Πόλεμος», γράφει τά ἑξῆς:

– Νά θυμᾶστε ὅτι ὑποχεσθήκατε στό ἅγιο Βάπτισμα ὅτι ἀπαρνῆσθε καί πολεμᾶτε τόν σατανᾶ καί ὅλα τά ἔργα του καί κάθε λατρεία του καί κάθε ἁμαρτία του, τά ὁποῖα ἔργα του εἶναι αὐτά τῆς φιληδονίας, τῆς φιλοδοξίας καί τῆς φιλαργυρίας καί τά ὑπόλοιπα πάθη. (18)

Ὁπότε καί νά ἀγωνίζεστε, ὅσο μπορεῖτε, γιά νά κατατροπώσετε, γιά νά τόν ντροπιάσετε καί γιά νά τόν νικήσητε μέ ὅλη σας τήν τελειότητα.

– Ποιά δέ εἶναι ἡ πληρωμή καί ὁ μισθός, πού ἔχετε νά πάρετε γιά αὐτή τή νίκη σας;

– Πολύς καί μεγάλος.

Καί ἀκοῦστε ἀδελφοί μου,αὐτό αὐτολεξεί ἀπό τό ἴδιο τό στόμα τοῦ Κυρίου, ὁπού μᾶς τό ὑπόσχεται στήν Ἱερή Ἀποκάλυψι.

1. «Σέ ὅποιον νικήσει θά τοῦ δώσω νά φάῃ τόν καρπό ἀπό τό δένδρο τῆς ζωῆς, πού βρίσκεται στόν Παράδεισο τοῦ Θεοῦ μου» (Ἀποκ. 2, 7).

2. «Τόν νικητή δέν θά τόν πειράξη ὁ δεύτερος θάνατος» (Ἀποκ. 2, 11).

3. «Σέ ὅποιον νικήσῃ θά τοῦ δώσω ἀπό τό κρυμμένο μάννα» (Ἀποκ. 2, 17).

4. «Στό νικητή θά τοῦ δώσω τήν ἐξουσία πού κι’ ἐγώ πῆρα ἀπό τόν Πατέρα μου κι’ ἀκόμη θά τοῦ δώσω τό ἄστρο τό πρωινό» (Ἀποκ. 2, 28).

5. «Τόν νικητή θά τόν ντύσῃ ὁ Θεός μέ τά λευκά ροῦχα τῆς νίκης· δέν θά διαγράψω τό ὄνομά του ἀπό τό βιβλίο τῆς ζωῆς καί θά τόν ἀναγνωρίζω ὡς δικό μου μπροστά στόν Θεό καί τούς ἀγγέλους του» (Ἀποκ. 3, 5).

6. «Τόν νικητή θά τόν κάνω στῦλο στό ναό τοῦ Θεοῦ μου» (Ἀποκ. 3, 12).

7. «Τόν νικητή θά τόν βάλω νά καθίσῃ μαζί μου στόν θρόνο μου» (Ἀποκ. 3, 21).

8. «Ὁ νικητής θά τά κληρονομήσῃ ὅλα, κι’ ἐγώ θά εἶμαι Θεός του κι’ αὐτός παιδί μου» (Ἀποκ. 21, 7).

– Βλέπετε ἀξιώματα;

– Βλέπετε μισθούς;

– Βλέπετε τό ὀκταπλάσιο αὐτό στεφάνι, τό ὁποῖο εἶναι γεμάτο ἄνθη καί ἁμαράντινο, ἀλλά πολλά περισσότερα στεφάνια θά σᾶς πλέξουν ἀδελφοί, ἄν νικήσετε τόν διάβολο.

Σέ αὐτό λοιπόν μαθητεύετε, στό νά ἀγωνίζεστε καί νά ἐγκρατεύεστε «γιά νά μή πάρη κανένας τό στεφάνι σας» (Ἀποκ. 3, 11).

Ἀμήν, γένοιτο!

Συνεχίζεται…

• 15. Βίος καί πολιτεία καί λαμπροί ἀγῶνες τοῦ Ὁσίου καί Θεοφόρου Πατρός ἡμῶν καί σοφωτάτου Διδασκάλου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου. Ποίημα Γερασίμου Μοναχοῦ Μικραγιαννανίτου
  (Ἐκ τοῦ βιβλίου: Διονυσιάτικον Ἁγιολόγιον, ἔκδοσις Ἱερᾶς Μονῆς Διονυσίου Ἁγίου Ὄρους, Ἅγιον Ὄρος, 2004, σελ. 98-130) http://users.uoa.gr/
• 16. Ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης. Ὁ πρωτότυπος βίος του.
  Ὑπό Εὐθυμίου Ἱερομονάχου τοῦ Σταυρουδᾶ (1813). http://users.uoa.gr/
• 17. Οἱ κυριώτερες ἐντολές τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου. http://users.uoa.gr/
• 18. Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου «Ἀόρατος Πόλεμος»
  Ἀπόδοση στή νέα Ἑλληνική: Ἱερομόναχος Βενέδικτος
  Ἔκδοση Συνοδείας Σπυρίδωνος Ἱερομονάχου, Νέα Σκήτη, Ἅγιον Ὄρος http://users.uoa.gr/

Κάνε ἐγγραφή στό νέο κανάλι τῆς Κατάνυξης τοῦ Youtube πατώντας ἐδῶ: https://bit.ly/2WldGra

Δείτε σχετικά:
– Το Συναξάρι του Οσίου Νικοδήμου Μοναχού του Αγιορείτου (Α΄ Μέρος, Β΄, Γ΄, Δ΄)