«Πρῶτα πρέπει νά σκεφθῇς, ὅτι οἱ ἀφορμές εἶναι ὄργανα ἀνάλογα μάλιστα καί ἀναγκαῖα, γιά νά ἀποκτήσῃς τίς ἀρετές» (Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης)

Ἐπιμέλεια σύνταξης: katanixi.gr

Μέρος 31ον

«Ἀδελφοί μου, ἐνδυναμοῦσθε ἐν Κυρίῳ καί ἐν τῷ κράτει τῆς ἰσχύος Αὐτοῦ. Ἐνδύσασθε τήν πανοπλίαν τοῦ Θεοῦ πρός τό δύνασθαι ὑμᾶς στῆναι πρός τάς μεθοδείας τοῦ διαβόλου» (Πρός Ἐφεσ. 6, 10-11).

Σέ τοῦτο τόν σκληρό πνευματικό ἀγῶνα ἡ διάκριση διαδραματίζει οὐσιαστικό ρόλο, διότι γιά ὅλα τά πνευματικά θέματα μᾶς χρειάζεται αὐτός ὁ λύχνος τῆς διακρίσεως.

Καθώς ἡ ἀρετή τῆς διακρίσεως μᾶς διδάσκει τό μέτρο καί τόν καιρό τοῦ κάθε ἀγωνίσματος, ὅπως καί τόν κατάλληλο τρόπο θεραπείας ξεχωριστά γιά κάθε ἕνα πάθος. 

Ὁ ταπεινός ἀγωνιστής πού διαθέτει τήν ἀρετή τῆς διακρίσεως ποτέ δέν θά ἐπιχειρήσει πρόωρα πνευματικούς ἀγῶνες γιά τήν ἀπόκτηση χαρισμάτων.

Ὅταν ἡ ψυχή παλεύει καί καταβάλλεται τίς ἀπό ἁμαρτίες της, ἐκείνη τή στιγμή θά ἐνισχυθεῖ κυρίως ἀπό τήν ἐνθύμηση τῆς εὐσπλαγχνίας τοῦ Θεοῦ, ἐνῶ ἡ μνήμη τῆς Κολάσεως ἀκριβῶς τότε θά τήν ἀπελπίσει.  

Ὅμως ἐκεῖνον τόν καιρό πού τήν ψυχή τήν πολεμᾶ τό πάθος τῆς ὑπερηφανείας, τῆς χρειάζεται ὁ φόβος τῆς Κρίσεως τοῦ Θεοῦ.

Ὅπως γιά τίς σωματικές ἀσθένειες ἀπαραίτητη εἶναι ἡ χρήση τῶν φαρμάκων καί ἡ ὁποία ποικίλλει ἀναλόγως τῶν περιστάσεων, ἔτσι καί γιά τήν θεραπεία τῶν παθῶν εἶναι ἀπαραίτητη ἡ χρήση τῶν πνευματικῶν φαρμάκων μέ διάκριση. 

Διότι, ἄν τό ἴδιο παρασκεύασμα στόν ἴδιο ἄνθρωπο, ὅταν προσφέρεται σωστά μέ τήν ἀπαιτούμενη ποσότητα τόν κατάλληλο καιρό τότε εἶναι πραγματικά ἕνα φάρμακο, ἄν ὅμως δέ προσφέρεται στόν κατάλληλο καιρό μέ τή σωστή δόση, τότε γίνεται δηλητήριο.

Ὁ Ὅσιος Νικόδημος, στό ἔργο του ὁ «Ἀόρατος Πόλεμος», γιά αὐτόν τόν «Ἀόρατον» Πόλεμο τοῦ Κυρίου ἐναντίον τοῦ διαβόλου, γράφει τά ἑξῆς: 

Κεφάλαιο ΛΘ´

Πρέπει νά ἀγαπᾶμε ὅλες τίς ἀφορμές, πού προξενοῦν τήν ἀπόκτησι τῶν ἀρετῶν καί περισσότερο ἐκεῖνες πού φέρνουν περισσότερες δυσκολίες

Δέν πρέπει, ἀγαπητέ, μέ κανένα τρόπο, νά ἀποφεύγῃς ἐκεῖνα, πού γίνονται ἀφορμές, γιά νά ἀποκτήσῃς τίς ἀρετές. (106)

Ἀλλά ἀντίθετα, πρέπει νά τά δέχεσαι πάντα μέ χαρά, ἀμέσως μόλις σοῦ παρουσιασθοῦν καί νά θεωρῇς ἔντιμα πλέον καί ἀγαπητά ἐκεῖνα, πού εἶναι στήν αἴσθησί σου περισσότερο ἀηδιαστικά καί ἀνόρεκτα. 

