ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΣΤΟ «ΠΑΤΕΡΑ, ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟ, ΑΣ ΑΠΟΦΥΓΩ ΤΟ ΠΟΤΗΡΙΟ ΑΥΤΟ· ΟΜΩΣ ΑΣ ΜΗ ΓΙΝΕΙ ΟΠΩΣ ΕΓΩ ΘΕΛΩ, ΑΛΛ’ ΟΠΩΣ ΘΕΛΕΙΣ ΕΣΥ»

Παραθέτουμε σε συνέχειες αποσπάσματα από το αρχαίο κείμενο και τη μετάφραση της ΟΜΙΛΙΑΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΣΤΟ «ΠΑΤΕΡΑ, ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟ, ΑΣ ΑΠΟΦΥΓΩ ΤΟ ΠΟΤΗΡΙΟ ΑΥΤΟ· ΟΜΩΣ ΑΣ ΜΗ ΓΙΝΕΙ ΟΠΩΣ ΕΓΩ ΘΕΛΩ, ΑΛΛ’ ΟΠΩΣ ΘΕΛΕΙΣ ΕΣΥ».
Επίσης κατά των Μαρκιωνιστών και Μανιχαίων, και ότι δεν πρέπει να ριχνόμαστε στους κινδύνους, αλλά από κάθε θέλημα να προτιμούμε το θέλημα του Θεού. (ΟΜΙΛΙΕΣ ΗΘΙΚΕΣ-ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ)

2ο μέρος

Γιατί είπε ο Χριστός “Πατέρα, αν είναι δυνατό, ας αποφύγω το ποτήρι αυτό”; (Ιερός Χρυσόστομος)

…Τί ουν έστι το ανεγνωσμένον; «Πάτερ, ει δυνατόν, παρελθέτω το ποτήριον τούτο απ΄εμού». Τί ποτέ έστιν ο φησί; Δει γαρ το ειρημένον σαφέστερον ερμηνεύσαντας, ούτως επαγάγειν την λύσιν. Τί ουν εστιν ο φήσι; Πάτερ, ει δυνατόν, παράγαγε τον σταυρόν. Τί λέγεις; αγνοεί είτε δυνατόν, είτε αδύνατον, τούτο; Και τις αν τούτο είποι; Καίτοι τα ρήματα αγνοούντος εστιν· η γαρ του «ει», προσθήκη, αμφιβάλλοντός εστιν, αλλ΄, όπερ έφην, ου δει τοις ρήμασι προσέχειν, αλλά προς τα νοήματα τρέπεσθαι, και τον σκοπόν του λέγοντος ειδέναι, και την αιτίαν, και τον καιρόν, και πάντα συναγαγόντα ούτω θηράν την εναποκειμένην διάνοιαν. Η ουν σοφία η απόρρητος, ο τον Πατέρα ούτως ειδώς, ως ο Πατήρ οίδε τον Υιόν, πως αν τούτο ηγνόησεν; Ουδέ γαρ μείζων αύτη η γνώσις η περί του πάθους της γνώσεως της περί της ουσίας, ην ακριβώς μόνον οίδεν αυτός. «Καθώς γαρ» φησί, «γινώσκει με ο Πατήρ, καγώ γινώσκω τον Πατέρα».

