Της Ολυμπίας
αποκλειστικά για την katanixi.gr

«Οἱ Χριστιανοί, ἄν δέν ξεπεράσουν στά καλά ἔργα τούς δικαίους τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, δέν μπαίνουν στή Βασιλεία τῶν οὐρανῶν» (Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης)

Επιμέλεια σύνταξης: katanixi.gr

ΙΖ΄ Μέρος

Ὁ ἀείμνηστος Προηγούμενος – Ἀρχιμανδρίτης τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου τοῦ Ἁγίου Ὄρους πατήρ Γεώργιος Καψάνης, γράφει γιά τόν Ὀρθόδοξο Μοναχισμό κατά τόν Ἅγιο Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη, τά ἑξῆς:

Ἡ προσφορά τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου στήν Ἐκκλησία.

“Καίτοι αὐστηρός ἡσυχαστής ὁ Ἅγιος Νικόδημος, πονοῦσε τόν λαό τοῦ Θεοῦ πού ζοῦσε στήν ἄγνοια καί στερεῖτο πνευματικῆς φροντίδας. Ἡ ἀγάπη του γιά τήν Ἐκκλησία τόν ἔκανε νά ἀναλώση ὅλη του τήν ζωή συγγράφοντας γιά τήν οἰκοδομή τῶν ἀδελφῶν του Χριστιανῶν. (60)

Μέ τό Νέον Μαρτυρολόγιον ἐνίσχυσε τούς πρώην ἀρνησιχρίστους νά ἐπιστρέψουν καί πολλοί νά μαρτυρήσουν γιά τόν Χριστό.

Μέ τό Πηδάλιον προσέφερε στήν Ἐκκλησία τό μόνο μέχρι σήμερα ἐν χρήσει βοήθημα γιά ἄσκηση τῆς ποιμαντικῆς κατά τούς Ἱερούς Κανόνας.

Μέ τήν Φιλοκαλία συνετέλεσε, ὥστε καί οἱ ἐν τῷ κοσμῷ Χριστιανοί νά μυηθοῦν στήν ἡσυχαστική ζωή καί νά τήν ἀσκοῦν στό μέτρο τοῦ δυνατοῦ.

Μέ τά ἑρμηνευτικά του ἔργα βοήθησε νά γίνεται ἡ λατρεία τῆς Ἐκκλησίας πιό συνειδητή καί γι᾿ αὐτό λατρεία λογική.

Μέ τά ψυχωφελῆ, τέλος, συγγράμματά του συνετέλεσε ὥστε ἡ εὐσέβεια τοῦ λαοῦ νά παίρνει ἡσυχαστικό χαρακτήρα μέ προοπτική τήν κάθαρση τῆς καρδιᾶς καί τήν θέωση.

Ὁ Ἅγιος Νικόδημος ἔδειξε ζωηρό ἐνδιαφέρον γιά τήν στερέωση τῆς Ὀρθόδοξου Παραδόσεως καί Ἀποστολικῆς Πίστεως στήν Ἐκκλησία καί ἀγωνίσθηκε γιά αὐτό.

Ἔδειξε μέ τήν στάση του αὐτή τήν ἀδιάσπαστη συνέχεια μιᾶς Παραδόσεως στήν Ἐκκλησία, ἡ ὁποία θέλει τούς μοναχούς εὐαίσθητους σέ θέματα Πίστεως, μιᾶς Παραδόσεως πού φθάνει στόνἍγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ, τόν Ὅσιο Μελέτιο τόν Ὁμολογητή, τόν Ἅγιο Θεόδωρο τόν Στουδίτη, τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Δαμασκηνό, τόν Ἅγιο Μάξιμο τόν Ὁμολογητή, τούς Ὁσίους Σάββα τόν Ἡγιασμένο καί Θεοδόσιο τόν Κοινοβιάρχη καί μέχρις αὐτόν τόν Μέγα Ἀντώνιο.

Δέν εἶναι τυχαῖο ὅτι ἔλαβε θέσιν ὑπέρ τοῦ (ἀνα)βαπτισμοῦ τῶν Λατίνων ὡς ἀβαπτίστων, ὅτι διόρθωσε καί ἑτοίμασε πρός ἔκδοση τήν Ἀλφαβηταλφάβητο καί συνέγραψε τόν κατά πλάτος βίο τοῦ Ὁσίου Μελετίου τοῦ Ὁμολογητοῦ, ὥστε ὁ φιλευσεβής ἀναγνώστης νά «γνωρίσει τό φῶς τῆς ἐδικῆς μας Ὀρθοδοξίας», καί τό σκότος τῆς ἐκείνων κακοδόξου αἱρέσεως.