Καί αὐτό θά τό πετύχης, μέ τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ, ἄν τυπώσῃς καλά στόν νοῦ σου τίς ἀκόλουθες σκέψεις.

Πρῶτα πρέπει νά σκεφθῇς, ὅτι οἱ ἀφορμές εἶναι ὄργανα ἀνάλογα μάλιστα καί ἀναγκαῖα, γιά νά ἀποκτήσῃς τίς ἀρετές. 

Ὁπότε, ὅταν ἐσύ ζητᾷς τίς ἀρετές ἀπό τόν Θεό, ἐπόμενο εἶναι νά ζητᾷς ἀκόμη καί τά ὄργανα καί τίς ἀφορμές τους· ἀλλιῶς, ἡ προσευχή σου εἶναι μάταιη καί μόνο γίνεται γιά νά πειράζῃς τόν Θεό. 

Γιατί, ὁ Θεός δέν συνηθίζει ποτέ νά δίνῃ τήν ἀρετή τῆς ὑπομονῆς χωρίς τίς θλίψεις, οἱ ὁποῖες εἶναι οἱ ἀφορμές καί τά ὄργανα τῆς ὑπομονῆς· οὔτε τήν ταπείνωσι, χωρίς τίς περιφρονήσεις καί ἀτιμίες· τό ἴδιο καί ὅλες τίς ἄλλες ἀρετές.

Γι᾿ αὐτό, πρέπει νά μᾶς εἶναι τόσο περισσότερο ἀρεστά καί ἀγαπητά τά ὄργανα αὐτά καί οἱ ἀφορμές τῶν ἀρετῶν, ὅσο εἶναι περισσότερο κοπιαστικές. 

Γιατί οἱ πράξεις, πού κάνουμε σέ αὐτές τίς ἀφορμές πού μᾶς συμβαίνουν, εἶναι γενναιότερες καί δυνατώτερες καί πλέον εὐκολώτερα καί γρηγορώτερα μᾶς ἀνοίγουν τόν δρόμο τῆς ἀρετῆς. 

Δέν πρέπει ὅμως νά ἀσκούμαστε μόνο στίς μεγάλες ἀφορμές καί ἀντιθέσεις πού μᾶς τυχαίνουν, ἀλλά ἀκόμη καί στίς μικρές· γιά παράδειγμα, δέν πρέπει μόνο νά ὑπομένουμε τά χτυπήματα ἤ τίς βρισιές πού μᾶς τυχαίνουν, ἀλλά πρέπει νά ὑπομένουμε καί τό βαρύ βλέμμα καί σχῆμα πού θά μᾶς κάνῃ κάποιος ἤ τόν ψυχρό λόγο πού θά μᾶς πῇ (107). 

Γιατί οἱ πράξεις πού γίνονται στίς μικρές αὐτές ἀφορμές, συμβαίνουν συχνότερα καί στή συνέχεια μᾶς κάνουν νά συνηθίζουμε νά ὑπομένουμε εὐκολώτερα καί τίς μεγάλες.

Δεύτερον, νά σκεφθῇς, ὅτι ὅλα ἐκεῖνα πού μᾶς συμβαίνουν, προέρχονται ἀπό τόν Θεό πρός ὠφέλειά μας καί γιά νά βγάλουμε ἐμεῖς καρπό ἀπό αὐτά. 

Καί ἄν μερικά ἀπό αὐτά, καθότι εἶναι ἐλλείψεις δικές μας ἤ ἄλλων, δέν μπορεῖ κάποιος νά πῇ ὅτι προέρχονται ἀπό τόν Θεό –ὁ ὁποῖος δέν θέλει τήν ἁμαρτία– ὅμως, λέγονται πώς εἶναι τοῦ Θεοῦ, μολονότι Αὐτός παραχώρησε νά γίνουν καί γιατί μολονότι μποροῦσε νά τά ἐμποδίσῃ, δέν τά ἐμποδίζει. 

Ἀκόμη ὅλες οἱ θλίψεις καί τά βάσανα, πού ἄς ἔρχονται ἤ ἀπό ἔλλειψι δική μας ἤ ἀπό κακία ἄλλων, λέγονται πώς εἶναι ἀπό τόν Θεό καί τοῦ Θεοῦ· γιατί θέλει νά τά παθαίνουμε καί νά βασανιζώμαστε, γιά ἐκεῖνο τό καλό τῆς ἀρετῆς, πού μποροῦμε νά κερδίσουμε ἀπό αὐτά καί γιά ἄλλες κρίσεις τοῦ Θεοῦ, πού μᾶς εἶναι ἀκατανόητες βέβαια, ὅμως δίκαιες καί εὔλογες, καθώς λέει ὁ ἅγιος Αὐγουστίνος (βλέπε καί στό μα´ κεφάλαιο).