…Ποιο λοιπόν είναι αυτό που αναγνώσθηκε; «Πατέρα, αν είναι δυνατό, ας αποφύγω το ποτήρι αυτό». Και τί εννοεί μ΄ αυτό που λέγει; Γιατί πρέπει να το ερμηνεύσουμε σαφέστερα αυτό και ύστερα να δώσουμε την εξήγηση. Τί σημαίνει λοιπόν αυτό που λέγει; Πατέρα αν είναι δυνατόν απομάκρυνε το σταυρό. Τί λέγεις; Αγνοεί αν αυτό είναι δυνατό ή αδύνατο; Και ποιος μπορεί να το πει αυτό; Όμως τα λόγια φανερώνουν κάποιον που αγνοεί, γιατί η προσθήκη του «αν» δείχνει κάποιον που αμφιβάλλει, αλλά, όπως είπα, δεν πρέπει να προσέχει κανείς στις λέξεις, αλλά να προχωρεί προς τα νοήματα και, γνωρίζοντας το σκοπό αυτού που μιλάει καθώς και την αιτία και την περίσταση  και, συγκεντρώνοντας όλα αυτά, έτσι να προσπαθεί να συλλάβει το νόημα που υπάρχει μέσα τους. Η σοφία λοιπόν η απόρρητη, αυτός που γνωρίζει έτσι τον Πατέρα, όπως ο Πατέρας γνωρίζει τον Υιό, πως μπορούσε να το αγνοήσει αυτό; Γιατί η γνώση αυτή για το πάθος δεν είναι μεγαλύετρη από τη γνώση για την ουσία, που μόνο αυτός γνωρίζει με ακρίβεια. « Όπως με γνωρίζει ο Πατέρας», λέγει, «έτσι και εγώ γνωρίζω τον Πατέρα». 

Και τί λέγω περί του μονογενούς Υιού του Θεού; Ουδέ γαρ οι προφήται φαίνονται τούτο ηγνοηκότες, αλλά και οι ειδότες σαφώς και προαναφωνούντες μετά πολλής της πληροφορίας, ότι δει τούτο γενέσθαι, και ότι πάντως έσται. Άκουε γουν πως διαφόρως άπαντες τον σταυρόν απαγγέλουσι. Πρώτος ο πατριάρχης Ιακώβ· προς γαρ αυτόν αποτείνων τον λόγον φησίν, «εκ βλαστού, υιέ μου, ανέβης»· βλαστόν την Παρθένον και το άχραντον της Μαρίας εμφαίνων. Είτα τον σταυρόν· δηλών έλεγεν· «αναπεσών εκοιμήθης ως λέων, και ως σκύμνος λέοντος, τις εγερεί αυτόν;». Τον γαρ θάνατον αυτού κοίμησιν εκάλεσε και ύπνον, και τω θανάτω συνήψε την ανάστασιν λέγων, «τίς εγερεί αυτόν;». Άλλος μεν ουδείς, αυτός δε εαυτόν. Δι΄ο και ο Χριστός έλεγεν, «εξουσίαν έχω θείναι την ψυχήν μου, και εξουσίαν έχω λαβείν αυτήν»· και πάλιν, «λύσατε τον ναόν τούτον, και εν τρισίν ημέραις εγερώ αυτόν».

Και γιατί λέγω για τον μονογενή Υιό του Θεού; Γιατί οι προφήτες φαίνονται να μην το αγνοούσαν αυτό, αλλά και το γνώριζαν πολύ καλά και προέλεγαν με μεγάλη βεβαιότητα ότι πρέπει να γίνει αυτό και ότι οπωσδήποτε θα γίνει. Άκου λοιπόν πως με διαφορετικό τρόπο όλοι αναγγέλουν το σταυρό. Πρώτος ο πατριάρχης Ιακώβ· γιατί, απευθύνοντας το λόγο προς αυτόν, λέγει, « από βλαστό, υιέ μου, φύτρωσες» , δηλώνοντας με το βλαστό την Παρθένο και την αγνότητα της Μαρίας. Έπειτα για να δηλώσει το σταυρό έλεγε «ξάπλωσες και κοιμήθηκες σαν λιοντάρι και σαν γέννημα λιονταριού· ποιός θα τον ξυπνήσει;».  Το θάνατο του λοιπόν ονόμασε κοίμηση και ύπνο, και με το θάνατο συνένωσε την ανάσταση, λέγοντας, «ποιος θα τον ξυπνήσει;». Κανείς βέβαια άλλος,  αλλ΄ο ίδιος τον εαυτό του. Γι΄ αυτό και ο Χριστός έλεγε, «έχω εξουσία να θυσιάσω τη ζωή μου και έχω εξουσία να την ξαναπάρω» και πάλι· «γκρεμίστε αυτό το ναό και σε τρεις ημέρες θα τον ξαναχτίσω». 