Καί οὕτως νά «στηρίζεται εἰς τά θεῖα δόγματα τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας», καί νά ἀποφεύγει τά αἱρετικά καί ἀντίθεα φρονήματα τῆς Δύσεως.

– Εἶναι ἄξιον μνείας τό γράμμα πού ὁ Ἅγιος Νικόδημος ἔγραψε πρός τόν ἐφησυχάζοντα τότε στό Ἅγιον Ὄρος Πατριάρχη ἅγιο Γρηγόριο τόν Ε´ συνιστῶν τό βάπτισμα Ρωμαιοκαθολικοῦ μοναχοῦ, ὁ ὁποῖος «καταβαπτισμένος ὤν καί μεμολυσμένος τῷ τῶν Λατίνων μολύσματι, προσέρχεται… ὅπως βαπτισθῇ τῷ τῆς καθ᾿ ἡμᾶς Ἀνατολικῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας Ὀρθοδόξῳ βαπτίσματι».

Τέλος, τό καθολικό ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας ἐνδιαφέρον τοῦ Ἁγίου φθάνει καί μέχρι τοῦ γυναικείου μοναχισμοῦ, τοῦ ὁποίου ἐξαίρει τήν ἀξία καί σημασία γιά τήν ζωή τῆς Ἐκκλησίας.

Εἶναι πολύ σημαντική ἡ ὑποσημείωσή του στήν ἑρμηνεία τῆς Α´πρός Κορινθίους Ἐπιστολῆς, ὅπου μεταξύ ἄλλων ἀναφέρει:

– «Πόσον δέ καλόν καί ψυχωφελές ἔργον εἶναι νά κτίζονται εἰς κάθε τόπον Μοναστήρια Καλογραιῶν παρά τῶν Χριστιανῶν, ἐγώ δέν δύναμαι νά παραστήσω διά λόγου. Ὅσοι γάρ Χριστιανοί κτίζουν Μοναστήρια Καλογραιῶν εἰς τόν τόπον τους, αὐτοί ἀληθῶς κτίζουν ἕνα λιμένα, διά μέσου του ὁποίου ἐλευθερώνουν τάς ψυχάς ἀπό τήν φουρτούνα τοῦ κόσμου».

Καί στήν συνέχεια συνιστᾶ ὁ Ἅγιος Νικόδημος στούς Χριστιανούς νά φροντίζουν γιά τήν ἐξοικονόμηση τῶν χρειωδῶν τῶν γυναικείων Μοναστηριῶν, προσθέτων ὅτι αὐτοί «κάμνουν μίαν ἔλεημοσυνην, ὅπου ὑπερβαίνει ὅλες τίς ἐλεημοσύνες, ὅπου ἤθελε κάμη τινάς εἰς ἄλλα πρόσωπα πτωχῶν καί ἀσθενῶν».

Ὁ Ἅγιος Νικόδημος μέ τό συγγραφικό του ἔργο καί ἰδιαιτέρως μέ τήν ἁγιότητα τοῦ βίου του ἔγινε ἕνας οἰκουμενικός διδάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας.

Ἄν καί, ὅπως φαίνεται ἀπό τά συγγράμματά του, εἶχε πλουσιότερα ἡσυχαστική πείρα ἀπό ὅτι κοινοβιακή, ἐν τούτοις ἔγινε ὁ χειραγωγός πολλῶν νέων παλαιότερα καί πρός τόν κοινοβιακό μοναχισμό ἐν Ἁγίῳ Ὄρει καί ἐκτός αὐτοῦ.

Τό σημαντικό εἶναι ὅτι ἡ ὑπό εὐρείαν ἔννοια ἡσυχαστική του διδασκαλία, ἡ ἀποβλέπουσα στήν νηπτική ἐν καρδίᾳ ἐργασία τῶν Μοναχῶν, βοήθησε νά γίνῃ κατανοητό, ὅτι καί ἡ ἄσκησις στά μοναχικά κοινόβια δέον νά εἶναι κατ᾿ οὐσία ἡσυχαστική, ὁδηγοῦσα τούς θεοφιλῶς ἀγωνιζόμενους μοναχούς στήν τελεία ἕνωση μέ τόν Θεό διά τῆς τελείας ὑπακοῆς, τῆς κατά τό δυνατόν ἀδιάλειπτου προσευχῆς καί λατρείας τοῦ Θεοῦ, τῆς θυσιαστικῆς φιλαδελφείας καί ἀνυπόκριτου ἀγάπης.