Ὁπότε, ἐμεῖς βέβαιοι ὄντες ὅτι ὁ Θεός θέλει νά ὑποφέρουμε θεληματικά κάθε εἴδους ἐνόχλησι, πού προέρχεται ἀπό ἄλλους ἤ ἀπό δικά μας ἄδικα ἔργα, τό νά λέγουμε –ὅπως πολλοί μέ πρόφασι τῆς ἀνυπομονησίας τους λέγουν– πώς ὁ Θεός δέν θέλει, μάλιστα σιχαίνεται τά κακά πού γίνονται, δέν εἶναι ἄλλο, παρά τό νά σκεπάζουμε τά σφάλματά μας μέ μία μάταιη πρόφαση.

Καί νά ἀποστρεφώμαστε τό σταυρό τῶν θλίψεων, τόν ὁποῖο δέν μποροῦμε νά ἀρνηθοῦμε πώς εἶναι ἀρεστός στό Θεό καί πώς αὐτός ὁ ἴδιος προστάζει νά τόν σηκώνουμε.

Μάλιστα λέω, πώς ὁ Θεός περισσότερο ἀγαπᾷ νά ὑποφέρουμε ἐμεῖς ἐκεῖνες τίς δοκιμασίες, πού προέρχονται ἀπό τήν πονηρία τῶν ἀνθρώπων, καί, μάλιστα, ἐκείνων, πού εἶναι εὐεργετημένοι ἀπό ἐμᾶς, παρά ἐκεῖνα τά βάσανα πού προέρχονται ἀπό ἄλλα λυπηρά γεγονότα. 

Γιατί, φυσικά ἡ ὑπερήφανη φύσις μας, περισσότερο καταστέλλεται καί ταπεινώνεται ἀπό ἐκεῖνα· καί ἐπίπλεον ὑποφέροντας αὐτά θεληματικά, θεραπεύουμε καί δοξάζουμε ὑπερβολικά τόν Θεό μας, μέ τό νά συνεργαζώμαστε μαζί Του σέ ἕνα θαυμάσιο ἔργο, στό ὁποῖο πάρα πολύ λάμπει ἡ ἀνέκφραστη ἀγαθότητα καί ἡ παντοδυναμία Του. 

Καί αὐτό εἶναι, τό νά βγάζουμε ἀπό τό θανάσιμο φαρμάκι τῆς ἁμαρτίας, γλυκύτατο καρπό καί μέλι ἀρετῆς καί κάλλους.

Γι᾿ αὐτό, μόλις δῆ ὁ Θεός ὅτι ἔχουμε ἀληθινά ζωντανή καί θερμή ἐπιθυμία καί ὅτι τόν παρακαλοῦμε ὅπως πρέπει, γιά μία τέτοιου εἴδους ἔνδοξη ἀπόκτησι τοῦ καλοῦ, μᾶς ἑτοιμάζει τό ποτήριον τῶν σφοδροτέρων καί δυνατωτέρων πειρασμῶν καί τίς πλέον σκληρότερες ἀφορμές, γιά νά τίς δεχθοῦμε σέ κατάλληλο καιρό. 

Ὁπότε, ἐμεῖς γνωρίζοντας τήν ἀγάπη του πρός ἐμᾶς καί τό δικό μας συμφέρον, πρέπει μέ κλεισμένα μάτια νά τό δεχώμαστε μέ χαρά καί νά τό πίνουμε ὅλο ἕως στό βάθος, πρόθυμα καί μέ ἀσφάλεια· ἐπειδή εἶναι ἰατρικό, πού δόθηκε ἀπό χέρι πού δέν μπορεῖ νά κάνῃ λάθος καί ἀποτελεῖται ἀπό βότανα, τόσο πιό ὠφέλιμα στήν ψυχή, ὅσο πικρά εἶναι ἀπό μόνα τους.