Τί δε εστιν, «αναπεσών εκοιμήθηε ως λέων»; Ώσπερ γαρ ο λέων ουκ εγρηγορώς μόνον, αλλά και καθεύδων εστι φοβερός, ούτω και ο Χριστός ου προ του σταυρού μόνον, αλλά και εν αυτώ τω σταυρώ, και εν αυτή τη τελευτή φοβερός ην, και τα μεγάλα τότε ειργάζετο θαύματα, ήλιον αποστρέφων, πέτρας τέμνων, την γην κλονών, το καταπέτασμα σχίζων, την γυναίκα του Πιλάτου δεδοττόμενος, τον Ιούδαν ελέγχων. Τότε γαρ έλεγεν, «ήμαρτον παραδούς αίμα αθώον». Και η γυνή Πιλάτουεδήλου, «μηδέν σοι και τω δικαίω τούτω· πολλά γαρ έπαθον κατ΄όναρ δι΄αυτόν» Τότε το σκότος την οικουμένην καταλάμβανε, και νυξ εν ημέρα μέση εφαίνετο· τότε ο θάνατος ετήκετο, και η τυραννίς αυτού κατελύετο· πολλά γουν σώματα των κεκοιμημένων αγίων ηγέρθη. 

Και τί σημαίνει «ξαπλώθηκες και κοιμήθηκες σαν λιοντάρι»; Γιατί όπως το λιοντάρι όχι μόνο όταν είναι ξυπνητό αλλά και όταν κοιμάται είναι φοβερό, έτσι και ο Χριστός όχι μόνο πριν από το σταυρό, αλλά και κατά την ώρα του σταυρού και κατά την ώρα του θανάτου ήταν φοβερός, και έκανε τότε τα μεγάλα θαύματα, σκοτεινιάζοντας τον ήλιο, σχίζοντας τους βράχους, σείοντας τη γη, σχίζοντας το καταπέτασμα του ναού, τρομάζοντας τη γυναίκα του Πιλάτου, ελέγχοντας τον Ιούδα. Γιατί τότε έλεγε, «αμάρτησα, γιατί παρέδωσα αίμα αθώο». Και η γυναίκα του Πιλάτου του έστελνε μήνυμα λέγοντας «μη κάνεις τίποτε σ΄ αυτόν  τον δίκαιο, γιατί υπέφερα πολύ στο όνειρό μου εξ αιτίας του». Τότε το σκοτάδι τύλιξε την οικουμένη και το μεσημέρι φαινόταν νύχτα· τότε ο θάνατος έλειωνε και καταργούνταν η εξουσία του· και πολλά σώματα των αγίων που είχαν πεθάνει αναστήθηκαν.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ…

ΙΩΑΝΝΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΕΡΓΑ
ΟΜΙΛΙΕΣ
ΗΘΙΚΕΣ-ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΚΕΙΜΕΝΟ-ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ-ΣΧΟΛΙΑ
Από τον
ΣΠΥΡΟ ΜΟΥΣΤΑΚΑ
Θεολόγο-Φιλόλογο
ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Επόπτης 
Παναγιώτης Κ. Χρήστου, Καθηγητής Πανεπιστημίου
Επιμελητής Ελευθέριος Γ. Μαρετάκης, Θεολόγος
ΕΠΕ ΠΑΤΕΡΙΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ»
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1986

ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ katanixi.gr

Κάνε ἐγγραφή στό νέο κανάλι τῆς Κατάνυξης τοῦ Youtube πατώντας ἐδῶ: ΚΑΤΑΝΙΧI

Δείτε εδώ το 1ο μέρος