Παρακαλοῦμε τόν ὅσιο Πατέρα ἡμῶν Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη νά πρεσβεύει γιά τούς ἀγωνιζόμενους σήμερα μοναχούς καί μοναχές, γιά τήν εὐστάθεια τῶν ἁγίων τοῦ Θεοῦ Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καί γιά τήν Ὀρθόδοξο Πίστη μας, πού, ὅπως καί στήν ἐποχή του, ἔτσι καί σήμερα εἶναι φῶς τοῦ κόσμου καί ἡ μόνη ἐλπίδα του”.

Οἱ κ υ ρ ι ώ τ ε ρ ε ς ἐντολές τοῦ Εὐαγγελίου, ὑπό τοῦ Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου:

17. Οἱ Χριστιανοί, ἄν δέν ξεπεράσουν στά καλά ἔργα τούς δικαίους τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, δέν μπαίνουν στή Βασιλεία τῶν οὐρανῶν.

Καί ἄν ἁμαρτάνουν, θά κολαστοῦν βαρύτερα ἀπό τούς ἀπίστους. (61)

Ἄν ἡ εὐσέβειά σας δέν ξεπεράσει τήν εὐσέβεια τῶν Γραμματέων καί τῶν Φαρισαίων, δέν θά μπεῖτε στή Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν (Ματθ. 5, 20).

Ἐκεῖνος ὁ δοῦλος πού ξέρει ποιό εἶναι τό θέλημα τοῦ Κυρίου του, δέν ἑτοιμάζει ὅμως οὔτε κάνει ὅ,τι θέλει Ἐκεῖνος, θά τιμωρηθεῖ αὐστηρά.

Ἀντίθετα, ἐκεῖνος πού δέν ξέρει τό θέλημα τοῦ Κυρίου του καί κάνει κάτι ἀξιόποινο, θά τιμωρηθεῖ πιό ἐλαφρά. Γιατί σ᾽ ὅποιον δόθηκαν πολλά, πολλά θά τοῦ ζητηθοῦν. Καί σ᾽ ὅποιον δόθηκαν περισσότερα, περισσότερα θά τοῦ ζητηθοῦν (Λουκ. 12, 47-48).

Ὅσοι ἁμάρτησαν χωρίς νά ξέρουν τό Νόμο τοῦ Θεοῦ, θά καταδικαστοῦν ὄχι μέ κριτήριο τό Νόμο (δηλαδή ἐλαφρότερα). Ὅσοι ὅμως ἁμάρτησαν γνωρίζοντας τό Νόμο, θά δικαστοῦν μέ κριτήριο τό Νόμο (δηλαδή βαρύτερα) (Ρωμ. 2, 12).

Θά ἦταν καλύτερα γι᾽ αὐτούς νά μήν εἶχαν γνωρίσει τό δρόμο τῆς ἀρετῆς καί τῆς εὐσεβείας, παρά, ἀφοῦ τήν γνωρίσουν, νά ἐγκαταλείψουν τήν ἁγία ἐντολή πού τούς παραδόθηκε (Β´ Πέτρ. 2, 21).

“Ὁ καλύτερος καθρέφτης, εἶναι ὁ καθρέφτης τῆς Ἀγάπης τοῦ Θεοῦ.

Ὅταν ἔρχονται τά προβλήματα, τά ψυχικά καί τά κοινωνικά, ἐκεῖ ρίχνουμε καί τήν ματιά μας, γιά νά μπορέσουμε νά βροῦμε τήν ἰσορροπία μας· τί (πραγματικά) μᾶς φταίει”.

Ἡ ἁπλοποιημένη μορφή τοῦ κειμένου τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου περί τῶν βασικῶν ἐντολῶν τοῦ Εὐαγγελίου. Συνοπτικῶς:

1. Ἀγαποῦμε τόν Θεό.

2. Ἀγαποῦμε τόν ἀδελφό μας.