Κεφάλαιο Μ´

Πῶς μποροῦμε σέ διάφορες ἀφορμές νά χρησιμοποιήσουμε τήν ἄσκησι μιᾶς καί τῆς αὐτῆς ἀρετῆς;

Ἐπειδή εἴπαμε παραπάνω, ὅτι ἡ ἄσκησις μιᾶς μόνης ἀρετῆς, ἡ ὁποία γίνεται γιά λίγο καιρό, εἶναι πιό καρποφόρα καί ὠφέλιμη, παρά αὐτή πού γίνεται μέ ἐξάσκησι τῶν πολλῶν μαζί ἀρετῶν, καί ὅτι σύμφωνα μέ ἐκείνη θά κυβερνοῦνται οἱ ἀφορμές, πού μᾶς τυχαίνουν, ἄν καί εἶναι διαφορετικές μεταξύ τους, γι᾿ αὐτό, τώρα πρόσεχε νά μάθης τόν τρόπο, πού μπορεῖ νά γίνῃ αὐτό πολύ εὔκολα.

Πολλές φορές συβαίνει σέ μία καί τήν ἴδια ἡμέρα ἤ καί ὥρα, νά μᾶς ἐλέγξη χωρίς αἰτία κάποιος γιά μία μας πρᾶξι, πού εἶναι καλή, ἤ νά μή μᾶς κάνῃ μία χάρι, πού ζητήσαμε ἀπό κάποιον, ἤ νά μᾶς τύχη κανένα ἄλλο, πού νά δίνῃ κακή ὑποψία γιά μᾶς χωρίς αἰτία, ἤ νά ἀκολουθήσῃ κανένας πόνος τοῦ σώματός μας· ἤ νά μᾶς προστάξη ἀνώτερός μας κανένα πρᾶγμα, πού δέν μᾶς ἀρέσει ἤ νά μᾶς συμβοῦν ἄλλα σκληρά καί δυσκολοϋπόφερτα, ἀπό τά ὁποῖα εἶναι γεμάτη ἡ ταλαίπωρη ζωή τοῦ ἀνθρώπου. 

Στήν μεγάλη ποικιλία, λέω, αὐτῶν ἤ ἄλλων παρόμοιων γεγονότων, μποροῦμε νά προβάλλουμε διάφορες πράξεις ἀρετῆς· ἀλλά γιά νά διαφυλάξουμε τόν κανόνα πού ἔχει ὁρισθῇ, πρέπει νά γυμνασθοῦμε μέ πράξεις, οἱ ὁποῖες νά εἶναι ὅλες ὁμοειδεῖς καί ὅμοιες μέ τήν ἀρετή, πού ἔχουμε τότε στά χέρια μας.

Γιά παράδειγμα· ἀνίσως στό χρόνο πού θά ἔλθουν οἱ ἀφορμές πού εἰπώθηκαν, γυμναζώμαστε στήν ὑπομονή, θά κάνουμε ἐνέργειες, στό νά ὑποφέρουμε ὅλες αὐτές τίς ἀφορμές θεληματικά καί μέ ἀγαλλίασι ψυχῆς.

Ἄν ἡ ἄσκησί μας εἶναι στήν ταπείνωσι, θά κάνῃ τόν ἑαυτό μας νά γνωρίσῃ, πώς εἶναι ἄξιος κάθε κακοῦ σέ ὅλα αὐτά τά ἀντίθετα πού μᾶς ᾖρθαν ἄν εἶναι ὁ ἀγῶνας μας στήν ὑποταγή, θά ὑποταχθῇ πρόθυμα στό πολύ πιό ἰσχυρό χέρι τοῦ Θεοῦ.

Καί γιά θεραπεία δική του –ἐπειδή καί ἔτσι θέλει– θά ὑποταχθοῦμε καί στά κτίσματα τά λογικά, καί ἀκόμη καί στά ἄλογα καί στά ἄψυχα, ἀπό τά ὁποῖα προέρχονται σέ μᾶς αὐτά τά βάσανα καί οἱ θλίψεις.

Ἄν πάλι γυμναζώμαστε στήν πτωχεία, πρέπει νά ὑπομένουμε καί νά εἴμαστε εὐχαριστημένοι ἀπό κάθε παρηγοριά, ἤ μεγάλη ἤ μικρή, αὐτοῦ τοῦ κόσμου. 

Ἄν εἶναι ἡ ἄσκησί μας στήν ἀγάπη, θά προβάλλουμε πράξεις ἀγάπης καί πρός τόν πλησίον, μιᾶς καί αὐτός μᾶς ἔγινε ὄργανο τοῦ καλοῦ, πού μποροῦμε νά ἀποκτήσουμε καί πρός τό Θεό, ἐφόσον αὐτός εἶναι ἡ πρώτη καί ἀγαπητή αἰτία, ἀπό τήν ὁποία προέρχονται ἤ ἐπιτρέπονται αὐτές οἱ θλίψεις, γιά τήν δική μας ἐξάσκησι καί πνευματική προκοπή. 

Ἀπό αὐτά πού εἴπαμε, γίνεται φανερό, ὅτι καί μέ μία μόνη ἀφορμή τυχόν ἀρρώστειας ἤ ἄλλης θλίψεως, πού μπορεῖ νά μᾶς ἀκολουθῇ γιά πολύ καιρό, μποροῦμε νά κάνουμε πράξεις ἐκείνης τῆς ἀρετῆς, πού τότε ἐξασκοῦμε”.

Ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, ἐδῶ μᾶς συμβουλεύει πατρικά, κυρίως μέ τήν ταπείνωση καί πάντοτε μέσα ἀπό τήν πράξη μέ σοφά λόγια, ὡς ἑξῆς: «Καί ἄρχισε τό ἔργο, καί πολέμησε γιά νά νικήσῃς· καί βέβαια ἀπό αὐτά θά ἀποκτήσῃς τήν ὁλοκληρωτική ἐλπίδα στόν Θεό. 

Μέ τά τέσσερα αὐτά ὅπλα ὁπλίσου, ἀδελφέ μου, σάν ὁπλισμό πολύ ἀσφαλῆ καί ἀναγκαῖο, γιά νά γίνῃς νικητής σέ αὐτόν τόν ἀόρατο πόλεμο καί γιά νά λάβης τό στεφάνι. 

– Καί αὐτά εἶναι: Τό α΄ νά μήν ἐμπιστεύεσαι ποτέ τόν ἑαυτόν σου, τό β΄ νά ἔχῃς πάντα ὅλο σου τό θάρρος καί τήν ἐλπίδα στό Θεό, τό γ΄ νά ἀγωνίζεσαι πάντα· καί τό δ΄ νά προσεύχεσαι».

Ἀδελφοί μου, ἐμεῖς ἄς ζητήσουμε νά ἐνδυναμωθοῦμε ἀπό τόν Ἴδιο τόν Κύριο, ἄς ἐνδυθοῦμε τήν πανοπλία τοῦ Θεοῦ, ἄς ἀντισταθοῦμε γιά νά δυνηθοῦμε κατά τήν ἡμέρα ἐκείνη τῆς πονηρίας, νά ἀναδειχθοῦμε νικητές. 

Ἄς ἐργαστοῦμε μέσα ἀπό τήν ἰσχυρή δύναμη τοῦ Θεοῦ, γιά τήν κατάκτηση τῶν ἐπουρανίων ἀφθάρτων ἀγαθῶν, τῆς δικαιοσύνης, κι’ ἀκόμη αὐτῆς τῆς θεωρίας τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ σύμφωνα μέ τόν Ψαλμό τοῦ Δαυΐδ: «Ἐγώ δέ ἐν δικαιοσύνῃ ὀφθήσομαι τῷ προσώπῳ Σου χ ο ρ τ α σ θ ή σ ο μ α ι ἐν τῷ ὀφθῆναι μοι τήν δόξαν Σου» (Ψαλμός 16, 15). 

Ἀμήν, γένοιτο!

Συνεχίζεται…

• 106. Ὁ «Ἀόρατος Πόλεμος» Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου. Ἀπόδοση στή νέα Ἑλληνική: Ἱερομόναχος Βενέδικτος. Ἔκδοση Συνοδείας Σπυρίδωνος Ἱερομονάχου, Νέα Σκήτη, Ἅγιον Ὄρος. http://users.uoa.gr https://www.imaik.gr
• 107. Γι᾿ αὐτό καί ὁ Ἀπόστολος Ἰάκωβος μᾶς παραγγέλλει, ἡ ὑπομονή μας νά μήν εἶναι ἀτελής καί ἐλλιπής, ἄλλα ὑπομένοντας καί ἄλλα ὄχι· ἀλλά τέλεια καί ὁλόκληρη πάντα, μικρά καί μεγάλα ὑπομένοντας· “Ἡ ὑπομονή ἄς παράγῃ τέλειο τόν καρπό τῆς τελειοποιήσεως σας, γιά νά εἶσθε τέλειοι καί ὁλόκληροι καί νά μή σᾶς λείπῃ τίποτε”, «ἡ δέ ὑπομονή ἔργον τέλειον ἐχέτω, ἵνα ἦτε τέλειοι καί ὁλόκληροι, ἐν μηδενί λειπόμενοι» (Ἰάκ. 1, 4).

Κάνε ἐγγραφή στό νέο κανάλι τῆς Κατάνυξης τοῦ Youtube πατώντας ἐδῶ: https://bit.ly/2WldGra