3. Ἀποφεύγουμε τίς διαμάχες, τίς μνησικακίες καί τό μῖσος.

4. Τό βλέμμα μας τό καθαρίζουμε ἀπό τήν περιέργεια καί τήν ἐπιθυμία.

5. Δέν ὁρκιζόμαστε οὔτε στ’ ἀλήθεια οὔτε στά ψέμματα.

6. Δέν εἴμαστε ἐκδικητικοί καί δέν ἀνταποδίδουμε κακό στό κακό.

7. Δέν πηγαίνουμε τούς ἀδελφούς μας στά δικαστήρια, ὅπου θά κριθοῦν πιθανόν ἀπό κοσμικούς ἀνθρώπους.

8. Δέν κατακρίνουμε.

9. Συγχωροῦμε τά σφάλματα τῶν ἀδελφῶν μας ὥστε νά συγχωρέσει καί τά δικά μας ὁ Θεός.

10. Οἱ ἐλεημοσύνες, οἱ προσευχές καί οἱ νηστεῖες δέν γίνονται ὑποκριτικά ἀλλά ἀπό τήν καρδιά μας.

11. Δέν στοχεύουμε σέ ἐπίγειους θησαυρούς, ἀλλά σέ οὐράνιους. Καλύτερο θά ἦταν οἱ πλούσιοι νά κλαῖνε γιά τά πλούτη τους καί νά μήν ὑπολογίζουν σ’ αὐτά.

12. Δέν δείχνουμε μέριμνα γιά τά ἀγαθά τῆς γῆς, οὔτε δείχνουμε ἀγάπη γιά τόν κόσμο καί τά κοσμικά πράγματα· ἐπιζητοῦμε μᾶλλον τά οὐράνια ἀγαθά.

13. Δέν ὑπερηφανευόμαστε, ἀλλά μένουμε ταπεινοί.

14. Δείχνουμε ὑπομονή στίς θλίψεις.

15. Δέν ἀγαποῦμε τίς κοσμικές φροντίδες καί τίς ὑλικές ἀπολαύσεις. Προσπαθοῦμε νά μή ζοῦμε μέ ἀμέλεια καί πνευματική ραθυμία, ἀλλά μέ πνευματική ἐγρήγορση καί ἑτοιμότητακοιτάζοντας τήν ὥρα τοῦ θανάτου μας.

16. Μετανοοῦμε ἀπό τά βάθη τῆς καρδιᾶς μας.

17. Προσπαθοῦμε νά ξεπεράσουμε στά καλά ἔργα τούς δικαίους τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἄλλως δέν θά γευθοῦμε τήν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν.

Γνωρίζουμε ἐπίσης ὅτι ἁμαρτάνοντας θά τιμωρηθοῦμε βαρύτερα ἀπό κάποιον ἄπιστο.

Ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, στό ἔργο του ὁ «Ἀόρατος Πόλεμος», γράφει τά ἑξῆς:

– Νά θυμᾶστε ὅτι ὑποχεσθήκατε στό ἅγιο Βάπτισμα ὅτι ἀπαρνῆσθε καί πολεμᾶτε τόν σατανᾶ καί ὅλα τά ἔργα του καί κάθε λατρεία του καί κάθε ἁμαρτία του, τά ὁποῖα ἔργα του εἶναι αὐτά τῆς φιληδονίας, τῆς φιλοδοξίας καί τῆς φιλαργυρίας καί τά ὑπόλοιπα πάθη. (62)

Ὁπότε καί νά ἀγωνίζεστε, ὅσο μπορεῖτε, γιά νά κατατροπώσετε, γιά νά τόν ντροπιάσετε καί γιά νά τόν νικήσητε μέ ὅλη σας τήν τελειότητα.

– Ποιά δέ εἶναι ἡ πληρωμή καί ὁ μισθός, πού ἔχετε νά πάρετε γιά αὐτή τή νίκη σας;

– Πολύς καί μεγάλος.

Καί ἀκοῦστε ἀδελφοί μου, αὐτό αὐτολεξεί ἀπό τό ἴδιο τό στόμα τοῦ Κυρίου, ὁπού μᾶς τό ὑπόσχεται στήν Ἱερή Ἀποκάλυψι.

1. «Σέ ὅποιον νικήσει θά τοῦ δώσω νά φάῃ τόν καρπό ἀπό τό δένδρο τῆς ζωῆς, πού βρίσκεται στόν Παράδεισο τοῦ Θεοῦ μου» (Ἀποκ. 2, 7).

2. «Τόν νικητή δέν θά τόν πειράξη ὁ δεύτερος θάνατος» (Ἀποκ. 2, 11).

3. «Σέ ὅποιον νικήσῃ θά τοῦ δώσω ἀπό τό κρυμμένο μάννα» (Ἀποκ. 2, 17).

4. «Στό νικητή θά τοῦ δώσω τήν ἐξουσία πού κι’ ἐγώ πῆρα ἀπό τόν Πατέρα μου κι’ ἀκόμη θά τοῦ δώσω τό ἄστρο τό πρωινό» (Ἀποκ. 2, 28).

5. «Τόν νικητή θά τόν ντύσῃ ὁ Θεός μέ τά λευκά ροῦχα τῆς νίκης· δέν θά διαγράψω τό ὄνομά του ἀπό τό βιβλίο τῆς ζωῆς καί θά τόν ἀναγνωρίζω ὡς δικό μου μπροστά στόν Θεό καί τούς ἀγγέλους του» (Ἀποκ. 3, 5).

6. «Τόν νικητή θά τόν κάνω στῦλο στό ναό τοῦ Θεοῦ μου» (Ἀποκ. 3, 12).

7. «Τόν νικητή θά τόν βάλω νά καθίσῃ μαζί μου στόν θρόνο μου» (Ἀποκ. 3, 21).

8. «Ὁ νικητής θά τά κληρονομήσῃ ὅλα, κι’ ἐγώ θά εἶμαι Θεός του κι’ αὐτός παιδί μου» (Ἀποκ. 21, 7).

– Βλέπετε ἀξιώματα;

– Βλέπετε μισθούς;

– Βλέπετε τό ὀκταπλάσιο αὐτό στεφάνι, τό ὁποῖο εἶναι γεμάτο ἄνθη καί ἁμαράντινο, ἀλλά πολλά περισσότερα στεφάνια θά σᾶς πλέξουν ἀδελφοί, ἄν νικήσετε τόν διάβολο.

Σέ αὐτό λοιπόν μαθητεύετε, στό νά ἀγωνίζεστε καί νά ἐγκρατεύεστε «γιά νά μή πάρη κανένας τό στεφάνι σας» (Ἀποκ. 3, 11).

– «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με».

Ἀμήν, γένοιτο!

• 60. Ὁ Ὀρθόδοξος Μοναχισμός κατά τόν Ἅγιο Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη τοῦ Πανοσιολογιωτάτου Ἀρχιμανδρίτου π. Γεωργίου, Καθηγουμένου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὄρους.
  (Τό κείμενο πού ἀκολουθεῖ εἶναι ἀπό τήν εἰσήγηση τοῦ σεβαστοῦ Γέροντα στό Α´ Ἐπιστημονικό Συνέδριο «Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης: ἡ ζωή καί ἡ διδασκαλία του», τό ὁποῖο διωργανώθη (καί διεξήχθη) ἀπό τό Ἱερό κοινόβιο τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου στίς 21-23 Σεπτεμβρίου 1999. Πηγή: «Ἅγιον Ὄρος, ὁ πελώριος σμάραγδος».) http://users.uoa.gr/
• 61. Οἱ κυριώτερες ἐντολές τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου. http://users.uoa.gr/
• 62. Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου «Ἀόρατος Πόλεμος»
  Ἀπόδοση στή νέα Ἑλληνική: Ἱερομόναχος Βενέδικτος
  Ἔκδοση Συνοδείας Σπυρίδωνος Ἱερομονάχου, Νέα Σκήτη, Ἅγιον Ὄρος http://users.uoa.gr/

Κάνε ἐγγραφή στό νέο κανάλι τῆς Κατάνυξης τοῦ Youtube πατώντας ἐδῶ: https://bit.ly/2WldGra

Δείτε σχετικά:
– Το Συναξάρι του Οσίου Νικοδήμου Μοναχού του Αγιορείτου (Α΄ Μέρος, Β΄, Γ΄, Δ΄, Ε΄, ΣΤ΄, Ζ΄, Η΄, Θ΄, Ι΄, ΙΑ΄, ΙΒ΄, ΙΓ΄, ΙΔ΄, ΙΕ΄)